Giữ lửa ca trù

Căn nhà của đại gia đình nghệ nhân ca trù dòng họ Nguyễn nằm khiêm nhường trong con ngõ nhỏ phố Thụy Khuê là nơi chất chứa những kỷ niệm đáng tự hào của nhiều thế hệ đã nỗ lực giữ gìn nghệ thuật truyền thống của dân tộc. 

Giữ lửa ca trù

Bằng tình yêu và niềm say mê của mình, nghệ nhân đàn đáy Nguyễn Văn Khuê (ảnh bên) đã trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, góp phần truyền giữ, quảng bá nghệ thuật ca trù đến với khán giả trong và ngoài nước.

1. Nghệ nhân Nguyễn Văn Khuê là hậu duệ của dòng tộc họ Nguyễn có bảy đời làm nghề và truyền nghề ca trù liên tục - đã sản sinh ra Giáo phường ca trù Thái Hà. Sinh ra và lớn lên giữa cái nôi ca trù của Hà Nội, nghệ nhân đồng hành với cây đàn đáy - người bạn của mình từ thuở thơ ấu. Trong những ngày lễ, ngày Tết, thân phụ của nghệ nhân Nguyễn Văn Khuê là nghệ nhân Nguyễn Văn Mùi thường mời các nghệ nhân ca trù về số 27 Thụy Khuê để hát thờ. Hồi tưởng lại những ngày mình còn thơ bé, nghệ nhân ngoài 60 tuổi rưng rưng: "Thời đó, ca trù bị coi rẻ, nhiều đào nương, kép đàn không dám nhận mình là người trong nghề. Chỉ có duy nhất ngày lễ, ngày Tết, những người như bà Quách Thị Hồ, bà Phó Thị Kim Đức mới về hát thờ…".

Lúc mới đầu nghe ca trù từ những ca nương đệ nhất bộ, kép đàn Văn Khuê đã cảm thấy thích và yêu vô cùng, nhưng phải đi vào tập luyện thật sự mới cảm thấy khó. Ông nhớ lại: "Mỗi một ngón đàn đều rất khó, học tiếng nào biết tiếng đó, mỗi ngày học một kiểu, mỗi bài đánh một khác, rất khó để có thể tìm ra quy luật. Điều này khiến tôi ngày càng cảm thấy chán nản". Dù khó khăn là vậy, nghệ nhân Nguyễn Văn Mùi vẫn bền bỉ rèn cặp, đồng hành trong suốt quá trình học tập của nghệ nhân Khuê, và chính nhờ sự động viên đó mà ca trù Việt Nam có được nghệ nhân kép đàn ưu tú Nguyễn Văn Khuê của ngày hôm nay.

Được học ca trù từ các nghệ nhân Phó Đình Kỳ (anh trai ca nương Phó Thị Kim Đức), cụ Đinh Khắc Ban rồi tốt nghiệp Nhạc viện Hà Nội, bắt đầu đi làm, ông Khuê nhận thấy: "Năm tháng qua đi tôi được học hỏi rất nhiều, ngôi trường chính là ngôi nhà của tôi, sự giữ gìn ngọn lửa ca trù trong dòng tộc đã gieo vào trong tôi tình yêu mãnh liệt với ca trù, từ đó, tôi kết nối được với truyền thống cha ông". Đến giờ nghệ nhân Văn Khuê tự hào đã có 50 năm gìn giữ nghệ thuật ca trù của dòng họ và thực hiện được tâm nguyện "giữ lấy nghề" mà thân phụ ông luôn đau đáu.

2. Vào khoảng thập niên 90 của thế kỷ trước, sau khi ông Tôn Thất Tiết (nhạc sĩ người Pháp gốc Việt) về Việt Nam để tìm hiểu về nghệ thuật ca trù, đến năm 1993, nhóm nghệ nhân Ca trù Thái Hà là một trong những sứ giả đầu tiên của Việt Nam mang nghệ thuật ca trù đi ra thế giới, đầu tiên là ở Pháp. Cùng năm đó, ca trù Việt Nam cùng nhã nhạc cung đình Huế được mời sang Pháp biểu diễn.

Ông Khuê xúc động kể lại: "Lần thứ hai, Thị trưởng Paris mang máy bay lên thẳng đến đón đoàn Ca trù Thái Hà Việt Nam. Sau đó, chúng tôi đã đi biểu diễn, giới thiệu nghệ thuật ca trù ở nhiều địa phương trên nước Pháp, họ nghe ca trù một cách trân trọng vô cùng". Sau khoảng thời gian đó, ca trù được biết đến rộng rãi, Câu lạc bộ Ca trù Thái Hà liên tục được mời sang Anh, Pháp, Italy, Hà Lan, Bỉ… để biểu diễn.

Vào năm 2002, Quỹ Ford tài trợ một khoản kinh phí lớn cho dự án truyền dạy nghệ thuật rối nước và ca trù, Cục Nghệ thuật biểu diễn kết hợp cùng Quỹ Ford đã mời gia đình nghệ nhân Nguyễn Văn Khuê và nghệ nhân Nguyễn Thị Chúc đến dạy cho những hạt nhân của 13 câu lạc bộ ca trù trên toàn quốc với mong muốn "hồi sinh" ca trù. Các nghệ nhân Câu lạc bộ Ca trù Thái Hà đã không giấu nghề, mà thống nhất truyền lại tất cả những khổ phách khuôn, tiếng hát khuôn, tiếng đàn khuôn của giáo phường Ca trù Thái Hà. "Phải lan truyền rộng rãi ca trù, nếu chỉ truyền giữ trong dòng họ thì không ai biết được cái hay, cái đẹp" - nghệ nhân Nguyễn Văn Khuê cho biết.

Nỗ lực của các nghệ nhân, các cơ quan quản lý và những người yêu di sản văn hóa truyền thống Việt đã được đền đáp xứng đáng. Ngày 1/10/2009, UNESCO chính thức ghi danh ca trù vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp.

Giờ đây, nguồn mạch của nghệ thuật ca trù đã vượt thoát được giai đoạn gian khó nhất, được biết đến và yêu mến rộng rãi cả trong nước và quốc tế. Vậy nhưng, nỗi lo mai một, biến tấu những giá trị nghệ thuật đã được gìn giữ qua rất nhiều thăng trầm của thời cuộc thì vẫn hiển hiện.

"Điều đáng lo ngại nhất bây giờ với các bạn trẻ khi học ca trù đó là không có khả năng làm thơ, bởi vậy ca trù mất đi tính sáng tạo, chỉ còn lại những bài bản của các bậc thi hào xưa. Để tiếp tục lưu giữ nghệ thuật ca trù, chúng tôi đã làm tất cả những gì có thể, mỗi năm đều đầu tư kinh phí cho những câu lạc bộ có tiếng để đào tạo các cháu lớp 1, lớp 2 nhằm phục dựng ca trù, nhưng thật sự rất khó. Để yêu ca trù và gắn bó với ca trù phải mất vài chục năm, trong khi tính triết lý của ca trù rất sâu và rất khó để thế hệ trẻ có thể tiếp cận ngay", nghệ nhân Khuê đau đáu chia sẻ.

Có thể bạn quan tâm

Đoàn đại diện thanh, thiếu niên Việt Nam tham dự COP30 chụp ảnh kỷ niệm cùng Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành tại Brazil.

COP30 - Từ góc nhìn người trẻ

Cuối tháng 11/2025, Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu - COP30 diễn ra giữa mùa mưa bão dữ dội của Brazil. Sự tham dự của đoàn đại diện thanh, thiếu niên Việt Nam phản ánh những nỗ lực của giới trẻ trong việc làm chậm tiến trình biến đổi khí hậu.

Cán bộ, chiến sĩ lên đường, tham gia Chiến dịch Quang Trung.

Tin tức

Vùng 4 Hải quân (Bộ Tư lệnh quân chủng Hải quân) vừa phát động "Chiến dịch Quang Trung" giúp người dân bị ảnh hưởng sau mưa lũ tỉnh Khánh Hòa và Đắk Lắk xây dựng, sửa chữa nhà ở, phấn đấu hoàn thành trước Tết Nguyên đán 2026.

Người dân đến khám tại Trạm y tế Phú Thái, thành phố Hải Phòng. (Ảnh TTXVN)

Chính sách đã mở, còn vướng thực thi

Triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, một trong những ưu tiên hiện nay đang đòi hỏi ngành y tế tập trung hướng tới là sắp xếp lại trạm y tế xã, phường theo hướng nâng mức hoạt động, tăng cường vai trò đầu mối chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Người dân thức trọn đêm để xếp hàng nộp hồ sơ mua nhà ở xã hội tại Khu đô thị mới Kim Chung, xã Thiên Lộc, Hà Nội. Ảnh: Diên Khánh

Có giải được "cơn khát"?

Quỹ nhà ở quốc gia vừa chính thức thành lập, được kỳ vọng giúp thị trường bất động sản quay trở lại đúng quỹ đạo, người thu nhập thấp được an cư. Tuy nhiên, để Quỹ phát huy hiệu quả thật sự, còn rất nhiều việc phải làm.

Việc chuẩn hóa và quản lý chất lượng xét nghiệm giúp giảm chi phí, thời gian chờ đợi cho người bệnh.

Bảo đảm sự minh bạch và đồng bộ!

Bộ Y tế đang dự thảo Thông tư quy định về danh mục các xét nghiệm, dịch vụ cận lâm sàng và điều kiện sử dụng kết quả cận lâm sàng khi liên thông kết quả giữa các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

Trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn hiện tồn tại khoảng 100 dự án chậm tiến độ. (Ảnh Hoàng Nghĩa)

Mòn mỏi chờ... dự án

Tại tỉnh Lạng Sơn, hiện đang tồn tại khoảng 100 dự án đầu tư chậm tiến độ, trong đó có 9/10 dự án trọng điểm còn nhiều vướng mắc trong triển khai.

Tầm quan trọng của chuyển đổi số trong công tác trợ giúp pháp lý ngày càng được chú trọng, đầu tư.

Mở rộng đối tượng, ứng dụng công nghệ

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trợ giúp pháp lý đang được Bộ Tư pháp tổ chức lấy ý kiến góp ý, với nhiều nội dung sửa đổi bám sát các quan điểm lớn của Đảng theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW; bảo đảm đồng bộ với mô hình chính quyền địa phương hai cấp và phù hợp yêu cầu chuyển đổi số.

Việc bồi dưỡng kiến thức cho cán bộ, công chức hiện nay là vô cùng cần thiết để bảo đảm phục vụ nhân dân được tốt hơn. (Ảnh VĂN HỌC)

Nâng cao năng lực cán bộ, công chức cấp xã

Việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp đã đạt được những kết quả ban đầu, sau gần 5 tháng triển khai. Tuy nhiên, vẫn cần những chính sách cụ thể để tháo gỡ khó khăn, giúp cán bộ, công chức cấp xã phát huy năng lực, phục vụ tốt nhất cho người dân.

Những giờ học phong phú, sinh động với các hoạt động đa dạng giúp học sinh chủ động hơn khi tiếp nhận kiến thức.

Chắp cánh cho giáo viên làm chủ công nghệ

Theo kết quả Khảo sát quốc tế về Dạy và Học (TALIS) chu kỳ 2018-2024 do Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) công bố, giáo viên Việt Nam nhiệt huyết và sẵn sàng đón nhận thay đổi. Họ đang thể hiện năng lực đáng khích lệ trong việc ứng dụng công nghệ vào công tác giảng dạy.

Đồng chí Đỗ Minh Trung, Bí thư Đảng ủy phường An Lộc tặng quà cho các cháu thiếu nhi.

Thời cơ để An Lộc tăng tốc phát triển

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ phường An Lộc (tỉnh Đồng Nai) lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025- 2030 đã định hướng tập trung khai thác lợi thế vị trí địa lý, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển An Lộc giàu đẹp, nghĩa tình, văn minh để cùng tỉnh Đồng Nai và cả nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Khu tái định cư Sàng Ma Sáo chuẩn bị đón bà con về an cư. (Ảnh Trọng Bảo)

Tin tức

Sau hơn sáu tháng thi công khẩn trương với tinh thần "vượt nắng, thắng mưa", khu tái định cư Sàng Ma Sáo, xã Dền Sáng, tỉnh Lào Cai đã được hoàn thành, sẵn sàng đón bà con về an cư.

TS, luật sư Nguyễn Văn Điệp phát biểu tại buổi tập huấn.

Nâng cao kiến thức phối hợp, cung cấp thông tin trợ giúp pháp lý

Ngày 18/11/2025, tại tỉnh Nghệ An, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao kiến thức về cơ chế phối hợp, cung cấp thông tin trợ giúp pháp lý cho cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, cán bộ cấp xã.

Phát huy vai trò hòa giải viên – những “cầu nối” bền chặt trong cộng đồng.

Nâng cao năng lực, kỹ năng cho đội ngũ hòa giải viên cơ sở

Hội nghị tập huấn “Nâng cao kiến thức pháp luật và kỹ năng hòa giải cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở” do Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) phối hợp với Sở Tư pháp tỉnh Đắk Lắk tổ chức vừa diễn ra tại hai xã Sơn Hòa và Đồng Xuân.

Người lao động cần được bảo đảm đầy đủ quyền lợi theo quy định của pháp luật. (Ảnh VĂN HỌC)

Tăng chế tài, rõ trách nhiệm

Tăng cơ chế xử lý hành vi chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội là nội dung thu hút sự quan tâm trong nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội vừa được Chính phủ ban hành, tăng thêm giải pháp bảo đảm quyền lợi của người lao động.

Các đại biểu dự phiên họp.

Tăng tính chủ động cho địa phương

Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Quốc Dũng yêu cầu Bộ Tư pháp cần tiếp tục cùng các bộ, ngành, địa phương giải quyết các vướng mắc do thể chế theo hướng “cởi trói”, tăng tính chủ động cho địa phương.

Nhiều tọa đàm, hội thảo được tổ chức để đưa Nghị quyết số 66-NQ/TW vào cuộc sống.

Lan tỏa văn hóa tuân thủ pháp luật

Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, đã đề ra nhiệm vụ phải xây dựng và hình thành văn hóa tuân thủ pháp luật trong toàn xã hội.