Chiều 8/4, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Lễ công bố Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các Hiệp định Thương mại tự do (FTA Index) của các địa phương năm 2024 do Bộ Công thương phối hợp Văn phòng Chính phủ tổ chức.
Cùng dự có Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn; Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên; lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương; các hiệp hội, tổ chức quốc tế. Buổi lễ được truyền trực tuyến tới trụ sở Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Tại buổi lễ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trao Bằng khen cho 5 tỉnh, thành phố có thành tích trong việc đánh giá kết quả thực hiện FTA Index 2024 gồm Cà Mau, Thanh Hóa, Bình Dương, Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Hải Phòng.
Phát biểu khai mạc sự kiện, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, Bộ chỉ số FTA Index sẽ là công cụ đánh giá định lượng, khách quan, toàn diện về tình hình, mức độ thực thi các FTA tại 63 tỉnh, thành phố trong cả nước.
Trước xu thế toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng; cạnh tranh chiến lược và chiến tranh thương mại giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, đặc biệt là xu hướng bảo hộ thương mại ngày càng gia tăng, đi kèm việc Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa quyết định tăng thuế đối ứng với hàng hóa của các nước khi nhập khẩu vào Hoa Kỳ,... các FTA đã trở thành xu hướng chủ đạo, được xem như là các “xa lộ lớn” thúc đẩy trao đổi thương mại giữa các quốc gia.
 |
| Thủ tướng Phạm Minh Chính tới dự Lễ công bố FTA Index 2024 (Ảnh: TRẦN HẢI). |
Trong thời gian qua, việc thực thi có hiệu quả các FTA đã giúp tăng cường đan xen lợi ích, mở rộng, đa dạng thị trường, chuỗi cung ứng và sản phẩm xuất khẩu, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam từng bước hội nhập sâu hơn vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu; đồng thời góp phần thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu và cải thiện cán cân thương mại theo hướng chuyển từ thâm hụt sang thặng dư liên tục trong nhiều năm (trong đó năm 2024 là năm thứ 9 liên tiếp nước ta xuất siêu với mức thặng dư kỷ lục gần 25 tỷ USD), giúp nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô, đóng góp quan trọng và tích cực vào sự phát triển kinh tế của đất nước.
 |
| Thủ tướng Phạm Minh Chính, các đồng chí lãnh đạo và đại biểu tham dự buổi lễ (Ảnh: TRẦN HẢI). |
Tuy nhiên, việc thực thi các FTA thời gian qua còn nhiều tồn tại, hạn chế, cụ thể: Việc tận dụng cơ hội từ các FTA giữa các địa phương và doanh nghiệp chưa đồng đều, đặc biệt là trong khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Nhiều doanh nghiệp chưa quan tâm, cập nhật đầy đủ thông tin, chưa nắm rõ cam kết cụ thể và chưa đủ năng lực để đáp ứng các tiêu chuẩn về xuất xứ, kỹ thuật, môi trường, lao động....
Sự phối hợp giữa các cơ quan Trung ương, cấp ủy, chính quyền địa phương và cộng đồng doanh nghiệp trong triển khai FTA chưa thật sự đồng bộ, hiệu quả, làm giảm tác động lan tỏa của các hiệp định.
Để kịp thời khắc phục những hạn chế nêu trên, Chính phủ đã giao Bộ Công thương nghiên cứu, xây dựng và công bố Bộ Chỉ số FTA Index hàng năm, nhằm tạo lập, cung cấp cơ sở dữ liệu minh bạch, khách quan, toàn diện về mức độ thực thi các cam kết FTA tại từng địa phương; làm căn cứ quan trọng, giúp Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương hoạch định cơ chế, chính sách điều hành sản xuất, xuất nhập khẩu bảo đảm sát thực, khả thi nhằm thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp chủ động tham gia, khai thác có hiệu quả các FTA để đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu.
 |
| Các đại biểu trong nước và quốc tế tham dự sự kiện (Ảnh: TRẦN HẢI). |
Phát biểu ý kiến tại buổi lễ, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, 80 năm qua, Việt Nam đã vượt qua nhiều khó khăn, thử thách to lớn, phát triển như ngày nay. Dù tình hình thế giới có như thế nào thì dòng chảy chính hiện nay vẫn là hoà bình, hợp tác và phát triển, hội nhập.
Thế giới đã chứng minh nhiều sự kiện tác động toàn diện, toàn dân và toàn cầu, khó có thể một quốc gia đơn lẻ có thể giải quyết được, do đó đòi hỏi sự đoàn kết quốc tế, chủ nghĩa đa phương mới giải quyết được những vấn đề toàn cầu, toàn dân, toàn diện này. Đây là một yêu cầu khách quan. Hội nhập không chỉ “thảm đỏ và hoa hồng” mà có rất nhiều chông gai, khó khăn, đòi hỏi chúng ta phải nỗ lực, tiến cùng, bắt kịp và vượt lên; hội nhập nhưng vẫn phải duy trì độc lập, tự chủ, không ỷ lại, không phụ thuộc quá nhiều bất cứ đối tác nào.
 |
| Một tiết mục văn nghệ được biểu diễn tại Lễ công bố (Ảnh: TRẦN HẢI). |
Thủ tướng khẳng định, chúng ta hoan nghênh hợp tác với tất cả các đối tác đến với Việt Nam bằng thiện chí, mang lại ấm no, hạnh phúc của mỗi nước, nhưng không chấp nhận hội nhập bằng mọi cách, không hội nhập phụ thuộc mà phải đi lên từ bàn tay, khối óc, khung trời, cửa biển, bằng giá trị cốt lõi của con người Việt Nam, giá trị truyền thống văn hoá, lịch sử, nghìn năm văn hiến. Việt Nam đi lên từ chính nội lực, sức mạnh nội sinh; phải hội nhập để có động lực tăng trưởng là xuất khẩu, nhưng xuất khẩu không phải là duy nhất, còn những động lực khác.
Chúng ta phải tự tin, tự hào, nỗ lực đi lên, không chủ quan, không bi quan lo sợ vì tất cả khó khăn hiện nay so với những khó khăn đất nước, dân tộc ta vượt qua, nhất là sau 50 năm sau Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước thì chưa thấm vào đâu. Chúng ta coi trọng tình nghĩa, hợp tác với bạn bè quốc tế. Điều này không thể thiếu trong quá trình hội nhập quốc tế.
 |
| Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu ý kiến tại buổi lễ (Ảnh: TRẦN HẢI). |
Có lúc có thời cơ, thuận lợi, có lúc có khó khăn, thách thức; đây là thuộc tính của hội nhập, cho nên chúng ta phải khai thác tích cực, vừa phải đối phó, thích ứng kịp thời, linh hoạt, hiệu quả với những mặt trái của hội nhập, có như vậy mới phát triển nhanh và bền vững.
Việt Nam xác định hội nhập kinh tế quốc tế - đặc biệt là thông qua các FTA - chính là một cánh cửa quan trọng kết nối Việt Nam với thế giới, đưa nền kinh tế tiến gần hơn tới các chuẩn toàn cầu trên nền tảng lợi ích hài hoà, rủi ro chia sẻ. Việt Nam không lợi dụng bất cứ ai, nhưng cũng không bỏ qua bất cứ sự giúp đỡ nào; quá trình này vừa hợp tác vừa đấu tranh. Vấn đề phải chủ động thích ứng linh hoạt, hiệu quả.
 |
| Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu ý kiến tại buổi lễ (Ảnh: TRẦN HẢI). |
Đến nay, Việt Nam đã ký kết và thực thi 17 FTA với hơn 60 đối tác, điều này thể hiện vai trò, vị thế của Việt Nam, thể hiện sự hợp tác, tin tưởng của bạn bè quốc tế đối với Việt Nam; là cơ hội để thúc đẩy Việt Nam nỗ lực hội nhập, phấn đấu vươn lên. Quá trình này phải coi trọng nguồn lực bên ngoài.
Mới đây nhất, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, trong đó xác định hội nhập quốc tế là “hình thức, trình độ phát triển cao của hợp tác quốc tế”, là động lực quan trọng giữ vững cục diện hòa bình, ổn định, tranh thủ điều kiện, nguồn lực bên ngoài cho phát triển nhanh và bền vững và nâng cao vai trò, vị thế của quốc gia, thể hiện trách nhiệm của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế.
Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn đề cao tinh thần lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ; đề cao tinh thần nhiều bên cùng thắng; chúng ta không lợi dụng nhưng cũng không làm tổn thương ai; phải có sự tiến bộ, bứt phá đi lên.
 |
| Quang cảnh buổi lễ (Ảnh: TRẦN HẢI). |
Thủ tướng nhấn mạnh một số điểm quan trọng:
Một là, cùng với các Nghị quyết 18-NQ/TW về sắp xếp, tổ chức bộ máy với mục tiêu cuối cùng là mở rộng không gian phát triển, phục vụ nhân dân; Nghị quyết 57-NQ/TW về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Nghị quyết 59-NQ/TW lần này là “Quyết sách đột phá”, trong đó đánh dấu việc “định vị hội nhập quốc tế" là động lực quan trọng đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên giàu mạnh, phát triển văn minh, thịnh vượng.
Hai là, tinh thần đẩy mạnh đối ngoại và hội nhập quốc tế lần đầu tiên được xác định là nhiệm vụ trọng yếu thường xuyên cùng với tăng cường quốc phòng, an ninh.
Ba là, Nghị quyết kế thừa những nguyên tắc, phương châm đã được chứng minh trong 40 năm qua như hội nhập quốc tế phải trên cơ sở nội lực có vai trò quyết định, gia tăng nội lực đi đôi với ngoại lực; hội nhập quốc tế là quá trình vừa hợp tác vừa đấu tranh, đồng thời tôn trọng các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế.
Bốn là, hội nhập quốc tế trong bối cảnh mới phải được thực hiện với những tư tưởng mới như chuyển từ tiếp nhận sang đóng góp, từ hội nhập sâu rộng sang hội nhập đầy đủ, từ vị thế một quốc gia đi sau sang trạng thái một quốc gia vươn lên, tiên phong vào những lĩnh vực mới.
 |
| Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu tham dự buổi lễ (Ảnh: TRẦN HẢI). |
Năm là, không chỉ đề ra những định hướng lớn, trong Nghị quyết lần này đã xác định rất cụ thể các biện pháp, nhiệm vụ thành các “dòng hành động” mà các cơ quan, tổ chức có thể thực hiện ngay trong các trụ cột hội nhập như: kinh tế - thương mại đầu tư, chính trị, an ninh, quốc phòng, khoa học công nghệ, văn hóa, xã hội, lao động, môi trường, giáo dục, y tế, cũng như thực hiện cam kết thỏa thuận quốc tế. Tinh thần đã nói là làm, đã cam kết là thực hiện, đã làm, đã thực hiện là phải có hiệu quả; đã ký kết FTA phải có hiệu quả cho hai bên.
Trong thời gian qua, hội nhập kinh tế quốc tế và là việc tham gia vào các FTA đã góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam; từ đất nước nghèo khổ vươn lên thành nước đang phát triển. Hội nhập quốc tế gắn kết Việt Nam với các quốc gia trên thế giới.
Trong bối cảnh đó, Chính phủ đã giao các bộ, ngành và địa phương xây dựng và công bố Bộ chỉ số FTA Index. Đây là một bước đi chiến lược, có ý nghĩa thiết thực và kịp thời. Bộ chỉ số FTA Index là công cụ quan trọng giúp đo lường mức độ thực thi và tận dụng các FTA của địa phương, từ đó góp phần xây dựng cơ sở cho Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành đánh giá toàn diện điểm mạnh, điểm yếu trong quá trình thực hiện FTA.
FTA Index cũng phản ánh hiệu quả các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, thể hiện sự phối hợp giữa trung ương và địa phương. Qua đó, các cơ quan có thể đưa ra chính sách phù hợp nhằm tối ưu hóa các FTA nhất là khi các hiệp định ngày càng có phạm vi bao quát rộng và ảnh hưởng sâu sắc các đối tác.
FTA Index đánh giá hiệu quả thực thi các cam kết quốc tế tại địa phương và góp phần thúc đẩy động lực tăng trưởng, nhất là động lực xuất khẩu tại địa phương. FTA Index mà tốt thì đóng góp tích cực và thực hiện các FTA, mang lại hiệu quả cho địa phương.
Nhân dịp này, Thủ tướng đánh giá cao nỗ lực của Bộ Công thương, các bộ, ngành, địa phương và các cơ quan liên quan trong việc xây dựng và thực hiện công bố FTA Index 2024 - lần đầu tiên xây dựng và thực hiện công bố bộ chỉ số quan trọng này.
Thủ tướng cũng cảm ơn các nước, đối tác, bạn bè quốc tế hỗ trợ Việt Nam xây dựng Bộ Chỉ số này; nêu rõ, các tỉnh, thành phố phải tích cực thi đua, phấn đấu làm tốt hơn, qua đó thực hiện tốt các cam kết, mang lại uy tín, cải thiện môi trường đô thị cho các bộ, ngành, địa phương.
Thủ tướng nhấn mạnh, Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, văn minh và thịnh vượng của dân tộc, nơi khát vọng thịnh vượng; Việt Nam đưa ra tầm nhìn đến năm 2045 là nước phát triển, có thu nhập cao.
Do đó, Việt Nam xác định năm 2025 phải đạt mức tăng trưởng ít nhất từ 8% trở lên, tạo đà, tạo lực, tạo khí thế tăng trưởng những năm tiếp theo đạt tăng trưởng 2 con số, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Trong đó, xác định các động lực tăng trưởng là tiêu dùng, đầu tư. Muốn vậy, phải chính sách thông thoáng, hạ tầng thông suốt, quản lý thông minh; thúc đẩy mạnh mẽ các động lực tăng trưởng mới như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế sáng tạo, kinh tế tri thức, tập trung phát triển các ngành mới nổi, mang lại giá trị thặng dư cao như chíp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán đám mây, internet vạn vật.
Con người vẫn là quan trọng nhất, là trung tâm, chủ thể của sự phát triển. Việt Nam rất quan tâm sự hỗ trợ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế nhất là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Phát triển bền vững là phải được tiếp cận bình đẳng về giáo dục, y tế, an sinh xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau. Việt Nam đang tích cực phát triển nhà ở xã hội.
Để tiến vào kỷ nguyên mới đòi hỏi Việt Nam phải thực hiện rất nhiều nhiệm vụ, đòi hỏi quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm. Thủ tướng kêu gọi tinh thần đoàn kết quốc tế, đề cao chủ nghĩa đa phương, hợp tác sâu rộng, thực chất, hiệu quả.
Thủ tướng khẳng định, Chính phủ sẽ tiếp tục đẩy mạnh các giải pháp tận dụng tối đa lợi ích từ các FTA đã ký kết, nâng cao chất lượng thực thi cam kết quốc tế, mở rộng thị trường và ký kết thêm các FTA mới với đối tác tiềm năng như Brazil, Ấn Độ, Trung Đông để đa dạng hoá thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng.
Các bộ, ngành, địa phương phải tự lực, tự cường, phân cấp, phân quyền, giảm 30% chi phí, thời gian thực hiện và số thủ tục hành chính trong năm nay để tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, tạo môi trường đầu tư hấp dẫn. Chúng ta phải tập trung vào cải cách hành chính, giảm chi phí tuân thủ, giảm chi phí đầu vào, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, công nghệ số, phát triển các động lực tăng trưởng mới.
Đây cũng là cơ hội để tái cấu trúc lại thị trường xuất khẩu của Việt Nam, đầu tư vào động lực xuất khẩu của Việt Nam; Chính phủ, các bộ, ngành, người dân, doanh nghiệp đều phải chung sức, đồng lòng, đoàn kết thống nhất, kết hợp kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại để làm.
Khi khó khăn chỗ này thì phải tìm chỗ khác, mở rộng sang thị trường khác; nâng cao chất lượng sản phẩm đi vào xanh, sạch, giảm chi phí đầu vào; cơ cấu lại sản xuất, kinh doanh, quy hoạch lại vùng nguyên liệu phù hợp, nâng cao chất lượng sản phẩm, đổi mới mẫu mã, bao bì; tích cực chống buôn lậu; bảo vệ bản quyền, quyền sở hữu trí tuệ.; phải biến khó khăn, thách thức thành thời cơ, thuận lợi.
Chính phủ chỉ đạo hỗ trợ doanh nghiệp bằng chính sách thuế như giãn, hoàn thuế; xây dựng để sửa các luật giảm thuế, phí, lệ phí trình Quốc hội; giảm tiền thuê đất, giảm chi phí tuân thủ… tạo giảm chi phí đầu vào, tăng tính cạnh tranh cho doanh nghiệp nhằm nâng cao chỉ số FTA Index. Phải học tập kinh nghiệm các nước thích ứng điều kiện chính sách thuế quan hiện nay; phải luôn luôn lắng nghe, luôn luôn thấu hiểu, chia sẻ, cùng làm, cùng thắng, cùng phát triển.
Thủ tướng nêu rõ, Việt Nam xác định xuất khẩu không phải là động lực duy nhất, bên cạnh đó phải thúc đẩy các động lực khác mạnh mẽ hơn còn dư địa lớn như phát triển các hạ tầng chiến lược, đó là dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam, các dự án đường sắt kết nối Trung Quốc, các trục cao tốc, xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành; mở rộng các Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, Nội Bài; xây dựng hệ thống giao thông thủy...
Thủ tướng nêu rõ, việc này càng làm càng chuyên nghiệp; bên cạnh sự nỗ lực của Chính phủ, các bộ, ngành; sự ủng hộ của bạn bè quốc tế có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực này là rất quan trọng.
