Triển vọng và áp lực tăng trưởng xuất khẩu

Trong hai tháng đầu năm, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa trên địa bàn cả nước đạt 64,27 tỷ USD, tăng 8,4% so cùng kỳ năm trước (số liệu từ Cục Thống kê, Bộ Tài chính). Có 12 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu hơn 1 tỷ USD, chiếm 77,7% tổng kim ngạch xuất khẩu (có 4 mặt hàng xuất khẩu hơn 5 tỷ USD, chiếm 54,6%).

Triển vọng tốt

Trong tháng 2, lần đầu tiên trong lịch sử, xuất khẩu cà-phê của Việt Nam đạt gần 1,1 tỷ USD một tháng. Tính chung hai tháng đầu năm, tổng khối lượng xuất khẩu đạt 284 nghìn tấn, tương ứng 1,58 tỷ USD. Tuy giảm 28,4% về lượng nhưng tăng ấn tượng 26,2% về giá trị so cùng kỳ năm 2024. Thành tích này không chỉ khẳng định vị thế của Việt Nam trên thị trường cà-phê toàn cầu mà còn mở ra triển vọng vượt mốc 6 tỷ USD trong năm nay.

Ở lĩnh vực thủy sản, bà Lê Hằng, Giám đốc Truyền thông Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, trong hai tháng đầu năm, xuất khẩu hàng thủy sản tăng trưởng ấn tượng, đạt 1,423 tỷ USD. Tốc độ tăng trưởng 18,2% so cùng kỳ năm 2024. Tôm tiếp tục là điểm sáng, đóng góp 542,387 triệu USD, tăng trưởng 30,8%. “Triển vọng xuất khẩu tôm trong năm 2025 là khá lạc quan nếu không xảy ra các biến động lớn. Giá nhập khẩu trung bình trên các thị trường tăng từ tháng 10/2024. Dự kiến, giá tôm duy trì ở mức cao trong suốt năm nay nhờ tồn kho ổn định, mang lại niềm tin cho cả nhà xuất khẩu và nhập khẩu”.

Theo ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), năm 2024, xuất khẩu ngành dệt may đã về đích 44 tỷ USD như mục tiêu đề ra. Theo đó, tốc độ tăng trưởng đạt 11,26% so năm 2023. Kết quả này vẫn tiếp tục được duy trì trong hai tháng đầu năm 2025, đạt 5,634 tỷ USD, tăng 9,3% so cùng kỳ năm trước. Tất cả thành tích đạt được là nhờ nỗ lực đa dạng hóa thị trường, đổi mới công nghệ, tận dụng tốt sự dịch chuyển đơn hàng trong bối cảnh cầu sản phẩm dệt may trên thế giới gia tăng. Lợi thế ngay từ đầu năm đang hứa hẹn giúp doanh nghiệp dệt may Việt Nam tự tin chinh phục mục tiêu xuất khẩu 48 tỷ USD trong năm 2025. “Hiện nhiều doanh nghiệp đã có đơn hàng đến quý II/2025. Ngoài ra, chính sách thuế của Mỹ chưa có tác động ngay đến ngành dệt may Việt Nam. Đến nay, đây vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của ngành”.

Hiện nhiều doanh nghiệp đã có đơn hàng đến quý II/2025. Ảnh: ANH NGUYỄN

Nỗ lực đa dạng hóa thị trường

Theo Nghị quyết số 25 của Chính phủ, để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP cả nước đạt 8% trở lên, xuất khẩu hàng hóa phải tăng hơn 12%. Cùng với đó, thặng dư thương mại hàng hóa phải đạt 30 tỷ USD. Đây là một thách thức rất lớn khi thương mại toàn cầu biến động, chính sách thương mại tại Mỹ có nhiều thay đổi theo hướng bất lợi cho các nước xuất khẩu, trong đó có Việt Nam.

Cụ thể hơn, Mỹ sẽ xem xét mở rộng phạm vi thuế đối với các mặt hàng thuốc, ô-tô, chất bán dẫn, các sản phẩm gỗ xẻ và sản phẩm từ rừng ở mức 25%. Ngoài ra, Cơ quan đại diện Thương mại Mỹ (USTR) đang rà soát và thống kê theo từng quốc gia về các biện pháp thương mại phi thị trường hoặc không công bằng, gây rào cản đối với hàng hóa xuất khẩu. Từ cơ sở đó, họ sẽ điều chỉnh chính sách thương mại với những quốc gia có thâm hụt thương mại lớn nhằm khắc phục những bất lợi cho doanh nghiệp và nền kinh tế Mỹ.

Về phía doanh nghiệp, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết, lo ngại Mỹ mở rộng phạm vi thuế đối với các sản phẩm gỗ xẻ và sản phẩm từ rừng ở mức 25%, một số khách hàng của Mỹ đã “ngập ngừng” ký hợp đồng nhập khẩu các sản phẩm của Việt Nam. “Các doanh nghiệp gỗ cũng đang nỗ lực đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sang các nước như Australia, Trung Đông và New Zealand, tránh “bỏ trứng vào một giỏ”. Tuy vậy, khối lượng gia tăng xuất khẩu vào các thị trường này còn khiêm tốn, khó bù đắp được thị trường Mỹ”.

Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam đã có công văn, đề nghị Bộ Công thương, Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan khẩn trương xem xét giảm thuế suất đối với sản phẩm gỗ nhập khẩu từ Mỹ. Hiện nay, Việt Nam đang áp thuế 20 - 25% đối với sản phẩm nội thất từ Mỹ, nên cần nhanh chóng đưa về mức 0% nhằm tránh thuế đối ứng 25%. Điều này giúp doanh nghiệp ngành gỗ có thể duy trì sự ổn định trong hoạt động xuất khẩu, cũng như bảo vệ thị trường tiêu thụ quan trọng này. Hằng năm, gỗ và sản phẩm gỗ Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Mỹ đạt kim ngạch 9 tỷ USD.

Tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 2, Thứ trưởng Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân khẳng định, Việt Nam là nền kinh tế mở, trong quá trình hội nhập, theo đuổi chính sách thương mại tự do. Mức độ chênh lệch thuế quan đối với hàng hóa Mỹ là không nhiều và thời gian tới có thể tiếp tục xuống thấp hơn, do Việt Nam chủ trương giảm thuế đối với nhiều mặt hàng. Một số sản phẩm Mỹ có lợi thế cạnh tranh cao như ô-tô, nông sản, khí hóa lỏng, ethanon… sẽ được hưởng lợi từ chính sách này. Đồng thời sẽ tạo ra các luồng nhập khẩu tích cực từ Mỹ, góp phần cải thiện cán cân thương mại giữa hai nước.

Với doanh nghiệp, Bộ Công thương cho rằng, để tiếp tục phát triển trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động và khó khăn, ngoài nỗ lực từ Chính phủ và các bộ, ngành, bản thân các doanh nghiệp phải chủ động bám sát thị trường, nhạy bén trong khả năng thích ứng và nâng cao năng lực cạnh tranh. Doanh nghiệp cần tiếp tục chủ động xây dựng lộ trình và giải pháp nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật, lao động, môi trường… “Việc kiểm soát xuất xứ nguồn cung nguyên vật liệu phục vụ sản xuất, cũng như đánh giá thận trọng việc hợp tác đầu tư với các doanh nghiệp của những nước đang có căng thẳng thương mại với Mỹ nên được chú trọng hơn nữa”.