Theo quy định hiện hành thì ít nhất một phần ba số thành viên HĐQT phải là thành viên độc lập, các DN niêm yết đã và đang tuân thủ các quy định này, nhưng chắc chắn là chưa đủ. Nếu thành viên HĐQT độc lập, nhưng lại không phát huy được vai trò, khả năng của mình, chẳng hạn như góp ý, xây dựng chiến lược, giám sát, phản biện chiến lược của DN thì không thể tối ưu được công tác quản trị. Bà Trương Thúy Nga, một người có nhiều kinh nghiệm trong quản lý bất động sản cho thuê đặt vấn đề.
Trong bối cảnh hiện nay, ngoài vai trò của giám đốc điều hành (CEO) đồng thời cũng nổi lên vai trò cực kỳ quan trọng của vị trí phụ trách vận hành hệ thống của doanh nghiệp (COO). Số hóa, chuẩn hóa hệ thống, hoạt động theo chuỗi… là những yêu cầu tiên quyết mà các DN hiện nay phải thực hiện nếu muốn tồn tại, đòi hỏi DN sẽ phải có những COO rất giỏi. Muốn tối ưu, HĐQT sẽ phải có thành viên chuyên trách, am hiểu về việc xây dựng hệ thống, để từ đó có thể tuyển dụng, phối hợp và phát huy vai trò của COO. Điều này cũng giúp cho công tác giám sát, phản biện, xây dựng và vận hành giữa HĐQT và ban tổng giám đốc trở nên thông suốt, tránh những xung đột, mâu thuẫn về lợi ích.
Vẫn có những DN phát huy được vai trò của từng thành viên trong HĐQT, nhưng để nhận diện được lại không đơn giản, nhất là đối với các nhà đầu tư cá nhân và đây lại là sự bất cân xứng thông tin. Nói vậy là vì, các nhà đầu tư tổ chức với chuyên môn và tầm ảnh hưởng của mình có thể thẩm định, đánh giá chất lượng quản trị nói chung hay năng lực của từng thành viên HĐQT nói riêng và ra quyết định đầu tư. Nhưng hiện nay, công bố về năng lực, phạm vi công việc và cả thành quả của thành viên HĐQT như thế nào thì rất ít DN thực hiện. Một giả thiết có thể hoàn toàn xảy ra trong thực tế là tổ chức đầu tư nắm rõ DN có HĐQT tốt, có những thành viên HĐQT “chất lượng” có thể quyết định giải ngân. Trong khi nhà đầu tư cá nhân, không thể nắm được thông tin, tất nhiên trở thành người đến sau.
Như vậy, giải pháp đầu tiên để tiến đến nâng cấp HĐQT chính là việc tăng cường công bố thông tin, vượt trên cả những quy định để tạo thành thông lệ. Nếu có một vài DN tiên phong công bố chi tiết hơn nữa về hoạt động của HĐQT trên phương diện tập thể rồi từng cá nhân, chắc chắn sẽ lan tỏa ra nhiều DN khác. Bản thân các cổ đông nhỏ lẻ, nhà đầu tư cá nhân sẽ phải chú tâm hơn nữa để yêu cầu, thậm chí gây sức ép và buộc các DN phải tạo những thông lệ trong việc công bố thông tin liên quan đến hoạt động của HĐQT.
