Vụ "Chuyến bay giải cứu": 25 bị cáo nhận hối lộ gần 165 tỷ đồng

Sáng 11/7, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm 54 bị cáo trong vụ án "Chuyến bay giải cứu" bị Viện Kiểm sát nhân dân tối cao truy tố về các tội: "Đưa hối lộ", "Nhận hối lộ", "Môi giới hối lộ", "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" và "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".

Hội đồng xét xử gồm 5 người: 2 thẩm phán, 3 hội thẩm nhân dân, do thẩm phán Vũ Quang Huy làm Chủ tọa phiên tòa. 5 kiểm sát viên của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Viện Kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử sơ thẩm tại phiên tòa.

Vụ án này có số lượng luật sư bào chữa kỷ lục trong số các phiên tòa tại Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội với gần 120 luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các bị cáo. Trong đó, bị cáo Vũ Hồng Quang (cựu Phó Trưởng phòng Vận tải Hàng không, Cục Hàng không Việt Nam, Bộ Giao thông vận tải) có nhiều luật sư bào chữa nhất (6 luật sư).

Hội đồng xét xử cũng đã triệu tập khoảng 60 người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan và 40 người làm chứng đến phiên tòa. Tuy nhiên, tại phiên tòa sáng 11/7, nhiều người liên quan và người làm chứng vắng mặt. Hội đồng xét xử tuyên bố, nếu xét thấy cần thiết sẽ tiếp tục triệu tập những người này đến phiên tòa.

Quang cảnh phiên tòa xét xử. (Ảnh: Phạm Kiên/TTXVN)

Trong số 54 bị cáo, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao truy tố: 21 bị cáo về tội "Nhận hối lộ" theo quy định tại điều 354 - Bộ luật Hình sự; 23 bị cáo về tội "Đưa hối lộ" theo quy định tại Điều 364 - Bộ luật Hình sự; 4 bị cáo về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ" theo quy định tại Điều 356 - Bộ luật Hình sự; 4 bị cáo về tội "Môi giới hối lộ" theo quy định tại Điều 365 - Bộ luật Hình sự. Một bị cáo bị truy tố về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" theo quy định tại Điều 174 - Bộ luật Hình sự. Một bị cáo bị truy tố về cả hai tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" và "Đưa hối lộ". 10 bị cáo được tại ngoại, 44 bị cáo còn lại bị tạm giam.

Cụ thể, trong số 21 bị cáo bị xét xử về tội "Nhận hối lộ", có 18 bị cáo gồm: Tô Anh Dũng (sinh năm 1964, cựu Thứ trưởng Bộ Ngoại giao), Nguyễn Thị Hương Lan (sinh năm 1974, cựu Cục trưởng Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao), Đỗ Hoàng Tùng (sinh năm 1980, cựu Phó Cục trưởng Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao), Nguyễn Quang Linh (sinh năm 1974, cựu Trợ lý Phó Thủ tướng), Chử Xuân Dũng (sinh năm 1973, cựu Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội), Trần Văn Tân (sinh năm 1979, cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam), Trần Văn Dự (sinh năm 1961, cựu Phó Cục trưởng Cục Quản lý xuất nhập cảnh, Bộ Công an), Nguyễn Thanh Hải (sinh năm 1971, cựu Vụ trưởng Vụ Quan hệ Quốc tế, Văn phòng Chính phủ), Lê Tuấn Anh (sinh năm 1982, cựu Chánh Văn phòng Cục Lãnh sự), Phạm Trung Kiên (sinh năm 1981, cựu Thư ký Thứ trưởng Bộ Y tế), Vũ Anh Tuấn (sinh năm 1979, cựu cán bộ Cục Quản lý xuất nhập cảnh, Bộ Công an), Vũ Sỹ Cường (sinh năm 1986, cựu cán bộ Cục Quản lý xuất nhập cảnh, Bộ Công an), Nguyễn Tiến Thân (sinh năm 1980, cựu chuyên viên Vụ Quan hệ Quốc tế, Văn phòng Chính phủ), Nguyễn Mai Anh (sinh năm 1976, cựu chuyên viên Vụ Quan hệ Quốc tế, Văn phòng Chính phủ), Nguyễn Hồng Hà (sinh năm 1964, cựu Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Osaka, Nhật Bản), Vũ Hồng Quang (sinh năm 1977, cựu Phó Trưởng phòng Vận tải Hàng không, Cục Hàng không Việt Nam, Bộ Giao thông Vận tải), Vũ Hồng Nam (sinh năm 1963, cựu Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản), Ngô Quang Tuấn (sinh năm 1984, cựu chuyên viên Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Giao thông Vận tải) bị Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao truy tố về tội "Nhận hối lộ" theo quy định tại Điều 354, khoản 4, điểm a - Bộ luật Hình sự.

Hai bị cáo: Vũ Ngọc Minh (sinh năm 1961, cựu Đại sứ Việt Nam tại Angola), Lưu Tuấn Dũng (sinh năm 1987, cựu Phó trưởng Phòng Bảo hộ công dân, Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao) bị truy tố về tội "Nhận hối lộ" theo quy định tại Điều 354, khoản 3, điểm a - Bộ luật Hình sự.

Bị cáo Lý Tiến Hùng (sinh năm 1969, cựu chuyên viên Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường, Bộ Giáo dục và Đào tạo) bị truy tố về tội "Nhận hối lộ" theo quy định tại Điều 354, khoản 2, điểm c - Bộ luật Hình sự.

Trong số 23 bị cáo bị Viện Kiểm sát nhân dân tối cao truy tố về tội "Đưa hối lộ" theo quy định tại Điều 364 - Bộ luật Hình sự, có 19 bị cáo gồm: Nguyễn Thị Thanh Hằng (sinh năm 1972, Phó Tổng Giám đốc Công ty Blue Sky), Lê Hồng Sơn (sinh năm 1975, Tổng Giám đốc Công ty Blue Sky), Hoàng Diệu Mơ (sinh năm 1980, Tổng Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn thương mại du lịch dịch vụ Hàng không An Bình), Nguyễn Tiến Mạnh (sinh năm 1970, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần thương mại du lịch Lữ hành Việt), Vũ Thùy Dương (sinh năm 1987, Giám đốc Công ty Cổ phần thương mại Lữ hành Việt), Hoàng Anh Kiếm (sinh năm 1978, trú tại tổ 6 phường Thanh Trì, quận Hoàng Mai, Hà Nội), Nguyễn Thị Tường Vy (sinh năm 1980, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên ATA Việt Nam), Võ Thị Hồng (sinh năm 1986, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn thương mại và dịch vụ Hàng không Minh Ngọc), Lê Văn Nghĩa (sinh năm 1960, Giám đốc Công ty Cổ phần du lịch và dịch vụ ăn uống Nhật Minh), Trần Thị Mai Xa (sinh năm 1988, Giám đốc Công ty MasterLife), Lê Thị Ngọc Anh (sinh năm 1984, cán bộ Ban Đối ngoại Trung ương Đảng), Nguyễn Thị Hiền (sinh năm 1987, trú tại phường Ngọc Lâm, quận Long Biên, Hà Nội), Đào Minh Dương (sinh năm 1971, Giám đốc Công ty Cổ phần Vijasun), Nguyễn Thị Dung Hạnh (sinh năm 1972, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn G19 Việt Nam), Phan Thị Mai (sinh năm 1984, Giám đốc Công ty Cổ phần Quốc tế Sao Hà Nội), Vũ Minh Thắng (sinh năm 1978, Giám đốc Công ty Đầu tư và Thương mại Thuận An), Nguyễn Thế Dũng (sinh năm 1980, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn du lịch thương mại Sang Trọng), Trần Hồng Hà (sinh năm 1972, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn cung ứng nguồn nhân lực và thương mại Quốc tế Sao Việt), Phạm Bích Hằng (sinh năm 1969, trú tại phường Hạ Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội) bị truy tố về tội "Đưa hối lộ" theo quy định tại Điều 364, khoản 4, điểm a - Bộ luật Hình sự.

Hai bị cáo: Trần Tiến (sinh năm 1981, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn thương mại và du lịch Phi Trường), Phạm Bá Sơn (sinh năm 1983, nhân viên Công ty Cổ phần Xây dựng Thái Hòa) bị truy tố về tội "Đưa hối lộ" theo quy định tại Điều 364, khoản 3, điểm a - Bộ luật Hình sự.

Hai bị cáo: Tào Đức Hiệp (sinh năm 1976, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn du lịch và dịch vụ Công đoàn Đường sắt), Đào Thị Chung Thúy (sinh năm 1982, trú tại phường Nguyễn Trãi, quận Hà Đông, Hà Nội) bị truy tố về tội "Đưa hối lộ" theo quy định tại Điều 364, khoản 2, điểm e - Bộ luật Hình sự.

Bốn bị cáo: Trần Việt Thái (sinh năm 1974, cựu Đại sứ Việt Nam tại Malaysia), Nguyễn Lê Ngọc Anh (sinh năm 1988, cựu cán bộ Đại sứ quán Việt Nam tại Malaysia), Nguyễn Hoàng Linh (sinh năm 1986, cựu cán bộ Đại sứ quán Việt Nam tại Malaysia), Đặng Minh Phương (sinh năm 1985, cựu kế toán Đại sứ quán Việt Nam tại Malaysia) bị truy tố về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ" theo quy định tại Điều 356, khoản 3 - Bộ luật Hình sự.

Bốn bị cáo: Nguyễn Anh Tuấn (sinh năm 1962, cán bộ Công an nghỉ hưu), Trần Quốc Tuấn (sinh năm 1973, Giám đốc Công ty Cổ phần xúc tiến thương mại và du lịch Việt Nam), Bùi Huy Hoàng (sinh năm 1988, cựu chuyên viên Phòng Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế), Phạm Thị Kim Ngân (sinh năm 1973, cán bộ Phòng Trị sự, Tạp chí Thanh tra) bị truy tố về tội "Môi giới hối lộ" theo quy định tại Điều 365, khoản 4 - Bộ luật Hình sự.

Bị cáo Hoàng Văn Hưng (sinh năm 1980, cựu cán bộ Công an) bị truy tố về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" theo quy định tại Điều 174, khoản 4, điểm a - Bộ luật Hình sự.

Bị cáo Trần Minh Tuấn (sinh năm 1978, Giám đốc Công ty Cổ phần xây dựng Thái Hòa) bị truy tố về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" theo quy định tại Điều 174, khoản 4, điểm a - Bộ luật Hình sự và tội "Đưa hối lộ" theo quy định tại Điều 364, khoản 3, điểm a - Bộ luật Hình sự.

Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao công bố tại phiên tòa, tháng 1/2020, dịch Covid-19 bùng phát ở Trung Quốc và diễn biến phức tạp. Trước tình hình trên, tháng 3/2020, Chính phủ đã tổ chức 1 chuyến bay giải cứu đưa 30 công dân Việt Nam từ Vũ Hán (Trung Quốc) về nước. Đến tháng 4/2020, Chính phủ tổ chức một số chuyến bay giải cứu chỉ thu phí vé máy bay và cách ly tại cơ sở quân đội (gọi chung là "Chuyến bay giải cứu").

Tháng 11/2020, do nhu cầu của công dân về nước rất lớn, trong khi việc cách ly và chi phí gặp khó khăn, Chính phủ đã tổ chức thí điểm 10 chuyến bay công dân tự nguyện trả phí toàn bộ (chuyến bay combo) và giao Tổ công tác của 4 Bộ, ngành (Y tế, Giao thông Vận tải, Quốc phòng, Ngoại giao), sau đó, bổ sung thêm Bộ Công an cùng phối hợp tổ chức các chuyến bay.

Theo các chỉ đạo của Chính phủ thì nhiệm vụ của các bộ, ngành trong việc tổ chức thực hiện các chuyến bay combo như sau: Văn phòng Chính phủ có nhiệm vụ tập hợp tham mưu, đề xuất lãnh đạo Chính phủ phê duyệt kế hoạch tổ chức các chuyến bay theo đề xuất của Bộ Ngoại giao. Bộ Ngoại giao (thông qua Cục Lãnh sự) có nhiệm vụ xây dựng, đề xuất kế hoạch tổ chức các chuyến bay combo; chủ trì và xin ý kiến, trao đổi thống nhất với các Bộ trong Tổ công tác và báo cáo, trình lãnh đạo Chính phủ phê duyệt, quyết định và thông báo việc thực hiện chuyến bay. Bốn Bộ còn lại gồm: Y tế, Giao thông Vận tải, Quốc phòng, Công an theo chức năng, nhiệm vụ về công tác phòng chống dịch cho ý kiến việc phê duyệt gửi Bộ Ngoại giao, UBND một số tỉnh, thành phố được giao nhiệm vụ cho chủ trương cách ly tại địa phương.

Quy trình cấp phép các chuyến bay combo được thực hiện như sau: Doanh nghiệp có nhu cầu xin được chủ trương cách ly tại địa phương và gửi hồ sơ đến Bộ Ngoại giao (Cục Lãnh sự). Trên cơ sở hồ sơ này, Cục Lãnh sự lấy ý kiến Tổ công tác của các Bộ, ngành và trình Chính phủ duyệt, sau đó thông báo cho doanh nghiệp được tổ chức thực hiện chuyến bay.

Thực hiện chủ trương trên, trong quá trình cấp phép các chuyến bay, phê duyệt cách ly tại địa phương và giải quyết vụ án, từ tháng 9/2020 đến tháng 12/2022, một số cá nhân thuộc các bộ, ngành được giao nhiệm vụ cấp phép chuyến bay, cách ly ở địa phương và một số cá nhân đại diện doanh nghiệp, cùng một số đối tượng khác đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Viện Kiểm sát xác định, trong vụ án này có 25 bị cáo đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nhiệm vụ được giao để nhận hối lộ tổng cộng gần 165 tỷ đồng và lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, gây thiệt hại hơn 10 tỷ đồng. 23 cá nhân là đại diện các doanh nghiệp đã đưa hối lộ hơn 226 tỷ đồng, 4 cá nhân môi giới hối lộ hơn 74 tỷ đồng và lừa đảo chiếm đoạt số tiền gần 25 tỷ đồng.