Tuyên Quang là tỉnh miền núi, biên giới phía bắc, với dân số hơn 1,8 triệu người; trong đó đồng bào dân tộc thiểu số có hơn 1,3 triệu người, chiếm hơn 72% dân số toàn tỉnh, chủ yếu là các dân tộc Tày, Dao, H’Mông. Toàn tỉnh có 5 dân tộc rất ít người với nhiều khó khăn đặc thù gồm Lô Lô, Cờ Lao, Pà Thẻn, Bố Y, Pu Péo.
Đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo là người dân tộc thiểu số giảm còn 31,42%. Hạ tầng thiết yếu vùng dân tộc thiểu số tiếp tục được đầu tư, đến nay, 100% xã, phường có đường ô-tô đến trung tâm; 97,97% hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia; 44 xã đã ra khỏi địa bàn khó khăn, đạt 65% mục tiêu Thủ tướng Chính phủ giao.
Toàn tỉnh hiện có 22 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; 93,4% thôn có nhà sinh hoạt cộng đồng; 78% thôn có đội văn hóa, văn nghệ hoạt động thường xuyên. Công tác xây dựng Đảng trong vùng dân tộc thiểu số đạt nhiều kết quả tích cực. Từ năm 2021 đến nay, toàn tỉnh kết nạp 7.538 đảng viên; Đảng bộ tỉnh hiện có 136.279 đảng viên, trong đó 79.394 đảng viên là người dân tộc thiểu số, chiếm 58,26%; đảng viên nữ chiếm 39,05%.
Giai đoạn 2023-2025, tỉnh đã phân bổ vốn đầu tư hơn 400 tỷ đồng để xây dựng, mua sắm trang thiết bị dạy học cho các trường phổ thông dân tộc nội trú, phổ thông dân tộc bán trú. Đến nay, trên địa bàn tỉnh tỷ lệ trường học được xây dựng kiên cố đạt 100%; tỷ lệ số phòng học được xây dựng kiên cố đạt 70,7%.
Cùng với đó, tỉnh đã hỗ trợ vùng dân tộc thiểu số phát triển sản xuất, hình thành nhiều mô hình kinh tế nông, lâm nghiệp, thủy sản gắn với chuỗi giá trị. Toàn tỉnh có hơn 70 tổ hợp tác với 946 thành viên; 904 hợp tác xã nông nghiệp với 11.775 thành viên; thu hút 125 doanh nghiệp tham gia sản xuất; có 454 sản phẩm được cấp giấy chứng nhận sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên, 1 sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia.
Từ nguồn vốn 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, vùng đồng bào dân tộc thiểu số được bố trí gần 3.000 tỷ đồng đầu tư xây dựng 1.583 công trình hạ tầng; gần 2.000 tỷ đồng hỗ trợ phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp. Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản tăng bình quân 4,88%/năm; sản lượng lương thực đạt hơn 76,6 vạn tấn; giá trị thu được bình quân 1ha đất nông nghiệp đạt 83,5 triệu đồng/năm.
Đến hết ngày 29/8/2025, tỉnh hoàn thành xóa 15.083 nhà tạm, nhà dột nát. Quy mô kinh tế của tỉnh năm 2025 ước đạt 55.162 tỷ đồng, tổng sản phẩm bình quân đầu người đạt 66,68 triệu đồng/năm, tăng mạnh so với năm 2020.
Phát biểu tại hội nghị, đồng chí Lê Thị Kim Dung, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Tuyên Quang nhấn mạnh, những năm qua, đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh ngày càng phát huy vai trò chủ thể của quá trình phát triển, chủ động vươn lên bằng nội lực, không trông chờ, ỷ lại. Nhiều điển hình tiêu biểu đã mạnh dạn đổi mới tư duy sản xuất, chuyển từ canh tác nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa, liên kết theo chuỗi giá trị; tích cực ứng dụng khoa học kỹ thuật, cơ giới hóa, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện từng vùng.
Các mô hình kinh tế hộ, tổ hợp tác, hợp tác xã, du lịch cộng đồng do đồng bào làm chủ ngày càng phát huy hiệu quả, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo bền vững.
Đồng bào các dân tộc thiểu số còn là chủ thể gìn giữ và lan tỏa bản sắc văn hóa, gắn bảo tồn với phát triển du lịch. Người có uy tín và đội ngũ cán bộ, đảng viên dân tộc thiểu số tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong giữ gìn an ninh trật tự, xây dựng hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh.
Bước vào giai đoạn phát triển mới sau hợp nhất, đồng chí đề nghị các gương điển hình tiên tiến tiếp tục nêu gương, phát huy uy tín, kinh nghiệm và sự am hiểu địa phương; tích cực tham gia công tác cơ sở, làm cầu nối giữa cấp ủy, chính quyền với nhân dân; vận động đồng bào vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng, bài trừ hủ tục lạc hậu, giữ gìn bản sắc văn hóa, góp phần xây dựng tỉnh Tuyên Quang phát triển ổn định, bền vững.
Tại hội nghị, 300 điển hình tiên tiến trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Tuyên Quang năm 2025 đã được biểu dương.
