Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo: Cần rà soát kỹ để bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, khả thi

Việc sớm ban hành Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là cần thiết nhưng cần rà soát kỹ để bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và khả thi trong thực tiễn.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn và Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy đồng chủ trì Hội thảo.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn và Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy đồng chủ trì Hội thảo.

Ngày 6/6, tại Hà Nội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Bộ Khoa học và Công nghệ, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp tổ chức Hội thảo góp ý cho Dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn và Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy đồng chủ trì Hội thảo.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn cho biết, Dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo khi trình ra Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9 đã nhận được sự quan tâm của các đại biểu Quốc hội, với nhiều lượt ý kiến đóng góp tại tổ và hội trường. Ngay sau đó, Dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý theo ý kiến góp ý của các đại biểu.

Cân nhắc việc thêm từ "đổi mới sáng tạo" vào tên Luật

Tại Hội thảo, nhiều đại biểu ghi nhận sự chủ động và nỗ lực của cơ quan soạn thảo trong việc xây dựng dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung Luật Khoa học công nghệ năm 2013 là cần thiết, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra trong bối cảnh mới, đặc biệt khi khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang trở thành động lực then chốt để phát triển đất nước.

ts-pham-van-tan-nguyen-pho-chu-tich-ttk-vusta.jpg
TS Phạm Văn Tân, nguyên Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phát biểu.

Một trong những vấn đề được các đại biểu quan tâm là tên gọi của Dự thảo Luật. Theo TS Phạm Văn Tân, nguyên Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, đổi mới sáng tạo vốn đã nằm trong nội hàm của khái niệm khoa học-công nghệ. Do đó, việc thêm cụm từ này vào tên Luật là không thật sự cần thiết, nếu nội dung của Luật đã điều chỉnh đầy đủ và rõ ràng các chính sách thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Ngoài ra, nếu thêm “Đổi mới sáng tạo” thì liệu có cần bổ sung thêm “Chuyển đổi số” theo đúng tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị hay không. Sự bứt phá không phải ở cái tên, tiêu đề mà ở nội hàm chính sách trong văn bản.

Về nội dung chuyển đổi số, Dự thảo Luật chỉ đề cập tại Điều 18, gắn với hoạt động Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Theo TS Phạm Văn Tân, đây là cách tiếp cận chưa đầy đủ.

“Chuyển đổi số không chỉ giới hạn trong lĩnh vực khoa học-công nghệ, mà là yêu cầu chung của toàn xã hội”, ông Phạm Văn Tân nói, đồng thời đề nghị cần mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật hoặc có quy định rõ ràng hơn về vị trí của chuyển đổi số trong hệ thống pháp luật hiện hành.

Việc chỉ tập trung thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp và nền kinh tế là chưa đủ. “Đổi mới sáng tạo không chỉ diễn ra trong khu vực sản xuất - kinh doanh, mà còn trong cả quản lý nhà nước, văn hóa, xã hội… Do đó, Luật cần bao quát rộng hơn để phản ánh đúng tính chất toàn diện của hoạt động đổi mới sáng tạo trong nền kinh tế tri thức", TS Phạm Văn Tân đề xuất.

Luật cần quy định phân bổ tối thiểu 2% GDP hằng năm cho khoa học

Một điểm nổi bật khác cũng được TS Phạm Văn Tân đề cập là vấn đề tài chính. Theo ông,Luật cần quy định rõ việc phân bổ tối thiểu 2% GDP hằng năm cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, thay vì chỉ dừng ở con số 2% tổng chi ngân sách nhà nước như hiện tại.

“Không có nguồn lực tài chính đủ mạnh thì khoa học-công nghệ sẽ không thể trở thành trụ cột phát triển”, ông nhấn mạnh, đồng thời bày tỏ lo ngại rằng hiện nay mức chi thực tế mới chỉ đạt khoảng 1%.

Ngoài ra, ông cũng kiến nghị quy định rõ cơ quan có thẩm quyền cho phép thử nghiệm công nghệ, cũng như bổ sung các nội dung về phát triển nhân lực, đặc biệt là lực lượng làm công tác quản lý khoa học và nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Bảo đảm tính hợp hiến và sự rõ ràng trong quy phạm pháp luật

dang-dinh-luyen-nguyen-pho-chu-nhiem-uy-ban-phap-luat-cua-quoc-hoi.jpg
Ông Đặng Đình Luyến, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội phát biểu.

Cùng quan điểm đóng góp xây dựng, ông Đặng Đình Luyến, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, việc sớm ban hành Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là cần thiết nhưng cần rà soát kỹ để bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và khả thi trong thực tiễn.

Ông đề cập đến Điều 2 của Dự thảo về đối tượng áp dụng, trong đó cụm từ “có liên quan đến hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo” chưa được định nghĩa rõ ràng, đặc biệt với tổ chức, cá nhân ngoài lãnh thổ Việt Nam.

Một vấn đề pháp lý quan trọng khác là tính thứ tự áp dụng giữa các văn bản pháp luật. Dự thảo Luật đang quy định trong Điều 4 rằng, khi có quy định khác với các luật khác, thì Luật này sẽ được ưu tiên áp dụng. Tuy nhiên, ông Đặng Đình Luyến nhấn mạnh, quy định này không phù hợp với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025. Theo đó, trong trường hợp xung đột giữa các văn bản cùng cấp, văn bản ban hành sau mới được ưu tiên.

Ông Đặng Đình Luyến cũng đề nghị làm rõ trách nhiệm quản lý nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đặc biệt là vai trò của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Vấn đề thử nghiệm công nghệ mới và xử lý khác biệt so với luật hiện hành cũng nhận được nhiều ý kiến lo ngại. Ông Đặng Đình Luyến cho rằng, quy định cho phép thực hiện các hoạt động “khác với pháp luật hiện hành” có thể mâu thuẫn với Hiến pháp.

“Không thể cho phép hành vi trái luật chỉ với lý do thử nghiệm,” ông nhấn mạnh, đồng thời kiến nghị cân nhắc lại quy định tại Khoản 6 Điều 22 về việc Chính phủ quy định chi tiết xử lý khác biệt với luật, vì điều này không có cơ sở pháp lý vững chắc.

Một nội dung quan trọng khác được ông Đặng Đình Luyến đề cập là nguyên tắc hội nhập và hợp tác quốc tế trong khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Dự thảo cần bám sát quy định tại Điều 12 Hiến pháp 2013, bảo đảm nguyên tắc “tôn trọng độc lập, chủ, quyền, không can thiệp nội bộ” và “tiếp thu có chọn lọc” các thành tựu quốc tế.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn cho biết, những ý kiến đóng góp của các đại biểu, chuyên gia sẽ được Ủy ban phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ cũng như các cơ quan liên quan tiếp tục rà soát, hoàn thiện trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến.

Có thể bạn quan tâm

Bên lề Đại hội, các đại biểu tham quan gian hàng của Công ty cổ phần Khoa học công nghệ Việt Nam (Busadco).

Doanh nghiệp khoa học-công nghệ: Củng cố nội lực để bứt phá

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên kinh tế tri thức, với những đột phá mạnh mẽ về trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, cộng đồng doanh nghiệp khoa học-công nghệ đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới tư duy, tái cấu trúc nguồn lực và đầu tư chiều sâu để tạo ra năng lực cạnh tranh mới.

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo không chỉ là khung pháp lý cho một công nghệ mới mà là bước đi chiến lược giúp Việt Nam chủ động nắm bắt cơ hội của kỷ nguyên số. Khi được ban hành, luật sẽ tạo nền tảng để AI phát triển an toàn nhân văn và hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Các diễn giả trao đổi tại Diễn đàn. (Ảnh: Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài)

Thúc đẩy hợp tác khoa học-công nghệ, kinh tế xanh và chuyển đổi số vì tương lai bền vững

Diễn đàn Tây Australia -Việt Nam “Tăng cường hợp tác khoa học và công nghệ vì tương lai bền vững” là cơ hội để lãnh đạo, chuyên gia, doanh nghiệp Việt Nam và Australia chia sẻ tầm nhìn, tăng cường hiểu biết và thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số.

Đại biểu tham dự hội thảo.

Vĩnh Long: Phối hợp chuyển giao ứng dụng khoa học-công nghệ phục vụ phát triển kinh tế-xã hội

Chiều 4/12, Văn phòng Bộ Khoa học và Công nghệ tại miền nam phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ Vĩnh Long tổ chức Hội thảo với chủ đề “Phối hợp giữa Bộ Chủ trì Chương trình Khoa học-công nghệ cấp quốc gia với các địa phương trong chuyển giao ứng dụng kết quả nghiên cứu phục vụ phát triển kinh tế- xã hội khu vực phía nam”.

Ảnh minh họa.

Cảnh báo chiến dịch ‘Hanoi Thief’ tấn công mạng doanh nghiệp Việt Nam

Hàng loạt email giả mạo hồ sơ xin việc, đính kèm tệp “Le Xuan Son CV.zip”, được gửi đến các doanh nghiệp lớn, nhỏ tại Việt Nam. Đây là lớp vỏ ngụy trang cho chiến dịch tấn công mạng mang tên Hanoi Thief, với mục tiêu xâm nhập mạng nội bộ, chiếm quyền hệ thống và đánh cắp dữ liệu khách hàng, bí mật doanh nghiệp.

Toàn cảnh tọa đàm.

Những nghiên cứu mới hỗ trợ ngành nông nghiệp giảm phát thải, chăn nuôi bền vững

Các giải pháp đổi mới trong nông nghiệp và chăn nuôi bền vững, bao gồm việc áp dụng công nghệ gene, hệ vi sinh vật, nông nghiệp chính xác, AI và IoT để cải thiện năng suất, giảm hóa chất và phát thải, nâng cao khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu vừa được giới thiệu tại tọa đàm “Đổi mới trong nông nghiệp và thực phẩm”.

Lễ khai mạc triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học”.

Chín nghệ sĩ tiêu biểu của nghệ thuật đương đại Việt Nam trưng bày tác phẩm tại triển lãm "Tỏa V-Điểm chạm khoa học"

Triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học” tôn vinh những thành tựu khoa học và ứng dụng sáng tạo vì sự phát triển bền vững và tương lai của nhân loại. Sự kiện nghệ thuật đặc biệt đánh dấu cột mốc kỷ niệm 5 năm Giải thưởng VinFuture cũng như 5 mùa triển lãm "Tỏa" của VCCA.

Lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh chụp hình lưu niệm cùng các đại biểu dự hội nghị.

Khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới 2025

Sáng 3/12, tại phường Bình Dương (Thành phố Hồ Chí Minh), đã diễn ra Lễ khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF Global Summit 2025) do Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF) và Tập đoàn Becamex đăng cai tổ chức.

Quỹ VinFuture tổ chức Tọa đàm với chủ đề “Bước tiến trong phát hiện, chẩn đoán và điều trị bệnh” sáng 3/12.

Đột phá công nghệ trong y học: Cơ hội để Việt Nam hợp tác và bứt phá

Tọa đàm với chủ đề “Bước tiến trong phát hiện, chẩn đoán và điều trị bệnh” sáng 3/12 là cơ hội cho Việt Nam giới thiệu công nghệ y tế vật liệu in 3D, cũng như tăng cơ hội hợp tác với các chuyên gia hàng đầu thế giới nghiên cứu về công nghệ y tế, mang lại cơ hội điều trị tốt nhất cho người bệnh.