Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nghiên cứu đột phá trong lĩnh vực nông nghiệp

Cuộc làm việc nhằm triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá chiến lược trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; nhận diện các thách thức, định hướng các giải pháp căn cơ trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo để giải quyết các vấn đề lớn của nông nghiệp và môi trường. Đồng thời, thảo luận về cơ chế, chính sách nhằm tạo đột phá phát triển khoa học công nghệ trong các lĩnh vực này.

Thông tin tới đoàn công tác của Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường về hoạt động nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo của học viện, GS, TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết, học viện hiện có 14 khoa; 16 đơn vị chức năng; 23 viện trung tâm trực, 1 bệnh viện thú y, 1 bệnh viện cây trồng và 2 công ty, 48 nhóm nghiên cứu mạnh. Hiện tại, Học viện có gần 1.300 cán bộ viên chức, với 90 giáo sư, phó giáo sư, 379 tiến sĩ và trên 100 nhà giáo nhân dân, nhà giáo ưu tú.

Học viện đang đào tạo với quy mô là 29.000 sinh viên trình độ đại học; 800 học viên cao học, 100 nghiên cứu sinh; với 43 ngành đào tạo trình độ đại học, 16 ngành đào tạo trình độ thạc sĩ, 16 ngành đào tạo trình độ tiến sĩ.

Trong giai đoạn 2015-2025, học viện đã thực hiện 1.187 đề tài hoạt động khoa học công nghệ; có 102 sản phẩm khoa học công nghệ nổi bật, gồm: 25 bằng độc quyền sáng chế/giải pháp hữu ích, 28 tiến bộ kỹ thuật, 3 giống vật nuôi, 46 giống cây trồng được công nhận lưu hành. Năm 2025, Học viện Nông nghiệp Việt Nam vinh dự được tổ chức xếp hạng các cơ sở nghiên cứu khoa học SCImago Institutions Rankings xếp hạng thứ 5 trong các cơ sở nghiên cứu khoa học của Việt Nam.

Học viện luôn coi trọng tam giác vàng: Nhà khoa học, viện nghiên cứu, trường đại học-doanh nghiệp-Nhà nước xuyên suốt trong quá trình chỉ đạo hoạt động nghiên cứu và đào tạo. Học viện kết nối, ký hợp tác với khoảng hơn 200 doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, chế biến, xuất khẩu để hỗ trợ đầu ra cho học viện; có mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với hơn 200 tổ chức quốc tế.

Giám đốc Nguyễn Thị Lan cũng chia sẻ, học viện đã làm chủ nhiều các quy trình, công nghệ, sản phẩm khoa học. Công nghệ có thể chuyển giao: chọn tạo giống cây trồng vật nuôi bằng sinh học phân tử, nuôi cấy mô, khí canh-thủy canh, công nghệ sản xuất thực phẩm chức năng từ vi tảo, công nghệ cấy truyền phôi tươi; phân li giới tính tinh trùng; sản xuất vaccine, kít chẩn đoán bệnh… Các sản phẩm tiềm năng: các giống lúa thuần, lúa lai, kít ELISA, giống bò vàng theo hướng chuyên thịt bằng công nghệ chỉnh sửa gen Crispr/Cas9, kít chuẩn đoán bệnh dịch tả lợn châu Phi, kháng thể hỗ trợ miễn dịch cho gà, vịt và lợn…

Hiện Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã xây dựng được 52 phòng thí nghiệm (có 6 phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn ISO), 82 mô hình khoa học công nghệ… Đặc biệt, học viện thành lập Trung tâm Nghiên cứu xuất sắc và Đổi mới sáng tạo với 20 phòng nghiên cứu hiện đại, chuyên sâu, đây là nơi hoạt động của các nhóm Nghiên cứu tinh hoa, Nghiên cứu xuất sắc, Nghiên cứu mạnh với mục tiêu tạo ra các sản phẩm đột phá cho ngành nông nghiệp và môi trường…

Triển khai Nghị quyết 57, Học viện đã xây dựng các đề án về khoa học công nghệ, bao gồm 2 đề án với hơn 60 nhiệm vụ, trong đó có 11 dự án ứng dụng và 13 nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản, hướng tới các mặt hàng chủ lực và các vấn đề của ngành nông nghiệp. Các đề tài đều theo hướng đến sản phẩm cuối cùng, có thể chuyển giao cho doanh nghiệp hoặc có thể thương mại hóa, có tính đến hiệu quả kinh tế.

Tại buổi làm việc, các nhà khoa học và giảng viên của Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã có cơ hội đối thoại trực tiếp với Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, Thứ trưởng Hoàng Minh, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung, cùng đại diện các cục, vụ, viện chuyên môn thuộc hai Bộ.

Trong không khí cởi mở, thẳng thắn, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã trực tiếp lắng nghe và giải đáp nhiều câu hỏi liên quan đến cơ chế, chính sách, cũng như định hướng phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, nhà khoa học không giàu có nhờ học hàm, học vị, mà nhờ vào giá trị kinh tế-xã hội do chính kết quả nghiên cứu của họ tạo ra. Nếu chỉ dựa vào tiền công nghiên cứu, nhà khoa học không thể giàu lên được mà phải thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, khi nào doanh nghiệp sử dụng kết quả nghiên cứu của học viện tạo ra doanh thu, giá trị tăng thêm gấp 5-10 lần chi phí nghiên cứu thì học viện mới tạo giá trị tác động đến tăng trưởng kinh tế. Mục tiêu cuối cùng trong nghiên cứu khoa học công nghệ của học viện là tạo ra tăng trưởng kinh tế, góp phần thực hiện mục tiêu chiến lược quốc gia tăng trưởng GDP hai con số, đưa Việt Nam trở thành quốc gia thu nhập cao.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Nhà nước sẽ căn cứ vào tác động của kết quả nghiên cứu đối với phát triển kinh tế-xã hội để cấp kinh phí nghiên cứu, đồng thời Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ theo dõi toàn bộ vòng đời dự án từ khi bắt đầu nghiên cứu đến khi ứng dụng vào sản xuất. Kết quả nghiên cứu khoa học phải được thương mại hóa, mang lại lợi nhuận cho học viện và nguồn thu thuế cho Nhà nước.

Nhà nước có chủ trương xây dựng các đại học thành trung tâm nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; trong đó Học viện Nông nghiệp Việt Nam sẽ là trung tâm khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trọng điểm quốc gia về nông nghiệp và Bộ Khoa học công nghệ sẽ giúp học viện thực hiện sứ mệnh này. Học viện cần có chiến lược phát triển mới, phù hợp với thời đại và định hướng của Đảng, Nhà nước, gắn nghiên cứu với chuyển đổi số, làm chủ công nghệ.

Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ đồng hành, phối hợp Học viện Nông nghiệp Việt Nam để cụ thể hóa nhiệm vụ nghiên cứu năm 2025. Kết quả nghiên cứu phải đo lường được giá trị gia tăng tạo ra cho kinh tế, cho ngành nông nghiệp và môi trường, cho người nông dân.

Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đánh giá: Học viện Nông nghiệp Việt Nam là một trong những đơn vị đào tạo, nghiên cứu khoa học có uy tín của ngành. Cùng với sự hỗ trợ của Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường mong muốn học viện phát huy tối đa lợi thế triển khai thành công các nhiệm vụ, đặc biệt là nhiệm vụ nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ hỗ trợ, xem xét, bố trí nguồn lực và tạo mọi điều kiện để Học viện Nông nghiệp Việt Nam tham gia triển khai các nhiệm vụ đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Thứ trưởng Hoàng Trung cũng mong muốn, Bộ Khoa học và Công nghệ xem xét, hỗ trợ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng như Học viện Nông nghiệp Việt Nam hoàn thiện các cơ chế chính sách, quy định về quản lý khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; quy hoạch mạng lưới các tổ chức khoa học công nghệ tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia bảo đảm đồng bộ, hiện đại đáp ứng yêu cầu để tạo các sản phẩm đột phá.

Đồng thời, tạo lập nền tảng thống nhất trong quản lý khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đánh giá hiệu quả đóng góp của khoa học công nghệ để bảo đảm liên thông trong quản lý hiệu quả của đầu tư trong nghiên cứu, chuyển giao, thương mại sản phẩm. Bộ Nông nghiệp và Môi trường mong muốn được ưu tiên, hỗ trợ nguồn lực để thực hiện các bài toán lớn, chiến lược của ngành nông nghiệp và môi trường.