Bánh tằm khoai mì len lỏi vào từng ngóc ngách của đời sống, trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức của biết bao thế hệ. Nó là món quà vặt tuổi thơ, là hương vị của sự sẻ chia, là sợi dây gắn kết tình làng nghĩa xóm.
Bánh tằm khoai mì dễ làm, chẳng hề cầu kỳ hay đòi hỏi nguyên liệu cao sang. Chủ yếu là khoai mì tươi (sắn), loại củ quen thuộc, dễ tìm ở mọi nẻo đường quê. Để có được mẻ bánh ngon đúng điệu, người ta thường chọn những loại khoai mì đặc trưng của vùng đất phù sa như mì ba tháng, sáu tháng hay mười hai tháng, bởi chúng mang độ dẻo, ngọt bùi riêng biệt. Khoai mì sau khi được lột vỏ sạch sẽ, rửa sạch, ngâm nước rồi được mài nhuyễn cẩn thận. Đây là công đoạn đòi hỏi sự kiên nhẫn và chút khéo léo để khoai được mịn đều. Sau đó, phần khoai mì mài nhuyễn này sẽ được trộn đều với một lượng nhỏ bột năng để tạo độ dai và dẻo đặc trưng cho bánh khi hấp, giúp bánh có độ kết dính mà không bị bở.
Để món bánh thêm phần cuốn hút, người thợ làm bánh có thể khéo léo thêm vào hỗn hợp khoai mì một chút sắc màu tự nhiên. Màu xanh dịu mát có thể được tạo ra từ lá dứa xay nhuyễn; màu tím mộng mơ đến từ khoai môn tím hoặc lá cẩm và màu đỏ tươi tắn từ củ dền không chỉ tô điểm cho món bánh thêm phần bắt mắt mà còn đượm hương thơm tự nhiên. Hỗn hợp khoai mì đã trộn đều được cho vào khuôn, rồi đem hấp cách thủy tầm 20 đến 30 phút. Thời gian tùy thuộc vào độ dày của bánh, nhưng quan trọng nhất là phải canh cho đến khi bánh chín trong, không còn dính tay và tỏa ra mùi thơm lừng đặc trưng của khoai mì.
Bánh sau khi hấp chín sẽ được để nguội hoàn toàn. Đây là bước quan trọng giúp bánh định hình và dễ dàng cắt lát mà không bị nát. Người ta thường cắt bánh thành những miếng thon dài, nhỏ nhắn, gợi hình ảnh những con tằm mềm mại. Cái tên “bánh tằm” có lẽ cũng bắt nguồn từ hình dáng độc đáo này.
Một phần không thể thiếu để tạo nên hương vị đặc trưng của bánh chính là cơm dừa nạo. Dừa được nạo thành sợi mỏng, trắng ngần, sau đó rắc đều một lớp dày bên ngoài từng miếng bánh đã cắt. Khi ăn, người ta thường rắc thêm mè rang vàng thơm và đường trắng lên trên, hoặc có thể chan thêm một ít nước cốt dừa sánh mịn, đậm đà để tăng hương vị.
Dân dã như bánh tằm khoai mì, như chính nỗi nhớ quê hương âm thầm bền bỉ, không cần gọi tên mà vẫn khiến trái tim ta thắt lại, day dứt không nguôi mỗi khi nghĩ về. Đó là hương vị của tuổi thơ, của gia đình, của những ngày bình yên đã qua khiến lòng người khắc khoải nhớ thương.
Vị bùi của khoai mì, vị ngọt dịu của đường, vị béo ngậy của dừa và nước cốt dừa, cùng với hương thơm lừng của mè rang quyện lại, tạo thành một bản giao hưởng chân quê vừa thân quen vừa gợi nhớ, đủ sức làm ấm lòng biết bao người con xứ sở.
