Thủ tục thông thoáng, lượng bệnh nhân ổn định
Ông Nguyễn Văn Đại (trú tại huyện Kim Bảng, Hà Nam) mắc bệnh lao hệ thần kinh đã hơn năm nay. Trước đây, mỗi lần đi khám, ông phải qua BV huyện Kim Bảng, nơi ông đăng ký KCB ban đầu, sau đó lại chuyển lên BV Đa khoa tỉnh Hà Nam. Từ đây, ông lại xin giấy chuyển tuyến lên BV Phổi T.Ư. Từ 1/1/2025, bệnh lao thần kinh là 1 trong 62 bệnh trong danh mục bệnh hiếm, bệnh hiểm nghèo nên bệnh nhân như ông Đại được phép đến thẳng các BV chuyên sâu mà không cần giấy chuyển viện. Có thể nói đây là thay đổi rất lớn, đáp ứng mong mỏi của hàng chục nghìn bệnh nhân và gia đình bệnh nhân mắc các bệnh hiểm nghèo.
Theo Vụ BHYT (Bộ Y tế), sau 2 tháng triển khai quy định này trên hệ thống 13 nghìn cơ sở KCB trên cả nước đã ghi nhận được kết quả rất tích cực với phản hồi tốt từ các cơ sở KCB cũng như từ phía người bệnh. Trong đó, nhiều quyền lợi cho người bệnh đã được bảo đảm, thủ tục thông thoáng hơn. Các trường hợp tiếp cận sớm của bệnh nhân cũng đem lại hiệu quả điều trị ngay lập tức. Đặc biệt, vấn đề cải cách thủ tục chuyển tuyến, các giấy hẹn khám lại cũng được bệnh nhân đón nhận một cách tích cực.
Trước đây Bộ Y tế lo ngại, nếu bỏ giấy chuyển tuyến gây tình trạng quá tải tại các BV tuyến T.Ư (nay là BV chuyên sâu), tuy nhiên, theo bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng BHYT (Bộ Y tế), dù chưa có thống kê cụ thể về tình trạng quá tải tăng, nhưng ghi nhận bước đầu cho thấy, lượng bệnh nhân ổn định và những bệnh nhân đang được điều trị theo diện chuyển tuyến/năm vẫn tiếp tục được điều trị mà không phải quay về tuyến cơ sở ban đầu. “Điều này giảm được lượng bệnh nhân đầu năm dương lịch vì bệnh nhân thường phải về tuyến cơ sở để xin giấy chuyển tuyến, bây giờ bệnh nhân được tiếp tục thực hiện cho đủ 12 tháng. Chưa xảy ra bất cứ đột biến nào về quá tải bệnh nhân ở cả tuyến trên cũng như tuyến KCB ban đầu nơi bệnh nhân đăng ký và xin giấy chuyển KCB”, bà Trang cho biết.
Việt Nam chúng ta phổ biến những bệnh ung thư gan, phổi, vú, trực tràng, tuyến tiền liệt, tuyến giáp nhưng những bệnh này lại không có trong danh mục 62 bệnh hiểm nghèo được ưu tiên chuyển tuyến. Về vấn đề này, bà Trần Thị Trang giải thích: “Hiện nay, chúng ta phân theo cấp cơ bản và cấp chuyên sâu. Phần lớn những bệnh lý này, các cấp cơ bản đều chẩn đoán và điều trị được, nên không có nghĩa mọi loại bệnh lý ung thư đều lên cấp chuyên sâu. Hiện nay, theo kết quả xếp cấp thì phần lớn các BV trước đây được xếp tuyến tỉnh thì nay ở cấp cơ bản, và các BV này đều có khả năng, năng lực để chẩn đoán bệnh lý này. Trong trường hợp vượt quá năng lực trong quá trình điều trị thì chúng ta đã có danh mục các bệnh được chuyển một năm và lúc đấy, cơ sở KCB cấp dưới sẽ chuyển người bệnh lên cấp trên để có thể chẩn đoán và điều trị tiếp”.
Theo quy định mới, nếu bệnh nhân điều trị ổn định sẽ quay về tuyến ban đầu hoặc cơ bản để tiếp tục điều trị theo phác đồ của tuyến chuyên sâu. Lúc đó, nhiều cơ sở KCB sẽ lúng túng. Theo các bác sĩ, điều này sẽ khó cho các cơ sở vì liên quan đến thuốc, vật tư, trình độ của nhân viên y tế tuyến dưới. Bác sĩ Đào Mạnh Phương, Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, BV Bạch Mai chia sẻ: “Những bệnh nhân ung thư thì chúng ta đều biết nguy cơ tái phát di căn. Tuy nhiên, theo thông tư mới, bệnh nhân trong trường hợp không có chỉ định điều trị đặc hiệu, lại được theo dõi ở tuyến y tế cơ sở không được chuyển tuyến theo dõi trong cả năm ở trung tâm y tế chuyên sâu”.
Theo bà Trần Thị Trang, người bệnh khi đã được điều trị ổn định sẽ về cấp cơ bản. Trong các quy định hiện hành cũng đã quy định rất rõ ràng, cơ sở KCB ở cấp trên sẽ phải có sự chủ động trao đổi và năm bắt khả năng, năng lực và điều trị của cơ sở cấp ban đầu để có thể chuyển người bệnh về một cách phù hợp.
Bộ Y tế cũng cho biết, hiện các BV chuyên sâu như Bạch Mai, Việt Đức, BV K cũng đã ký kết chuyển giao kỹ thuật và đào tạo với nhiều BV tuyến cơ bản. Với những trường hợp cấp cứu có thể hội chẩn từ xa giúp nâng cao chất lượng cho các tuyến, giảm tải cho tuyến trên.
Bảo đảm cân đối quỹ BHYT
Theo quy định mới, việc sử dụng phiếu hẹn khám lại hay chuyển cơ cở KCB dùng cả bản giấy và bản điện tử được thí điểm tích hợp trên VneID. Đây là một điểm rất tích cực trong cải cách thủ tục KCB. Các dữ liệu về giấy chuyển tuyến, giấy chuyển cơ sở KCB cũng như giấy hẹn khám lại đã được tích hợp sang VneID. Hiện nay có khoảng hơn 2 triệu giấy hẹn khám lại, gần 1 triệu giấy chuyển cơ sở KCB đã được tích hợp sang ứng dụng VneID, người dân có thể trực tiếp tra cứu trên đó. Đồng thời, việc cấp bản điện tử đã thuận lợi hơn cho người dân. Thí dụ, trước đây phải có một chữ ký của bác sĩ điều trị và một đại diện cơ sở thì nay chỉ cần bác sĩ điều trị có thể đại diện cơ sở KCB ký giấy này.
Ngoài ra, việc thông cấp chuyên môn kỹ thuật cũng thuận tiện hơn khi chỉ cần sử dụng ứng dụng VneID, người bệnh có thể vừa tra cứu được mã thẻ, vừa tra cứu được quyền lợi cũng như các giấy chuyển cơ sở và giấy hẹn.
Đến hết năm 2024, tỷ lệ bao phủ BHYT ước đạt 94% dân số. Số lượt khám BHYT khoảng hơn 180 triệu lượt, số chi ước khoảng 142 nghìn tỷ đồng. Quỹ BHYT đang đối mặt với thách thức rất lớn trong việc bảo đảm công bằng trong việc tiếp cận dịch vụ y tế của người dân, nhưng cũng không được phép làm vỡ quỹ. Với quy định mới tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT và Thông tư hướng dẫn của Bộ trưởng Y tế có hiệu lực thi hành từ đầu năm đến nay, quyền lợi của người tham gia BHYT ngày càng mở rộng. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để cân đối quỹ BHYT?
Theo ông Lê Văn Phúc, Trưởng Ban Thực hiện chính sách BHYT (BHXH Việt Nam), khi mở rộng quyền lợi người tham gia BHYT thì chúng ta cũng phải đánh giá tác động, khả năng chi trả của quỹ BHYT đối với việc mở rộng quyền lợi đó. Tuy nhiên, qua đánh giá chung, những quyền lợi được mở rộng trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT, quỹ BHYT vẫn có đủ khả năng chi trả. “Hiện nay chúng ta đang còn một phần quỹ dự phòng để chi trả. Ngoài ra, chúng ta cũng có những quy định trong Luật BHYT để kiểm soát chi phí KCB, sử dụng quỹ hiệu quả. Đó là việc liên thông kết quả xét nghiệm cận lâm sàng. Điều này cũng tiết kiệm cho quỹ BHYT hàng nghìn tỷ đồng”, ông Phúc cho biết.
Tới đây, ngày 1/7/2025, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT có hiệu lực, trong đó có quy định tăng mức phân bổ nguồn thu cho hoạt động KCB lên tới 92%, bà Trang cho biết: “Hiện nay, về cơ bản việc cân đối thu chi là vẫn đạt được. Chúng tôi so sánh kết quả tháng 1/2025 với tháng 12/2024 thấy cân đối mặc dù nhiều quyền lợi được gia tăng, chính sách thông thoáng. Sắp tới, Bộ Y tế sẽ triển khai tích hợp liên thông kết quả cận lâm sàng, triển khai bệnh án điện tử và rất nhiều giải pháp nữa để bảo đảm chúng ta cân đối được và dành phần tiết kiệm để chi nhằm bảo đảm quyền lợi người dân ngày càng cao hơn”.
