Quản trị đô thị hiện đại, thích ứng biến đổi khí hậu

Quá trình đô thị hóa và chuyển đổi số tại Việt Nam đang diễn ra mạnh mẽ, song điều này cũng kéo theo nhiều thách thức về hạ tầng quá tải, môi trường nhiễm, gia tăng rủi ro thiên tai, biến đổi khí hậu... Điều đó đặt ra yêu cầu cấp bách về đổi mới tư duy, phương thức quy hoạch, quản trị trong phát triển đô thị.

Phối cảnh Khu đô thị thông minh Tiến Xuân - một mô hình đô thị thông minh thí điểm của Hà Nội, găn kết, hỗ trợ Khu Công nghệ cao Hòa Lạc.
Phối cảnh Khu đô thị thông minh Tiến Xuân - một mô hình đô thị thông minh thí điểm của Hà Nội, găn kết, hỗ trợ Khu Công nghệ cao Hòa Lạc.

Năm 2025, tình trạng ngập lụt do mưa lũ trên diện rộng khiến hầu hết các đô thị từ bắc vào nam đối mặt ngập úng nghiêm trọng. Nêu thực tế này, ông Phạm Doãn Khánh, từ Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đồng thời chỉ ra tính cấp bách của sự thích ứng trong phát triển hệ thống đô thị Việt Nam.

Chia sẻ từ góc nhìn của bộ chủ quản trong lĩnh vực xây dựng, Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Tường Văn, chỉ ra giải pháp căn cơ. Đó là, cấp thiết điều chỉnh quy hoạch hạ tầng đô thị để tăng sức chống chịu và thích ứng với biến đổi khí hậu, thiên tai dựa trên đổi mới sáng tạo và dữ liệu số, nhất là ở các đô thị lớn như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… nơi đang phải đối diện với nắng nóng cực đoan, ô nhiễm không khí và ngập lụt gia tăng. Chỉ có đổi mới về tư duy, phương thức quy hoạch, quản trị…, V. iệt Nam mới có thể hình thành được hệ thống đô thị an toàn, xanh và bền vững hơn trong tương lai.

Với quan điểm “chất lượng sống đô thị không chỉ được đo bằng thu nhập hay tiện ích vật chất, mà còn thể hiện ở môi trường sống an toàn, trong lành, văn minh”, bà Trần Thu Hằng, Vụ trưởng Quy hoạch - Kiến trúc,
Bộ Xây dựng, đặt vấn đề: Chúng ta phải chuyển từ “quản lý phát triển” sang “quản trị phát triển”, để “quy hoạch đáp ứng nhu cầu và giá trị sống trong tương lai”.

Là một đô thị đặc biệt, quy mô dân số gần 10 triệu người, Hà Nội tất nhiên sẽ phải đi theo xu hướng đổi mới quản trị nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu diễn biến ngày một phức tạp. Những trận ngập lụt nặng trên diện rộng trong năm 2025 đang đặt thành phố trước nhiệm vụ cấp bách nhằm tăng cường khả năng quản lý ngập ở mức an toàn, tăng khả năng phục hồi, cảnh báo và xử lý ngập tạm thời để kiến tạo đô thị bền vững, đáng sống và nhân văn hơn, bắt nhịp với xu thế toàn cầu.

Theo Phó Chủ tịch thành phố Hà Nội Trương Việt, điểm đổi mới căn bản trong tư duy của Thủ đô là lựa chọn cách triển khai đô thị thông minh thông qua thí điểm các không gian phát triển cụ thể, trên cơ sở cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox).

Những chuyển động trong tư duy quản lý của Hà Nội đang mở ra cơ hội lớn cho những dự án phát triển đô thị thông minh. Đơn cử như Dự án Khu đô thị Tiến Xuân - mô hình đô thị thông minh gắn kết, hỗ trợ Khu Công nghệ cao Hòa Lạc và triển khai các định hướng phát triển theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Chia sẻ về khu đô thị này, đại diện Công ty Cổ phần SJ Group (SJ Group) cho biết: Việc phát triển đô thị thông minh Tiến Xuân mang ý nghĩa chiến lược trong tổng thể đô thị vệ tinh Hòa Lạc, góp phần hình thành một khu đô thị khoa học công nghệ theo định hướng quy hoạch đã được phê duyệt. Ở đó, con người và cộng đồng được đặt ở vị trí trung tâm.

Đồng tình với nền tảng tư duy và phương pháp tiếp cận chủ đạo của khu đô thị thông minh này, TS, KTS Lưu Đức Minh, Phó Giám đốc Học viện Chiến lược Bồi dưỡng cán bộ Xây dựng (Bộ Xây dựng), cho rằng, đây là minh chứng cho việc hướng tới mô hình đô thị thông minh bền vững thế hệ mới, lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực, đồng thời đặt con người và cộng đồng ở vị trí trung tâm.

Từ sự đổi mới của nhà quản lý, của cộng đồng doanh nghiệp, sự lớn mạnh của mô hình sandbox, Thủ đô sẽ tạo được nền tảng quan trọng để bước vào giai đoạn phát triển mới phù hợp các mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và cam kết phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam trong dài hạn ■

Có thể bạn quan tâm

CẢI CÁCH, BẢN LĨNH VÀ NHÂN VĂN

CẢI CÁCH, BẢN LĨNH VÀ NHÂN VĂN

Lời tòa soạn - Năm 2025 dần đi đến những ngày cuối cùng, đất nước đang hướng tới một năm mới, một giai đoạn phát triển mới được khai mở từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Với sự đóng góp tích cực từ xuất khẩu các mặt hàng chủ lực như: lúa gạo, hải sản... dự kiến tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 của Việt Nam có thể đạt ngưỡng kỷ lục hơn 900 tỷ USD.

Vị thế, vận hội cho kinh tế Việt Nam cất cánh

Năm 2026 đang đến là thời điểm mà năng lực đổi mới sáng tạo, tri thức và kết nối chuỗi giá trị toàn cầu trở thành trọng tâm, để Việt Nam có thể vươn lên và khẳng định vị thế trên trường quốc tế.

Người dân Hội An (thành phố Đà Nẵng) nỗ lực vượt qua lũ lịch sử. (Ảnh Tùng Lâm)

Nhìn lại một năm thiên tai cực đoan

Năm 2025 có thể được xem là năm có tần suất xảy ra thiên tai nhiều nhất từng được ghi nhận từ xưa đến nay, với phạm vi xảy ra trên diện rộng từ miền bắc vào miền trung, gây ra những thiệt hại trầm trọng về kinh tế và nhân mạng.

Hạ tầng giao thông hiện đại, kết nối đồng bộ sẽ tạo cú hích thu hút FDI vào miền Tây. Ảnh: Phương Bằng

Mảng sáng đồng bằng trên bản đồ quốc gia

Những dự án hạ tầng quy mô lớn đồng loạt về đích cùng các công trình trọng điểm được khởi công dịp cuối năm 2025 đang mở ra những hướng đi mới cho Đồng bằng sông Cửu Long, khẳng định vị thế vùng trên bản đồ phát triển quốc gia.

Đề án đặt mục tiêu từng bước mở rộng quyền lợi và nâng cao chất lượng, hiệu quả chăm sóc sức khỏe nhân dân. (Ảnh: ĐẠT THÀNH)

Bảo đảm nguồn lực và điều kiện thực hiện

Bộ Y tế đang chủ trì xây dựng đề án miễn viện phí nhằm từng bước giảm gánh nặng tài chính cho người dân, đặc biệt với các nhóm yếu thế, đồng thời nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe.

Nhiều bệnh viện đang tăng cường ứng dụng công nghệ và số hóa dữ liệu. (Ảnh Khoa Đăng)

“Lá chắn” ngăn chặn gian lận, trục lợi bảo hiểm y tế

Chỉ khi đưa dữ liệu cũng như quy trình chuyển đổi số vào vị trí nền tảng, nhằm biến công nghệ thành “lá chắn” bảo vệ Quỹ Bảo hiểm y tế trước các hành vi gian lận, thì các cơ quan quản lý mới có thể giảm thiểu tối đa tình trạng trục lợi đã, đang xuất hiện tại nhiều địa phương trên cả nước thời gian qua.

Người dân đến khám bệnh tại Bệnh viện Thanh Nhàn (Hà Nội). (Ảnh Thế Đại)

Rà soát, nâng cao quyền lợi người bệnh

Tám năm qua, danh mục thuốc bảo hiểm y tế thanh toán hầu như không thay đổi. Mới đây, Bộ Y tế đề xuất bổ sung 76 thuốc mới, trong đó có 28 thuốc điều trị ung thư và điều hòa miễn dịch, bao gồm 22 thuốc điều trị đích, là nhóm thuốc có chi phí đắt đỏ hiện nay.

Trong dự án thí điểm "Nâng cấp UCS", dịch vụ nha khoa tại các phòng khám được người dân đánh giá cao.

“Chìa khóa” chuyển đổi số

Trong khu vực, Thái Lan là quốc gia đang thử “mở khóa” chương trình miễn viện phí cơ bản thông qua chuyển đổi số và hợp tác công-tư, và đã đạt được những thành tựu bước đầu đáng chú ý.

Ảnh: Thành Đạt

Không gian sống cho tương lai

Diện mạo của từng ngôi làng, từng khu đô thị, từng địa phương, thành phố đã và đang trải qua nhiều biến đổi mạnh mẽ cùng tầm nhìn mới trong các quy hoạch cho tương lai.

Một dự án nhà ở xã hội tại Khu đô thị Pháp Vân-Tứ Hiệp (Hà Nội) bị chậm tiến độ.

Tiết kiệm, nhưng phải bảo đảm tiện nghi

Phát triển nhà ở xã hội bền vững, chất lượng với không gian sống tiết kiệm nhưng vẫn đầy đủ tiện nghi cho người có thu nhập thấp, không chỉ là yêu cầu cấp bách trước mắt mà còn hướng tới mục tiêu bảo đảm quyền có chỗ ở của người dân.

Một hạng mục công trình công giáo với màu mộc mạc của vật liệu gạch, ngói, gỗ, do KTS Lê Minh Hoàng và cộng sự thiết kế, giám sát thi công.

Tái sinh những giá trị tinh thần cốt lõi

Để tiếp cận kiến trúc theo hướng bền vững, cần có sự tích hợp giữa tính toàn cầu và tính địa phương, nhằm tạo nên sự cân bằng ổn định trong bối cảnh hiện nay (*)

Copenhagen còn được gọi là thành phố của xe đạp. (Nguồn Visitcopenhagen)

Xanh hóa đô thị: xu hướng tất yếu

Thực tế những năm gần đây, các biến động khí hậu cho thấy mô hình quy hoạch dựa vào bê-tông hóa, mở rộng đường sá và giao thông cơ giới đang bộc lộ giới hạn.

Mẫu nhà dành cho khu vực ngập lụt miền Tây Nam Bộ của nhóm thiết kế do KTS Nguyễn Quốc Hoàng chủ trì. (Nguồn: Tạp chí Kiến trúc)

Hóa giải những thách thức

Những mái nhà ngói ba gian hai chái nhuốm màu rêu phong lấp ló bên rặng tre làng và bờ ao biêng biếc ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ đang ngày càng thưa vắng dần. Lũy tre và bờ ao bao quanh làng dần biến mất, nhường chỗ cho các con đường bê-tông dài rộng, các tòa nhà hai, ba tầng mái tôn theo kiểu dáng nhà mặt phố.

Không gian bên trong Túp House (tỉnh Thanh Hóa) thoáng mát, gọn gàng, hòa hợp thiên nhiên.

Kiến thiết với tâm thế mới

Nhân Dân cuối tuần ghi nhận ý kiến của một số kiến trúc sư làm việc ở những lĩnh vực chuyên môn khác nhau, từ quy hoạch tổng thể cùng xây dựng hệ thống lý thuyết mang giá trị nền tảng, tới thực hành thiết kế kiến trúc.

Để tạo nên đội ngũ lao động chất lượng cao, cần đổi mới căn bản công tác đào tạo nghề. (Trong ảnh: Lớp học nghề Kỹ thuật máy lạnh và điều hòa của Trường cao đẳng nghề Bắc khoa Hà Nội). Ảnh: Thành Đạt

Bước chuyển đổi về chất

Lời tòa soạn: Sau hơn 40 năm, hoạt động đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài đã đạt được nhiều kết quả. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày một gay gắt, Việt Nam có những chuyển dịch từ trong chính sách cũng như sự chủ động của doanh nghiệp vì mục tiêu hướng đến sự chuyển đổi về chất trong xuất khẩu lao động.

Hàn điện là một trong những ngành "khát" lao động tại nhiều quốc gia.

Lành mạnh và minh bạch hơn

Tình trạng doanh nghiệp không có giấy phép vẫn đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài, cộng với nạn lừa đảo đã làm ảnh hưởng lớn đến người lao động. Làm lành mạnh, minh bạch hóa thị trường lao động xuất khẩu trở thành đòi hỏi ngày càng cấp thiết.

Người lao động Việt Nam vốn chăm chỉ, song cần nâng cao chất lượng tay nghề để có thể vươn đến phân khúc thu nhập cao.

Đổi mới căn bản từ đào tạo

Xu hướng chuyển đổi xanh của các nền kinh tế thế giới đòi hỏi Việt Nam phải sớm có chiến lược đào tạo bài bản nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Một lớp học tiếng Hàn dành cho học viên chuẩn bị xuất khẩu lao động. Ảnh Văn Học

Xây dựng hệ sinh thái xuất khẩu lao động toàn diện

Thị trường lao động đang ngày càng đòi hỏi người lao động có trình độ tay nghề, kỹ năng cao. Vì thế, công tác đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài cần một sự thay đổi về chất. Đó là chuyển từ "xuất khẩu sức lao động" sang "xuất khẩu nhân lực chất lượng".

Cơ quan chức năng Việt Nam họp với đối tác Hàn Quốc nhằm thúc đẩy hợp tác song phương trong lĩnh vực lao động, việc làm.

Đồng bộ giải pháp mở rộng thị trường thu nhập cao

Ông Đặng Đức Thuận, Phó Cục trưởng Quản lý lao động ngoài nước, Bộ Nội vụ, chia sẻ với Nhân Dân cuối tuần, về những giải pháp trong quản lý nhà nước để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực xuất khẩu lao động. Đi đôi với đó là giảm khâu trung gian, chống lừa đảo, bảo vệ người lao động.

Tại Techno Park, các doanh nghiệp FDI tham gia ngay từ khâu đặt hàng và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao tại chính các nhà máy đạt tiêu chuẩn quốc tế. (Ảnh Vân Nguyễn)

Xu thế mới từ mô hình xuất khẩu tại chỗ

Thay vì phải trả những khoản chi phí không nhỏ cho môi giới xuất khẩu lao động, phải xa gia đình đi làm ăn ở nơi xứ người với rất nhiều khác biệt về văn hóa, khí hậu, thói quen sinh hoạt… nhiều người lao động Việt Nam đang lựa chọn việc làm theo một xu hướng mới.

Anh Lê Lương Nguyên (ngoài cùng bên phải) trao đổi với lao động trong xưởng.

Cú "quay xe" ngoạn mục

Nghệ An là một trong những địa phương có nhiều lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Sau nhiều năm bôn ba xứ người, không ít cá nhân quyết định về nước lập nghiệp, trở thành những tấm gương làm kinh tế giỏi.

Các hình thái thời tiết ngày càng cực đoan buộc các đô thị phải sớm thay đổi cách ứng phó, tăng khả năng chống chịu. (Ảnh THÀNH ĐẠT)

Quy hoạch đô thị và sức đề kháng với thiên tai

Liên tiếp những đợt thiên tai bất thường xảy ra trong hai tháng qua đã khiến nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước gánh chịu những hậu quả khôn lường, và làm bộc lộ nhiều bất cập, đặc biệt là hiện tượng ngập lụt tại các đô thị lớn.

Ứng phó ngập lụt đô thị không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật, mà còn là thước đo năng lực quản trị và tầm nhìn phát triển quốc gia. (Ảnh: Xuân Ngọc)

Chuyển đổi tư duy để chủ động thích ứng

Ngập lụt đô thị đã và đang trở thành vấn đề nổi cộm, kéo dài và khó giải quyết ở hầu hết các thành phố lớn của Việt Nam. Thời gian qua, dù hàng loạt dự án chống ngập được triển khai với vốn đầu tư lớn, nhưng tình trạng nước dâng ngập đường, nhà cửa, khiến giao thông tê liệt và đời sống người dân bị đảo lộn... vẫn tiếp diễn.