Cuộc chiến cam go với fentanyl

Lực lượng an ninh Mexico vừa bắt giữ một thành viên cấp cao của tổ chức buôn bán, sản xuất fentanyl khét tiếng có liên hệ băng đảng Sinaloa. Dù vậy, những khúc mắc trong cuộc chiến chống buôn lậu ma túy qua biên giới Mexico với thị trường tiêu thụ lớn nhất là Mỹ vẫn còn bỏ ngỏ.
0:00 / 0:00
0:00
Lực lượng an ninh Mexico thu giữ lượng lớn ma túy. Ảnh: AP
Lực lượng an ninh Mexico thu giữ lượng lớn ma túy. Ảnh: AP

Nghi phạm vừa bị bắt được gọi là Jose “N”. Giới chức Mexico từ chối tiết lộ tên đầy đủ để bảo đảm thủ tục an ninh. Theo Reuters, đối tượng cầm đầu phụ trách khâu kho vận của trùm ma tuý “Mayo Zambada”, một trong những thành viên cấp cao thuộc băng đảng Sinaloa. Thông cáo của Bộ Quốc phòng Mexico cho biết: “Nghi phạm được cho là đối tượng sản xuất chính fentanyl và methamphetamine, đồng thời vận chuyển trái phép quy mô lớn chất gây nghiện này từ Trung và Nam Mỹ tới Mỹ”. Trước đó, vào đầu tháng 1, giới chức Mexico cũng đã bắt giữ trùm ma túy Ovidio Guzman, kẻ đứng đầu điều hành gần 10 cơ sở điều chế methamphetamine ở bang Sinaloa của Mexico.

Cục Phòng chống ma túy (DEA) của Mỹ cảnh báo fentanyl là chất gây nghiện cao, mạnh gấp 50 lần so heroin và đây là mối đe dọa ma túy nguy hiểm nhất mà Mỹ phải đối mặt. Fentanyl dễ dàng bào chế thành các dạng thuốc điều trị để qua mặt lực lượng chức năng. Cơ quan này cho biết, hầu hết fentanyl được buôn bán vào Mỹ từ Mexico. Năm 2022, DEA đã thu giữ hơn 4.500 kg fentanyl, cũng như hơn 50,6 triệu viên thuốc fentanyl được sản xuất giống với các loại thuốc giảm đau theo đơn khác nhau. Con số này nhiều gấp hai lần số liệu của năm 2021.

Tuy vậy, sự hiểu biết của người dân Mỹ, Mexico về mức độ nguy hiểm cũng như những tác động trong trung và dài hạn của fentanyl đối với sức khỏe còn rất hạn chế. Loại chất gây nghiện tổng hợp này mạnh đến mức có khả năng gây chết người chỉ bằng hai miligam. Song, nó cũng nằm trong danh mục các loại thuốc được bán theo chỉ định. Những băng đảng buôn bán ma túy, heroin, cocaine ở Mexico trong khoảng 10 năm trở lại đây đã xây dựng thêm các phòng thí nghiệm bí mật để sản xuất bột và thuốc fentanyl nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng ở Mỹ.

Đến nay, theo báo cáo của DEA, tác hại của fentanyl đã vượt quá sự kiểm soát của giới chức hai nước. Kể từ khi gia nhập thị trường vào năm 2013, fentanyl đã trở thành loại chất gây nghiện khiến nhiều người chết nhất ở Mỹ. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ ước tính, hơn 47.000 người đã chết do sử dụng quá liều thuốc giảm đau nhóm opioid vào năm 2017 ở nước này, với khoảng 28.000 ca tử vong trong số đó là do lạm dụng fentanyl. Mỹ đang là thị trường tiêu thụ fentanyl khổng lồ, là “miếng bánh” béo bở thu hút các nhà sản xuất và phân phối chất gây nghiện này.

Suốt nhiều năm qua, Mexico đã là điểm trung chuyển và sản xuất chính cho loại thuốc này cũng như các chất gây nghiện tổng hợp khác vào Mỹ. Các băng đảng ma túy Mexico đóng vai trò chính yếu trong chuỗi phân phối ở Mỹ. CNN dẫn một thống kê cho hay, hầu hết các loại thuốc nhóm này do hai băng đảng ma túy là Sinaloa và Jalisco sản xuất hàng loạt tại các nhà máy bí mật ở Mexico. Sau thông tin về vụ bắt giữ Jose “N”, quan chức của DEA, bà Anne Milgram tuyên bố: “Ưu tiên hàng đầu của DEA là ngăn chặn hai băng đảng ma túy Sinaloa và Jalisco chịu trách nhiệm cho tội ác buôn bán trái phép fentanyl. Ngoài các nhóm tội phạm lớn ở Mexico, việc buôn bán fentanyl đòi hỏi mạng lưới rộng lớn gồm các nhà phân phối, đại lý phụ nhỏ hơn chuyên nhập khẩu, sản xuất và vận chuyển”.

Dù vậy, việc bắt giữ một vài đối tượng hay phần tử cầm đầu không thể chấm dứt được chuỗi buôn bán - tiêu thụ hiện nay ở cả Mexico và Mỹ. Washington đã gây áp lực buộc giới chức Mexico phải ngăn chặn nhiều hơn nữa các băng đảng cũng như dòng chảy ma túy, fentanyl qua biên giới hai nước. Trong khi đó, Mexico cũng yêu cầu giới chức Mỹ mạnh tay khống chế nhu cầu khổng lồ đối với chất gây nghiện ở “xứ cờ hoa”.

Việc trấn áp các băng đảng vốn kiểm soát những vùng rộng lớn ở Mexico chưa đủ mạnh tay, tình trạng quan chức địa phương “đi đêm” với tội phạm, bao che cho các hoạt động buôn bán trái phép đã khiến năng lực thực thi pháp luật của Chính phủ Mexico còn hạn chế, và do đó cuộc chiến chống fentanyl và các loại chất gây nghiện khác lại càng cam go gấp bội.