Mỗi độ thu về, tiết trời trở nên mát dịu cũng là lúc người Tày của huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang bắt đầu làm cốm. Những hạt cốm xanh non, dẻo thơm được kết tinh từ hương vị tinh túy của đất trời làm say đắm bất cứ ai khi thưởng thức. Lúa nếp là lúa để thờ cúng, hầu như nhà nào cũng trồng. Đến mùa gặt, đồng bào lại có tục làm cốm để dâng lên ông bà tổ tiên, báo cáo một năm được mùa, sau đó làm cho trẻ con nhân dịp Tết Trung thu.
Cốm Hồng Quang được làm từ hạt lúa của giống nếp cái hoa vàng, với quy trình chế biến rất công phu. Lúa được cắt vào buổi sáng, tránh ánh nắng và được chia thành các cum nhỏ đặt lên vỉ nướng bằng tre tươi. Nướng đến khi hạt lúa vàng thơm rồi trải ra nong, sau đó tuốt từng hạt lúa rồi đem đi giã thủ công. Cốm làm ra có hạt dẹt, màu xanh và có mùi thơm đặc trưng, béo ngậy của lúa non. Cốm thành phẩm sẽ được gói trong lá dong để giữ cho cốm không bị khô có độ dẻo, thơm và không bị phai màu, lưu được hương cốm thơm lâu.
Người dân tộc Tày gọi hạt cốm là “Mặt Pẩu” để chỉ hạt cốm như hạt ngọc. Cốm huyện Lâm Bình được làm từ lúa nếp cái hoa vàng, tỏa mùi thơm dịu nhẹ trong tiết trời thu. Lúa non uốn câu được người dân gặt hái trước khi mặt trời lên, vẫn còn đọng sương sớm. Lúa lúc này đúng thời điểm không quá non mà cũng chẳng già sẽ cho mẻ cốm thơm dẻo. Người già, trẻ nhỏ sẽ thích ăn món này vì cốm mềm, thơm ngậy, dễ ăn
Mùi hương lúa non đầu mùa luôn khiến cho mọi người háo hức, mong chờ, là cả bầu trời tuổi thơ của đám trẻ vùng cao. Một mẻ cốm làm ra có hạt dẹt, màu xanh và có mùi thơm, béo ngậy của lúa non. Lúc này, các bà, các chị sẽ rải một lớp lá chuối vào thúng, cho cốm vào buộc thành những gói nhỏ để giữ mùi thơm. Trước khi cả gia đình ngồi quây quần bên nhau nhâm nhi thưởng thức từng hạt ngọc dẻo thơm, bao giờ mẹ cũng phải thắp hương mời ông bà tổ tiên trước. Người già, trẻ nhỏ đều háo hức thưởng thức sản vật của mùa thu, kết quả lao động cần cù của gia đình và mong chờ một mùa vụ ấm no cho mọi nhà,…
Ngày nay, muốn giới thiệu với bạn bè khắp nơi về hương vị đặc sản cốm Hồng Quang, Hợp tác xã Nông lâm nghiệp Hồng Quang nằm trên địa bàn xã Hồng Quang, huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang đã thu mua lúa non của bà con về sơ chế thành sản phẩm cốm Hồng Quang. Từ đó, làm tăng thu nhập cho người dân, tăng giá trị của cây lúa nếp cái hoa vàng mà vẫn giữ được hương vị bản làng. .
Sản phẩm đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Tuyên Quang công nhận đạt OCOP 3 sao vào năm 2022.
Chủ thể: Hợp tác xã Nông lâm nghiệp Hồng Quang
Địa chỉ: Thôn Nà Nghè, xã Hồng Quang, huyện Lâm Bình, Tuyên Quang
Điện thoại: 0986285982
Email: congdang.htx@gmail.com