Giữ ánh sáng lồng đèn truyền thống

Dù đã không nhận đơn hàng mới từ mấy tuần trước nhưng những ngày này, nhiều gia đình nghệ nhân tại làng lồng đèn Phú Bình (quận 11, TP Hồ Chí Minh) vẫn phải thay nhau thức trắng đêm chẻ nứa, uốn khung, dán giấy kiếng, vẽ mầu để kịp tiến độ.
Bà Loan trang trí đèn cá trước khi giao cho khách.
Bà Loan trang trí đèn cá trước khi giao cho khách.

Rộn ràng mùa trăng

Vừa dán chiếc lồng đèn cá chép hóa rồng lên yên xe cho khách, bà Nguyễn Thị Ánh Loan vội ngồi xuống cạnh chồng lồng đèn giấy kiếng đủ hình cá, thỏ, gà, bươm bướm làm tiếp công đoạn trang trí cuối cùng. Đèn chưa làm xong, dăm ba khách đã đợi ngay cửa, bà Loan tay làm, miệng đon đả: “Chờ chị mấy phút nha, đính mấy cái dây là xong. Ba tuần nay nhà chị thức trắng luôn mà vẫn không kịp giao khách. Chọn cái nghề này thì vui nhất, cực nhất là Tết Trung thu. Năm nay bán sớm hơn mọi khi gần hai tháng, đơn hàng tăng gần gấp đôi nên hơi lu bu tí”.

Gia đình bà Loan giữ nghề làm lồng đèn truyền thống đã gần 60 năm. Ban đầu mẹ bà làm rồi truyền lại đời con, đời cháu. Mỗi năm, cứ sau rằm tháng giêng, ai có công việc cũng sắp xếp để tối tối cả nhà cùng nhau làm khung, cắt giấy kiếng chuẩn bị cho các đơn hàng lớn. Từ xưởng đèn này, năm nào, gia đình cũng cung cấp ra thị trường hơn 50 nghìn sản phẩm thủ công. Không chỉ bán sỉ cho các đại lý ở TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, miền Tây… nhà bà Loan còn phục vụ khách lẻ đến tìm hiểu, mua sản phẩm. Hỏi sao không bỏ sỉ cho khỏe mà bán lẻ từng người mất công, bà cười giòn, giải thích: “Người ta tìm đến làng nghề là quý lồng đèn xưa, mình phải tiếp hết chứ. Giờ lồng đèn nhựa, lồng đèn chạy pin bán đầy đường nên thấy ai thích lồng đèn truyền thống, người làm đèn như tôi mừng lắm! Người ta mua cái đèn 10 nghìn đồng mình cũng thấy hạnh phúc”.

Lúc trước, làng lồng đèn Phú Bình luôn nhộn nhịp vì cả trăm nhà làm. Dần dà khách vắng, người ta thôi mặn mà với cây nứa, cọ vẽ, chuyển sang nghề khác. Giờ cả làng còn tầm 20 hộ, gắng giữ nghề truyền thống. Bà Loan khoe, con cái trong nhà dù công ăn việc làm ổn định vẫn phụ ba mẹ làm đèn và sáng tạo thêm nhiều kiểu mới. Năm nay, ngoài kênh bán hàng trực tiếp, gia đình bà còn giới thiệu mẫu trên Facebook, Zalo và chốt được khá nhiều đơn hàng chất lượng. Mẫu mã, kích cỡ lồng đèn cũng đa dạng hơn nên khách có thêm chọn lựa. Ngày trước chủ yếu bán đèn từ 10-35 nghìn đồng, bây giờ do nhu cầu thị trường tăng cao, gia đình bà Loan còn thiết kế thêm nhiều mẫu đèn truyền thống cỡ lớn, trang trí cầu kỳ với giá vài trăm nghìn đồng mà vẫn liên tục “cháy hàng”.

Vui vì giữ được nghề

Hơn 20 năm trước, chị Nguyễn Thị Kim Thu từ An Giang theo chồng về làm dâu tại Phú Bình. Được mẹ chồng truyền nghề làm lồng đèn ông sao truyền thống, hai vợ chồng nỗ lực bám trụ đến nay. Chị Thu nói, nghề làm đèn thu nhập không cao nhưng niềm vui rất lớn. Ngồi uốn từng cây nứa, quét hồ chỗ này, quấn kẽm chỗ kia rồi nhìn thành phẩm của mình lung linh trong ánh nến, bao nhiêu mỏi mệt tan biến hết. Rồi hai con ra đời, mỗi mùa Trung thu, chị đều dạy từng chút để con biết từng công đoạn tạo ra chiếc đèn sao năm cánh. Thấy con chịu khó học hỏi, chị Thu mừng lắm vì biết rằng sẽ tiếp tục giữ được nghề truyền thống của gia đình mấy chục năm qua.

Khởi động mùa kinh doanh từ đầu tháng 5 âm lịch, trước Trung thu tầm ba tuần, chị Thu sẽ ngưng nhận đơn hàng mới vì sợ làm không kịp. Giai đoạn này, chị chủ yếu dành thời gian cho các hoạt động giới thiệu lồng đèn ông sao tại trường học. Theo đơn đặt hàng của các trường, chị Thu chuẩn bị sẵn nguyên liệu và hướng dẫn các em học sinh từng công đoạn làm đèn ngay tại xưởng. Cũng có lúc, chị tới các trường hướng dẫn cách làm lồng đèn truyền thống nhân dịp Tết Trung thu. Mỗi lần như vậy, chị đều kể chuyện nghề của gia đình cho mọi người nghe. Ai cũng thích thú.

Nguyễn Đức Anh, con trai lớn của chị Thu nay đã là sinh viên năm hai. Sau giờ học, Đức Anh về xưởng phụ mẹ làm đèn thay vì đi chơi, tán gẫu với bạn bè. Việc chính của Anh trong mỗi mùa đèn là dán giấy kiếng, in hoa, quấn tua rua và gói hàng giao khách. Mở chiếc hộp đựng đầy con dấu khắc hoa làm bằng tay, Anh lựa họa tiết hoa cúc, hoa sen, chiếc lá rồi đi pha mầu. Cầm từng chiếc đèn ông sao phủ lớp giấy kiếng đỏ đậm, Anh khéo léo in từng hoa văn nhỏ lên mỗi cánh, đợi khô trước khi quấn tua rua sắc mầu. Nhìn con trai tỉ mỉ từng công đoạn, chị Thu vừa tạo khung đèn vừa cười.

Đức Anh kể, em phụ mẹ làm đèn từ năm 10 tuổi, giờ thành thạo các khâu chứ hồi mới tập đụng đâu hư đó. Thấy con trai lóng ngóng, chị Thu chẳng rầy la mà còn an ủi, vỗ về và hướng dẫn kỹ hơn. Nhờ vậy, mấy tháng sau, cậu bé đã thoăn thoắt làm đèn. Mê nhất là cột đèn vì lúc đó được chiêm ngưỡng thật kỹ thành phẩm do mình tạo ra. Đức Anh nói: “Làm lâu, tăng ca liên tục, nhiều lúc em mệt lắm vì thiếu ngủ nhưng cứ thấy chiếc đèn làm xong là lại háo hức, tiếp tục phần việc dở dang. Năm ngoái dịch không bán được đèn, cả xóm buồn hiu. Năm nay đơn tăng gấp đôi, cả nhà em sáu người làm ngày đêm vẫn không kịp giao. Chỉ mong chiếc đèn truyền thống gia đình mình làm mang lại niềm vui cho mọi người vào dịp Trung thu”.

“Cái nghề theo mình từ thời trẻ, giờ già cùng nhau, thương lắm! Ra đường, cứ thấy người ta treo đèn ông sao là mình nhìn mãi, nghĩ lại từng công đoạn làm đèn rồi cười. Chỉ cần khách còn đợi đèn ông sao, mình sẽ còn làm”, chị Thu vui vẻ cho hay.

Có thể bạn quan tâm

Nhà thơ Kevin Bowen và nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai trong cuộc ra mắt tập thơ "Khúc hát thành Cổ Loa" của ông tại Việt Nam. Ảnh: QUANG HƯNG

Khôn nguôi những cuộc kiếm tìm

Chiến tranh ngày một lùi xa nhưng dư chấn của mất mát, hy sinh vẫn luôn day dứt, buốt đau trong tâm khảm những người ở lại, những người thuộc thế hệ sau.

Một góc phòng triển lãm.

Bước ngoặt mới của Đặng Tiến

Sau tám năm, họa sĩ Đặng Tiến trở lại với công chúng mỹ thuật bằng triển lãm cá nhân “Ngày tháng này”, đang diễn ra tại Art30 Gallery (30 Quang Trung, Hà Nội).

Một chuyến về nguồn Thanh Hóa của dòng họ Trịnh ở Đa Sỹ (Hà Đông, Hà Nội).

Tôn vinh các danh nhân họ Trịnh

Nhiều đóng góp của họ Trịnh Việt Nam nói chung, các bậc danh nhân, nhân sĩ họ Trịnh nói chung, đối với lịch sử đất nước, đã được điểm nhắc trong hội thảo khoa học “Họ Trịnh trong tiến trình lịch sử Việt Nam”.

KTS Vũ Hiệp cùng các đồng nghiệp trong cuộc ra mắt sách.

Gọi ra sự gần gũi giữa các ngành nghệ thuật

KTS, họa sĩ, tác giả Vũ Hiệp, giảng viên Trường đại học Giao thông vận tải, đã bắt đầu từ bản nhạc “Rhapsody trên chủ đề Paganini” để tìm kiếm mối liên quan giữa các ngành kiến trúc, điêu khắc, hội họa, văn học, âm nhạc, sân khấu, điện ảnh và cho ra mắt cuốn sách “Tiếng dội của hình” (NXB Mỹ thuật).

Một cuốn Lịch có Kỷ lục số trang nhiều nhất (4.019 trang), nặng 8 kg, NXB Tri thức, 2019.

Háo danh, hư danh và đua kỷ lục

Những tưởng thói háo danh méo mó đã được Ngô Tất Tố cay đắng giễu cợt trong “Góc chiếu giữa đình” từ năm 1933 đã lùi xa trong ký ức. Nhưng đến đầu thế kỷ XXI nó lại “tái sinh” dưới các bản dạng mới, tinh vi và hào nhoáng hơn, như việc chạy đua “lập kỷ lục”.

Họa sĩ Bùi Lê Dũng bên tác phẩm của mình.

“Với tôi, Hà Nội là thưa vắng”

Tại Vân Art Gallery, 10-12 Yên Hoa (Hà Nội), bày 35 bức tranh sơn dầu và acrylic về phố Hà Nội và một số phong cảnh trung du, họa sĩ Bùi Lê Dũng đưa người xem về với sự tĩnh lặng để chiêm ngưỡng những khoảnh khắc bừng sáng của khung cảnh, của tâm hồn.

Các em học sinh giao lưu chia sẻ cảm xúc sau khi đọc tác phẩm của nhà văn Đoàn Giỏi.

Kể thêm nét mới về nhà văn “Đất rừng phương Nam”

Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp với Hội Nhà văn Thành phố Hồ Chí Minh vừa kỷ niệm 100 năm Ngày sinh nhà văn Đoàn Giỏi (1925-2025), cùng nhìn lại hành trình sáng tác độc đáo và những đóng góp của ông cho nền văn học Việt Nam hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu của ông được ví như bản đồ di sản, hiện rõ phong vị đất và người Nam Bộ.

Món cá suối được ướp và nướng bằng phương thức truyền thống của người Cơ Ho.

Quà của núi rừng

Mỗi lần được nhận những món quà đơn sơ, dung dị của bạn bè dân tộc thiểu số, lòng tôi lại xúc động khó tả. Quà của bạn là quà của núi, của rừng, bạn chọn từ trên rẫy, dưới suối; những thức quà thấm nắng, ngấm gió của đại ngàn thân thương.

Tôi neo âm nhạc vào niềm tin, không phải vào khổ đau

Tôi neo âm nhạc vào niềm tin, không phải vào khổ đau

Trong hành trình âm nhạc, nhạc sĩ Đỗ Bảo (trong ảnh) không chỉ soi chiếu cảm xúc của mình mà còn mở ra một thế giới thấm đẫm những suy tưởng về hạnh phúc, khổ đau, ánh sáng và bóng tối. Nhạc sĩ chia sẻ với Thời Nay sự tĩnh tại - một vẻ đẹp âm thầm nhưng lay động sâu xa.

Vẽ để níu thanh xuân đang trôi

Vẽ để níu thanh xuân đang trôi

Vẽ bằng ký ức, hoài niệm và cả nỗi sợ thanh xuân dần trôi, họa sĩ Trần Cường (Kuolg Trần, ảnh) sẽ mang đến không gian triển lãm “Bay - Lạc giữa thanh xuân” (diễn ra từ ngày 22 - 30/9 tại Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền, Hoàn Kiếm, Hà Nội) một thế giới vừa phảng phất nuối tiếc vừa rực rỡ khát khao.

Thầy Chư tận tình hướng dẫn học viên viết chữ Nôm Dao.

Từ “cấp bản”, cần làm ở cấp tỉnh để giữ chữ Nôm Dao

Tại Bản Cuôn (xã Chợ Đồn, Thái Nguyên), chữ Nôm Dao không chỉ hiện hữu trong những cuốn sách cũ hay các nghi lễ truyền thống, mà đang được truyền dạy lại cho thế hệ trẻ. Cộng đồng người Dao nơi đây coi việc giữ chữ cũng chính là giữ lấy cội nguồn văn hóa của mình.

Bốn nữ nhà văn gặp nhau và chụp ảnh ở Đà Nẵng sau ngày giải phóng miền nam. Hàng trên từ trái qua: Vũ Thị Hồng, Bùi Thị Chiến; hàng dưới từ trái qua: Hà Phương, Trần Thị Thắng. Ảnh tư liệu phục chế mầu

Ngời sáng những dịu dàng qua bom đạn

Tập văn xuôi, thơ “Hoa hồng trong lửa” (NXB Hội nhà văn) của bốn cô gái mới đôi mươi, ngoài đôi mươi năm ấy, sẽ kể những điều có thể coi như đại diện cho thế hệ nữ sinh viên trong số hơn 10 nghìn sinh viên lên đường nhập ngũ từ năm 1970 đến 1972.

“Bản sắc cá nhân chính là nhịp điệu riêng”

“Bản sắc cá nhân chính là nhịp điệu riêng”

Từ những bức tranh phố đậm chất hoài niệm, họa sĩ Phạm Hà Duy Khánh (trong ảnh) trở lại với triển lãm “Lát Phố” (từ ngày 22 đến 31/8 tại Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền, Hà Nội) - một cuộc đối thoại nghệ thuật thầm lặng, day dứt.

Trần Nhật Minh (ngoài cùng bên trái) cùng các đồng nghiệp đọc thơ trên Sân thơ Trẻ - Ngày thơ Việt Nam 2019. Ảnh: THÀNH DUY

Cùng ở lại với mùa xuân

Những khúc hát, những cánh đồng, những mùa xuân, buổi mai tinh khôi và cuộc đời lấp lánh… còn ở lại trong tập thơ mới của nhà báo, thi sĩ Khánh Văn Trần Nhật Minh (1981-2024).

Ông Pả La Ham (ngồi giữa) tham gia hoạt động văn hóa ở địa phương.

Dệt âm thanh tình yêu

Ông Pả La Ham (tên khai sinh là Hồ Văn Dương) là người dân tộc Vân Kiều ở thôn R’Lây, xã Đakrông (tỉnh Quảng Trị). Sinh ra và lớn lên ở ngôi làng nhỏ giữa núi rừng Trường Sơn, cả cuộc đời mình, ông để dành thực hiện ước nguyện dệt âm thanh tình yêu.

Đạo diễn Nguyễn Thành Paven trong một lần tác nghiệp.

Hãy chạm tim mình vào “kho báu xanh”

Đạo diễn, nhà làm phim trẻ Nguyễn Thành Paven là một trong ít những nhà làm phim trẻ thế hệ 9X làm việc quên thời gian và có thể vượt núi băng rừng hàng tuần để ghi lại bằng được những khoảnh khắc vàng của “kho báu xanh”.

“Vào chùa”, Acrylic, 120x80cm.

Lời Kinh Bắc của họa sĩ Đỗ Bảng

“Xẩm Chợ” triển lãm tranh lần thứ hai của họa sĩ Đỗ Bảng (Đỗ Hữu Bảng), vừa diễn ra tại triển lãm 16 Ngô Quyền, Hà Nội. 24 tác phẩm tại đây mang dấu ấn sâu sắc trong hành trình sáng tác hơn ba thập kỷ vừa qua, đa sắc màu và lộng lẫy ánh sáng văn hóa vùng Kinh Bắc.

Bia di tích tại Đền thờ Tham tán Lê Đình Dật.

Giữ lấy Căn cứ kháng chiến Đầm Đen

Đáp lại lời hiệu triệu của Vua Hàm Nghi với ngọn cờ Cần Vương, Tham tán Lê Đình Dật đã về quê hương trung du, dấy binh tụ nghĩa, lập căn cứ nơi núi rừng, vượt sông Hồng, sông Lô, tổ chức các cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp.

Tác giả Giai Du nhận giải cao nhất Giải thưởng văn học Kim Đồng lần thứ nhất.

“Thế giới thẩm mỹ trẻ em là vùng đất không dễ chinh phục”

Vượt qua hơn 600 tác phẩm từ khắp các tỉnh, thành phố và nhiều quốc gia, Giai Du - cây bút trẻ 24 tuổi - đã xuất sắc giành Giải nhất tại Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất với bản thảo tập truyện dài “Nên làm gì khi trời nổi gió”. Thời Nay đã có cuộc trò chuyện cùng tác giả trẻ về cảm hứng tuổi thơ chưa bao giờ vơi cạn.

Nhà báo Alăng Ngước cùng mẹ.

Khi nhà báo hát tri ân dân tộc mình

Nhà nghèo nhưng nỗ lực vượt khó, không ngừng tự học, nhà báo Alăng Ngước, sinh năm 1990, người con của dân tộc Cơ Tu (Đông Giang, Quảng Nam) đã trở thành cây bút phóng sự giỏi nghề. Gần đây, anh nhận thêm sự trân trọng khi ra mắt MV “Kỷ vật của Ama” để tri ân gia đình và đồng bào.

NSƯT Nguyễn Đức Tú giới thiệu về những chiếc mão do ông tạo tác. Ảnh: DƯƠNG NAM

Lửa hát ca còn sáng trên sắc áo

10 năm đứng trên sân khấu chuyên nghiệp, ông đã giành được nhiều giải thưởng quan trọng và được trao tặng danh hiệu NSƯT. Năm 1991, đoàn giải thể, ông Tú trở về địa phương. Tuy nhiên, ngọn lửa nghề trong ông chưa bao giờ ngừng cháy.

Nhà thơ, nhà báo Thuận Hữu chia sẻ tại lễ ra mắt sách của ông và người bạn - tác giả Phan Đức Nhạn. Ảnh: NXB HỘI NHÀ VĂN

Ẩn trong vỏ đá đầy hoa

Tập thơ “Nhặt dọc đường” (NXB Hội nhà văn) ra mắt gần đây được đánh dấu như cuộc trở lại, trở về cùng thơ ca của nhà báo, nhà thơ Thuận Hữu.
Cần sớm có bộ quy chuẩn về an ninh cho các bảo vật quốc gia.

Báo động đỏ trong bảo vệ bảo vật quốc gia

Bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn bị một đối tượng phá hoại ngay tại Điện Thái Hòa, khu vực trung tâm Đại nội Huế. Dù được ngăn chặn kịp thời, sự cố đã để lại hậu quả nghiêm trọng và dấy lên cảnh báo về lỗ hổng an ninh di sản.
Một số tập thơ viết về Bác Hồ của nhà thơ Nguyễn Hưng Hải, thể hiện lòng kính yêu và cảm hứng thiêng liêng từ Người.

Bác là mạch nguồn khơi sáng cho thơ

Với lòng kính yêu, nhà thơ Nguyễn Hưng Hải (Phú Thọ) đã lựa chọn sáng tác về Chủ tịch Hồ Chí Minh là mạch cảm xúc chủ đạo. Ông không ngừng mài giũa mình và nhủ lòng phải tích cực, viết hay hơn nữa về vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc.
Sắc hoa ngô đồng trong Đại Nội. Ảnh: ĐÌNH HOÀNG

Cần giữ “di sản sống” trong Đại Nội

Hoa ngô đồng là một phần không thể thiếu trong văn hóa cung đình Huế. Vua Minh Mạng là người đầu tiên đưa giống cây này từ Quảng Đông (Trung Quốc) về trồng trong “tử cấm thành”.
Sách giấy vẫn là phương tiện gần gũi, thân thuộc trong nhiều bối cảnh đời sống. Ảnh: Học sinh chọn sách trong một hoạt động tại Thư viện tỉnh Bắc Ninh. Ảnh: DƯƠNG XUÂN

Giúp sách giấy “tự tin” trong kỷ nguyên số

Trong thời đại số hóa ngày nay, chúng ta có thể tiếp cận thông tin từ vô vàn nguồn khác nhau như từ sách, báo chí, video, âm thanh cho đến mạng xã hội... Tuy nhiên, đọc sách vẫn giữ một vai trò quan trọng trong việc phát triển bản thân và mở rộng kiến thức.
Một góc triển lãm.

Hiện đại hóa hào khí Bạch Đằng mừng kỷ niệm

“Từ chiến thắng Bạch Đằng đến đại thắng 30/4/1975”, triển lãm điêu khắc - sắp đặt của họa sĩ Lê Hữu Hiếu đang diễn ra trong không gian quảng trường tại trung tâm TP Hồ Chí Minh. Những sáng tạo đồ sộ của họa sĩ và ê-kíp gợi ra nhiều suy ngẫm về lịch sử hào hùng và dòng chảy bền lâu của khí phách dân tộc trong thời đại mới.