Dân số thay đổi nhanh về số lượng, cơ cấu…
Theo ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng Cục trưởng Thống kê: Cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở năm nay diễn ra trên phạm vi toàn quốc, liên quan khoảng 26,2 triệu hộ dân cư và hơn 94 triệu người được điều tra, tổ chức thành khoảng 217,6 nghìn địa bàn (không bao gồm những người đang làm việc trong ngành quân đội, công an, người làm việc tại các cơ quan đại diện của Việt Nam tại nước ngoài và thân nhân đi cùng, do sẽ được điều tra theo kế hoạch riêng của ba Bộ: Quốc phòng, Công an và Ngoại giao).
Cuộc Tổng điều tra có sự tham gia của hơn 122.000 điều tra viên, tập trung thu thập thông tin về dân số, tình trạng di cư, hôn nhân, mức độ sinh - tử và phát triển dân số, tình trạng lao động, việc làm, tình trạng về nhà ở và nhiều nội dung thông tin khác. “Việc thu thập thông tin đầy đủ và chính xác thực trạng dân số và nhà ở này sẽ giúp cho Đảng, Nhà nước xây dựng được những kế hoạch, chiến lược đúng đắn, xây dựng nền tảng cho sự phát triển nhanh, bền vững của đất nước”, ông Nguyễn Bích Lâm cho biết.
Theo các chuyên gia ngành dân số, nếu so cuộc Tổng điều tra năm 2009, mười năm qua với sự phát triển rất nhanh của kinh tế - xã hội đất nước, dân số nước ta cũng thay đổi rất nhiều cả về số lượng, cơ cấu, cả về phân bổ. Bởi vậy, có tiến hành Tổng điều tra dân số và nhà ở, chúng ta mới đánh giá được diễn biến dân số trong thời gian qua, qua đó xác định chúng ta có thực hiện đúng chiến lược dân số hay không. Kết quả này không chỉ giúp giám sát quá trình thực hiện, mà còn giúp dự báo được sự phát triển dân số trong những năm tới. Đó là cơ sở để cơ quan chức năng hoạch định chính sách phát triển dân số nói chung và xây dựng những chính sách cụ thể tác động đến từng người dân.
Định hướng lại cách tiếp cận
Theo thông tin từ Cục Bảo trợ xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), ở Việt Nam hiện tại có khoảng 11,3 triệu người cao tuổi, trong đó, người từ đủ 90 tuổi trở lên khoảng 350.000 người, từ đủ 80 tuổi trở lên 1,8 triệu người. Tuổi thọ bình quân của nước ta hiện nay là 74 tuổi, tuy nhiên số người cao tuổi sống thật sự khỏe mạnh rất ít (trung bình một người cao tuổi mắc ba bệnh mạn tính, có khoảng 15,3 năm chịu bệnh tật). Có đến 70% số người cao tuổi sống ở nông thôn, vùng khó khăn và hầu hết người cao tuổi sống tại gia đình và tham gia các hoạt động tạo ra thu nhập cho gia đình. Ước tính, tỷ lệ người cao tuổi trên tổng dân số sẽ tăng lên đến 20% vào năm 2035.
Các chuyên gia nhận định, già hóa dân số nhanh chóng có tác động ngày càng tăng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội và ảnh hưởng đến tất cả các nhóm dân cư. Sự gia tăng cả tỷ lệ phần trăm và số người cao tuổi đòi hỏi phải cơ cấu lại xã hội của chúng ta ở mọi khía cạnh, như đầu tư tài chính, chi tiêu công, quy hoạch đô thị và nông thôn...
Nhằm thích ứng với già hóa dân số, Việt Nam cần có các chính sách và chiến lược để chuẩn bị cho già hóa một cách phù hợp trong thời gian tới. Theo bà Astrid Bant, Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam, Việt Nam cần phải tính đến một mô hình mới phù hợp vấn đề già hóa dân số và tăng trưởng kinh tế - xã hội, đồng thời bảo vệ quyền của người cao tuổi. Mặt khác, trong khi mối quan tâm chủ yếu dành cho nhóm dân số cao tuổi, thì thực tế già hóa dân số không chỉ là về vấn đề của người cao tuổi, mà nó bắt đầu ảnh hưởng đến tất cả mọi người. Thí dụ, các vấn đề mà những người trẻ tuổi phải đối mặt do sự gia tăng dân số người cao tuổi cũng cần phải được giải quyết, như: phụ nữ lao động có người cao tuổi cần phải chăm sóc tại nhà nên có ngày nghỉ phép để có thể chăm sóc người cao tuổi trong gia đình. Do đó, ứng phó già hóa dân số không có nghĩa là chỉ giải quyết những kỳ vọng và nhu cầu của dân số cao tuổi, mà còn đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện hơn để giải quyết nhu cầu của tất cả các nhóm dân cư trong việc chuẩn bị cho một tương lai dân số già.
Các chính sách hiện tại của chúng ta vẫn chủ yếu nhằm hỗ trợ và giải quyết các vấn đề của người cao tuổi. Cho nên, cần có một hệ thống chính sách tiếp cận toàn diện hơn về già hóa dân số, giải quyết các vấn đề già hóa dân số hiện tại ảnh hưởng đến cả người trẻ tuổi và người cao tuổi.
