Giá trị lịch sử, văn hóa vượt thời gian
Thời gian trôi đi và những giá trị di sản nằm trong Di tích quốc gia đặc biệt danh thắng Ngũ Hành Sơn một lần nữa minh chứng cho nỗ lực không mệt mỏi của ngành văn hóa, bảo tàng Đà Nẵng trong việc phối hợp các cơ quan, đơn vị chức năng tổ chức thẩm định, phục hồi và nỗ lực bảo vệ các giá trị của di sản trước hội đồng UNESCO.
Ngày 26/11/2022, tại Hội nghị toàn thể lần thứ 9 của Ủy ban Chương trình Ký ức Thế giới khu vực châu Á-Thái Bình Dương (MOWCAP), Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn đã được công nhận là Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức Thế giới khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Đây là một trong chín di sản tư liệu của Việt Nam được UNESCO vinh danh (bao gồm ba di sản tư liệu thế giới và sáu di sản tư liệu khu vực châu Á-Thái Bình Dương).
Phát biểu tại lễ đón nhận và trao bằng di sản Ma nhai cho thành phố Đà Nẵng ngày 1/3 vừa qua, bà Miki Nozaqua, Trưởng ban Giáo dục, Văn phòng UNESCO tại Việt Nam, khẳng định: “Việc ghi danh trong danh mục MOWCAP chính là sự ghi nhận ý nghĩa và tầm vóc cấp khu vực của bộ sưu tập theo nhiều tiêu chí khác nhau.
UNESCO sẽ tiếp tục hành động và hỗ trợ quốc gia bảo tồn và gìn giữ di sản của mình. UNESCO sẽ khuyến khích xác định, bảo vệ và gìn giữ di sản để bảo đảm về hình ảnh của di sản và nhận thức về tầm quan trọng của di sản, đồng thời khuyến khích đối thoại và đa dạng văn hóa trên toàn thế giới”.
Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng, Ngô Thị Kim Yến cam kết: Đà Nẵng sẽ nỗ lực để thực hiện tốt hơn nữa sứ mệnh bảo vệ và phát huy giá trị “Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn” xứng tầm với vị thế của một di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức Thế giới khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
“Thêm một di sản văn hóa vô giá mà cha ông ta đã sáng tạo, bồi đắp, gìn giữ, trao truyền lại cho cháu con được vinh danh, được cam kết giữ gìn để tiếp tục tỏa sáng trong dòng chảy văn minh nhân loại. Đây đồng thời cũng là điểm nhấn giúp giới thiệu quảng bá các giá trị văn hóa dân tộc, điểm đến du lịch của địa phương đến cộng đồng trong nước và quốc tế. Đà Nẵng mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước; sự phối hợp, giúp đỡ của UNESCO, các bộ, ban, ngành Trung ương trong việc bảo tồn, phát huy các giá trị di sản tư liệu quý giá này”, bà Yến cho biết.
Số hóa Ma nhai và bảo vệ nghiêm ngặt
Danh thắng Ngũ Hành Sơn hiện là nơi hội tụ bốn di sản cấp quốc gia và khu vực, gồm danh thắng quốc gia đặc biệt Ngũ Hành Sơn; hai di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia gồm Nghề điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước, Lễ hội Quán Thế âm và di sản tư liệu Ma nhai thuộc Chương trình Ký ức Thế giới khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Giám đốc Bảo tàng Đà Nẵng, Huỳnh Đình Quốc Thiện cho biết: “Hiện, Bảo tàng Đà Nẵng đang triển khai số hóa những thông tin, hình ảnh tư liệu liên quan hệ thống Ma nhai Ngũ Hành Sơn. Mỗi tác phẩm được gắn mã QR để du khách dễ dàng tìm hiểu thông tin, ý nghĩa. Bảo tàng Đà Nẵng triển khai dập bản 78 tác phẩm Ma nhai Ngũ Hành Sơn và in ấn toàn bộ những tác phẩm, ấn phẩm liên quan”.
Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn là một hệ thống gồm 78 văn bản bằng chữ Hán và chữ Nôm (Hán Nôm) được khắc trên vách đá và hang động của danh thắng Ngũ Hành Sơn, với nội dung đa dạng, hình thức độc đáo, cùng nhiều thể loại văn học của các vị vua, quan triều Nguyễn, cao tăng, trí thức, có niên đại trải dài từ nửa đầu thế kỷ 17 đến thế kỷ 20.
Bộ sưu tập Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn đã lưu giữ những “Ký ức” về sự giao lưu kinh tế, văn hóa, chính trị, xã hội của Việt Nam và các nước trên con đường hàng hải xuyên khu vực cũng như vai trò của phụ nữ Việt Nam trong hôn nhân quốc tế thế kỷ 17. Hiện, năm động trong danh thắng Ngũ Hành Sơn đều lưu giữ Ma nhai, trong đó, động Huyền Không hiện lưu giữ nhiều nhất với 30 Ma nhai; hang Vân Nguyệt Cốc có ba bia Ma nhai ngự bút của Vua Minh Mạng năm 1837...
Dẫu thời gian đã bào mòn đi nhiều thứ, nhưng Ma nhai khắc vào đá trong các hang động của danh thắng Ngũ Hành Sơn sẽ ngưng đọng nhiều hơn giá trị về văn hóa, di sản. Là niềm tự hào không chỉ của người dân Đà Nẵng, mà còn là điểm đến, dừng chân của du khách trong nước và quốc tế, khi tìm về miền di sản nơi đây.
