Biên độ cạnh tranh đang thu hẹp
Theo Bộ Công thương, trong quý III/2025, xuất khẩu cao su của Việt Nam đạt 598.094 tấn, trị giá 995,1 triệu USD, tăng tới 92,4% về lượng và 81% về trị giá so quý kề trước.
Châu Á tiếp tục là khu vực khách hàng chủ lực, chiếm 88,2% tổng trị giá xuất khẩu, đạt 878,41 triệu USD, tăng 2,8%. Trong đó, Trung Quốc vẫn là khách hàng lớn nhất, đạt 727,75 triệu USD, dù thị phần đang giảm nhẹ do sức ép cạnh tranh từ các đối thủ Thái Lan, Malaysia. Bên cạnh đó, khu vực Bắc Mỹ là điểm sáng nổi bật, đạt 85 triệu USD, chủ yếu nhờ tăng xuất sang Hoa Kỳ, Canađa… Nghĩa là vị thế vẫn được giữ vững.
Mặt khác, trong bối cảnh hiện là nước sản xuất cao su thiên nhiên lớn thứ ba thế giới, Chính phủ Việt Nam đã có những bước đi tích cực để hỗ trợ ngành cao su, với mục tiêu đến năm 2030, tổng diện tích cao su cả nước đạt khoảng 850 nghìn ha và 100% mủ và gỗ cao su sẽ có mã vùng trồng để truy xuất nguồn gốc. Về vấn đề này, theo ông Võ Hoàng An, Tổng Thư ký Hiệp hội Cao su Việt Nam (VRA), yêu cầu truy xuất nguồn gốc, tính minh bạch trong chuỗi cung ngày càng trở thành tiêu chuẩn bắt buộc tại các thị trường quốc tế.
Cơ hội đến từ xu hướng phát triển bền vững
Thực tế, ngành cao su Việt Nam đang ở ngưỡng tái định vị: Sản lượng ổn định, giá trị tăng, cơ cấu sản phẩm chuyển dịch tích cực. Do đó, những thách thức từ cạnh tranh và tiêu chuẩn quốc tế mới đòi hỏi chiến lược dài hơi. Đơn cử, Luật Chống phá rừng (EUDR) của Liên minh châu Âu, dự kiến sẽ được thực thi từ giữa năm 2026. Dù chưa tác động ngay, nhưng đây được xem là thách thức mới, đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam sớm chuẩn hóa quy trình sản xuất, minh bạch nguồn gốc nguyên liệu...
Trong bối cảnh đó, ông Võ Hoàng An nhận định, chuỗi cung cao su tiểu điền, vốn là nền tảng của ngành cao su Việt Nam, gắn liền với sinh kế của hàng trăm nghìn hộ dân, đang đối mặt với nguy cơ bị loại khỏi chuỗi giá trị toàn cầu nếu không có giải pháp phù hợp.
Theo đánh giá của Bộ Công thương, nếu tận dụng tốt xu hướng hồi phục giá và đầu tư công nghệ chế biến sâu, cao su Việt Nam hoàn toàn có thể tiếp tục củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp, nhất là tại các vùng trồng và sản xuất cao su trọng điểm như Đồng Nai, cần nghiên cứu mở rộng sang thị trường Mỹ Latin, châu Phi và châu Âu để giảm phụ thuộc vào thị trường châu Á.
Ở góc độ doanh nghiệp, là đơn vị đầu tiên trong toàn ngành cao su Việt Nam đã xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc nguyên liệu, bảo đảm quy định EUDR, Công ty TNHH MTV Tổng công ty Cao su Đồng Nai đã gia tăng uy tín, tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường quốc tế. Các sản phẩm của doanh nghiệp này được VRA cấp chứng nhận nhãn hiệu “Cao su Việt Nam”.
Theo ông Võ Hoàng An, việc đáp ứng EUDR là cơ hội để nâng cấp toàn bộ chuỗi giá trị theo hướng bền vững, có trách nhiệm hơn. VRA sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp, hộ tiểu điền và các bên liên quan nhằm thúc đẩy mô hình chuỗi cung minh bạch, phù hợp xu thế của thị trường thế giới.
Tính chung chín tháng năm 2025, xuất khẩu đạt 1,29 triệu tấn, giảm nhẹ 1,9% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng giá trị lại tăng 8,9%, đạt gần 2,3 tỷ USD, phản ánh tín hiệu phục hồi vững chắc và xu hướng chuyển từ tăng sản lượng sang nâng giá trị, chất lượng hàng hóa.
