Điện ảnh trước thách thức về bảo vệ bản quyền
Từ Liên hoan lần thứ 22 đến nay, điện ảnh Việt đã phát triển đáng ghi nhận, khẳng định sự chuyên nghiệp và nỗ lực đổi mới của các nhà quản lý, các nghệ sĩ trong sáng tác, sản xuất, quảng bá, phát hành và phổ biến phim. Tuy nhiên điện ảnh cũng đứng trước nhiều thách thức, một trong số đó là nguy cơ bị xâm hại bản quyền.
Đạo diễn Lương Đình Dũng cho biết, nhiều phim của anh vừa ra mắt thì chỉ ít ngày sau đã xuất hiện trên mạng khiến nhà sản xuất thiệt hại nặng nề. Đạo diễn kêu gọi phải có cơ chế, chế tài đủ mạnh để bảo vệ các nhà làm phim; cần lập đường dây nóng, tiếp nhận và xử lý ngay các vấn đề liên quan đến việc xâm hại bản quyền tác phẩm điện ảnh.
Pháp luật Việt Nam hiện hành đã tạo được khung pháp lý tương đối đầy đủ cho việc bảo hộ quyền tác giả, phù hợp các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Tuy nhiên môi trường internet khiến các hành vi xâm phạm được thực hiện dễ dàng với mức độ thiệt hại rất cao và đặt ra nhiều thách thức với việc bảo hộ quyền tác giả. Số lượng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đối với tác phẩm điện ảnh trên mạng ngày càng tăng, với đa dạng thủ đoạn, hình thức từ cung cấp miễn phí cho đến thu phí giá rẻ, trải rộng trên các kênh website, mạng xã hội, YouTube, Facebook, TikTok... Tuy nhiên việc ngăn chặn, xử lý các sai phạm vẫn còn nhiều bất cập. Theo bà Phạm Thị Kim Oanh, Phó Cục trưởng Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về bảo hộ quyền tác giả; tăng cường truyền thông, tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật về quyền tác giả, nâng cao nhận thức các chủ sở hữu quyền tác giả; xây dựng và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý và thực thi quyền tác giả, quyền liên quan; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng của nước ngoài để đấu tranh, xử lý các hành vi xâm phạm trên internet và không gian mạng.
Sự vào cuộc tích cực của các địa phương
Hiện nay điện ảnh không chỉ được nhìn nhận là một ngành nghệ thuật mà được xác định là ngành mũi nhọn để phát triển công nghiệp văn hóa của đất nước. Luật Điện ảnh năm 2022 đã chính thức đề cập đến khái niệm “công nghiệp điện ảnh”. Tuy nhiên để xây dựng được “công nghiệp điện ảnh” của Việt Nam, cần sự nỗ lực, hợp tác từ cơ quan quản lý, nhà làm phim cho đến các tổ chức, doanh nghiệp. Tại hội thảo “Một số vấn đề trọng tâm trong xây dựng công nghiệp điện ảnh Việt Nam”, sự vào cuộc của các tỉnh, thành phố để hợp tác, hỗ trợ các hoạt động điện ảnh được các đại biểu hết sức quan tâm. TS Phạm S, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng đơn vi đăng cai Liên hoan phim lần thứ 23 mong muốn, Đà Lạt sẽ biến thành “phim trường” để thu hút ngày càng đông các đoàn làm phim.
TS Ngô Phương Lan, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam (VFDA) chia sẻ, Hiệp hội đang xây dựng bộ chỉ số thu hút đoàn làm phim bao gồm những cam kết hỗ trợ về tài chính (như ưu đãi chi phí khách sạn, chi phí khác tại địa phương), cùng những hỗ trợ về địa bàn, thủ tục pháp lý, hạ tầng cơ sở. Hiện đã có 10 tỉnh, thành phố tham gia chương trình. Theo ông Trần Thanh Hoài, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng, năm 2022 tỉnh đã đón và tạo điều kiện cho 130 đoàn làm phim chọn bối cảnh của Lâm Đồng để thực hiện tác phẩm. Việc cấp phép cho các đoàn chỉ mất hai ngày, các cảnh quay sử dụng bối cảnh tại địa phương hoàn toàn không bị thu phí. Lâm Đồng xác định, qua các bộ phim có bối cảnh quay tại tỉnh sẽ góp phần giới thiệu, quảng bá cảnh quan, thiên nhiên, văn hóa địa phương đến với bạn bè trong nước và quốc tế, kích cầu du lịch, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân.
Trước đó, vào các ngày 15-17/11, tại TP Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên đã diễn ra chương trình “Điện ảnh với Phú Yên” do UBND tỉnh và VFDA phối hợp tổ chức. Các đại biểu đã bàn thảo về bộ chỉ số môi trường làm phim gắn với phát triển kinh tế - xã hội từ thực tế của tỉnh, đồng thời tham quan các điểm đến nổi tiếng và bối cảnh quay phim kỳ thú tại Phú Yên. Điều này cho thấy sự chuyển biến trong cách nhìn nhận trong việc chủ động hợp tác, mời gọi các đoàn làm phim nhằm tạo ra “lợi ích kép”. Đơn cử sau thành công của bộ phim “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh”, Phú Yên, nơi được chọn làm bối cảnh chính trong phim, đã trở thành điểm đến yêu thích của nhiều du khách, nhờ đó lượng du khách đến địa phương này đã tăng 30% so trước đó.
Từ 177 bộ phim tham dự Liên hoan, Hội đồng tuyển chọn đã chọn được 146 phim, gồm 91 bộ phim dự thi, 56 bộ phim trong chương trình toàn cảnh. Ban tổ chức đã công bố và trao tặng 13 giải thưởng cho các tác phẩm xuất sắc, 25 giải cá nhân xuất sắc ở 4 thể loại: phim truyện điện ảnh, phim tài liệu, phim khoa học, phim hoạt hình. Giải Bông sen vàng được trao cho bộ phim “Tro tàn rực rỡ” (thể loại phim truyện), “Những đứa trẻ trong sương” (phim tài liệu), “Nghiên cứu về ứng dụng công nghệ trong chữa cháy” (phim khoa học), “Giấc mơ của con” (phim hoạt hình).
