Văn hóa làng quê

Cách đây 95 năm, vào ngày 20/10/1930, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, cuộc biểu tình lớn tại đình Triều Hội, xã Bồ Đề (tỉnh Hà Nam cũ) đã diễn ra, với sự tham gia của hàng ngàn cán bộ, đảng viên và nông dân đến từ các huyện Bình Lục, Lý Nhân, Mỹ Lộc và Duy Tiên (tỉnh Hà Nam cũ).

Nhớ ngày “Tháng Tám giỗ cha, tháng Ba giỗ mẹ”, dòng người từ khắp nơi trở về dự lễ hội tại Khu di tích lịch sử-văn hóa quốc gia đặc biệt Đền Trần và Chùa Phổ Minh của vùng đất Thiên Trường xưa (nay là phường Nam Định, tỉnh Ninh Bình).

Côn Sơn-Kiếp Bạc là vùng đất địa linh của xứ Đông xưa. Qua các di vật khảo cổ tại khu di tích và khu vực chùa Thanh Mai, chùa Huyền Thiên… đã chứng minh một nền văn hóa phát triển rực rỡ trải dài qua nhiều thế kỷ, góp phần minh chứng cho sự tồn tại và phát triển của nền văn hóa Việt Nam qua nhiều thời kỳ lịch sử.

Giữa nhịp sống hiện đại, hình ảnh những người phụ nữ cần mẫn chằm nón lá bên hiên nhà như điểm nhấn văn hóa, lưu giữ hồn quê ở thôn Mão Cầu, xã Hồng Quang, tỉnh Hưng Yên. Đây là một trong số ít địa phương vẫn giữ được nghề làm nón lá truyền thống.

Di tích đền An Xá được công nhận là di tích cấp quốc gia đặc biệt, mang trong mình rất nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể. Cùng với lễ hội truyền thống đặc sắc của làng An Xá, ngôi đền tạo nên một bức tranh đầy màu sắc truyền thống, bề dày lịch sử văn hóa của cộng đồng cư dân.

Với chủ đề “Triển lãm thành tựu kinh tế-xã hội tỉnh Ninh Bình”, tỉnh Ninh Bình đã mang đến Triển lãm thành tựu đất nước một không gian trưng bày quy mô, phong phú và sáng tạo, qua đó giới thiệu, quảng bá đến du khách trong và ngoài nước hình ảnh một Ninh Bình tươi đẹp, giàu bản sắc, năng động và tràn đầy khát vọng.

Là một trong những vườn chim tự nhiên lớn nhất miền bắc, Vườn chim Thung Nham nằm trong Khu du lịch sinh thái Thung Nham, phường Nam Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế.

Nhắc đến vùng đảo Hà Nam, phường Phong Cốc (Quảng Ninh) là nói đến một “miền di tích và lễ hội” với hệ thống di tích lịch sử, văn hóa, lễ hội truyền thống lớn vẫn được bảo tồn và phát huy những giá trị đặc sắc, riêng có cho đến ngày nay.

Trong quần thể Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc vừa được UNESCO công nhận Di sản văn hóa thế giới có cụm di tích đền Sinh, đền Hóa ở thôn An Mô, phường Trần Hưng Đạo, thành phố Hải Phòng.

Phòng trưng bày hiện vật “Quan họ xưa và nay” tại Câu lạc bộ Quan họ thôn Hoài Trung (xã Liên Bão, tỉnh Bắc Ninh) với hàng trăm kỷ vật quý giá đã trở thành điểm đến, là nơi kết nối văn hóa, giáo dục truyền thống, gìn giữ các giá trị tinh thần của những người yêu quan họ.

Nằm ở ven biển Trà Cổ, đình Bình Ngọc, phường Móng Cái 1, tỉnh Quảng Ninh mang đậm phong cách kiến trúc truyền thống Việt; là địa chỉ tín ngưỡng, tâm linh, ghi dấu quá trình khai ấp, lập làng của người dân nơi đây. Ngôi đình được ví như cột mốc văn hóa nơi địa đầu Đông Bắc của Tổ quốc.

“Dù ai buôn bán trăm nghề/ Nhớ đến tháng chạp thì về buôn tranh”. Từ một làng tranh trên bến dưới thuyền xuất hiện vào thế kỷ 16, tranh dân gian Đông Hồ (phường Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) đang đứng trước nguy cơ mai một, cần được bảo vệ khẩn cấp.

Trải qua hằng trăm năm hình thành và phát triển, cùng với tên đất, tên người, những làn điệu múa, hát truyền thống như mạch nguồn vẫn âm thầm chảy trong đời sống làng quê. Đến nay, nhiều địa phương thuộc tỉnh Hưng Yên vẫn bảo tồn và phát huy những tinh hoa nghệ thuật dân tộc thấm đẫm cái chất, cái tình của người dân quê.

Nằm trên dãy Tam Đảo hùng vĩ, khu danh thắng Tây Thiên nổi bật với cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ, những di tích lịch sử lâu đời, và là nơi kết tinh những tín ngưỡng đặc sắc.

Giữa dòng chảy hiện đại, làng gốm Phù Lãng (Bắc Ninh) vẫn âm thầm giữ lửa gần 700 năm. Nay, ngôi làng ven sông Cầu trở thành điểm đến của những đơn hàng quốc tế độc quyền, nơi thế giới tìm về để chạm vào giá trị thủ công, sự độc bản và “hơi thở của đất” trong từng sản phẩm.

Diên Linh Tự là ngôi chùa cổ được xây dựng từ thời Lý, tọa lạc trên đỉnh núi Đọi thuộc thôn Nhất Hà, xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, nhân dân quen gọi là chùa Đọi. Nơi đây hiện lưu giữ bảo vật quốc gia là Bia bảo tháp Sùng Thiện Diên Linh, mang nhiều giá trị văn hóa và lịch sử đặc sắc.

Lễ hội Cầu mưa (Lễ hội Tứ Pháp) là di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc của cộng đồng dân cư xã Lạc Hồng, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên. Lễ hội có từ lâu đời, gắn liền với tín ngưỡng thờ Tứ Pháp - vị thần nông nghiệp cổ sơ của người Việt; phản ánh một phần lịch sử, lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của nhân dân.

Huyện Gia Lâm (Hà Nội) đang có nhiều chuyển biến tích cực trong xây dựng nếp sống văn minh, xây dựng môi trường xanh, sạch, đẹp. Trong quá trình triển khai, xuất hiện nhiều cách làm hay từ cơ sở. Những cách làm đó không chỉ tạo dựng môi trường văn hóa trong đời sống, mà còn góp phần làm cho cảnh quan ngày càng xanh, sạch, đẹp.

Được giới nghiên cứu đánh giá như một hình mẫu sớm nhất, tiêu biểu và hoàn chỉnh nhất của cấu trúc lễ hội của người Việt Nam, lễ hội vùng Dâu (thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) đang được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh lập hồ sơ đề nghị đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Vùng đất đầu sóng một thời, giờ đây lặng lẽ nép mình giữa đồng bằng bồi tụ phù sa, nhưng trong lòng đất, trong ký ức người dân xã Yên Lâm (huyện Yên Mô, Ninh Bình), cửa biển Thần Phù vẫn là một biểu tượng thiêng liêng, nơi hội tụ của lịch sử, văn hóa và khát vọng vươn lên.

Giữa lòng Phố Hiến cổ kính ở thành phố Hưng Yên, Văn Miếu Hưng Yên tồn tại như một chứng tích sống động của tinh thần hiếu học và đạo lý truyền thống của mảnh đất Phố Hiến xưa và nay, có tác động lan tỏa tình yêu văn hóa qua các hoạt động cộng đồng.

Nằm trong vùng đất cổ Thuận Thành, Bắc Ninh, tại đình Phú Lộc, khu Nghi Khúc, phường An Bình đến nay vẫn còn gìn giữ lệ thi xôi, gà độc đáo để nhập đình trình thánh cho những người đàn ông lên tuổi 50 trong ngày hội làng 4/2 (âm lịch). Để có những con gà ngậm bông hồng dang cánh đứng vững chãi, những mâm xôi trắng tinh không một vết nứt, các gia đình đã dày công chuẩn bị kỹ lưỡng trước đó cả năm.

Chiều 9/5, tại Đoàn Nghệ thuật Múa rối thành phố Hải Phòng đã diễn ra Lễ bế mạc Liên hoan Múa rối Hải Phòng mở rộng lần thứ 3 năm 2025.

Sau hơn 700 năm thăng trầm, nghề thêu ren truyền thống ở làng Văn Lâm (xã Ninh Hải, thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình) vẫn tồn tại, gắn bó cùng người yêu nghề, như sợi chỉ đỏ bền bỉ nối quá khứ với hiện tại.

Một trong những địa danh giữ vai trò quan trọng trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên-Mông lần thứ hai (năm 1285) chính là Hành cung Vũ Lâm (Tràng An, Ninh Bình) - nơi từng là tổng hành dinh của nhà Trần.

Dù xã hội có nhiều thay đổi, người dân xã Đồng Thịnh (huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc) vẫn duy trì những phong tục tập quán của tổ tiên, các lễ hội truyền thống, giữ gìn nét đẹp của văn hóa làng quê.

Hải Phòng được biết đến với những tên gọi thân quen, hiện đại như: thành phố Cảng, thành phố Hoa phượng đỏ, thành phố công nghiệp; nơi đây còn lưu giữ, bảo tồn nhiều Bảo vật quốc gia - những báu vật mang truyền thống lịch sử, văn hóa của dân tộc.

Làng Chuông - xã Phương Trung, huyện Thanh Oai từ lâu đã nổi danh là “đất nón lá”, nơi gìn giữ một trong những nghề thủ công truyền thống lâu đời của người Việt.

Lễ hội Bình Đà (xã Bình Minh, huyện Thanh Oai, thành phố Hà Nội) là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, được tổ chức từ ngày 1/3-6/3 âm lịch hằng năm. Đây là một trong những lễ hội lớn nhằm tưởng nhớ công đức của Đức Quốc tổ Lạc Long Quân trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước.

Ngũ Nhạc linh từ được biết đến như một biểu tượng linh thiêng, nơi hội tụ khí thiêng của đất trời. Tương truyền, đây là vùng đất phúc mà thần tiên ngự trị, thưởng ngoạn phong cảnh trần gian. Ngũ Nhạc gồm 5 ngọn núi thiêng, tượng trưng cho ngũ phương (tứ phương và trung phương), mỗi phương ứng với một hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ).