Ngày 9/10/2025, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 318/NQ-CP về Kế hoạch triển khai Nghị quyết số 188/2025/QH15 ngày 19/02/2025 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
Việc ban hành Kế hoạch nhằm thể chế hóa, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện đầy đủ các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đã được đề ra trong Nghị quyết số 188/2025/QH15 của Quốc hội. Đồng thời, Nghị quyết xác định rõ trách nhiệm, nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương trong việc triển khai công tác chuẩn bị đầu tư, đầu tư xây dựng các tuyến đường sắt đô thị, phát triển đô thị theo định hướng phát triển đô thị gắn với phát triển giao thông công cộng, phát triển công nghiệp và đào tạo nguồn nhân lực ngành đường sắt.
Kế hoạch là cơ sở để Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan, địa phương tập trung chỉ đạo, tổ chức thực hiện, bảo đảm tuân thủ quy định pháp luật, đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng, sử dụng vốn hiệu quả, công khai, minh bạch và phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Triển khai ba nhóm nhiệm vụ trọng tâm
Các dự án đường sắt đô thị tại hai thành phố có quy mô lớn, yêu cầu kỹ thuật và công nghệ hiện đại, tiến độ triển khai khẩn trương, được Quốc hội cho phép áp dụng nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt. Để bảo đảm thực hiện đạt chất lượng, tiến độ yêu cầu, bên cạnh các nhiệm vụ thường xuyên, các bộ, cơ quan ngang bộ và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được giao tổ chức triển khai ba nhóm nhiệm vụ trọng tâm sau:
Một là, xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật
Về thiết kế kỹ thuật tổng thể (FEED): Các quy định liên quan đến khảo sát, lập thiết kế kỹ thuật tổng thể thay thế thiết kế cơ sở trong Báo cáo nghiên cứu khả thi, lập và quản lý chi phí đầu tư xây dựng các dự án áp dụng thiết kế FEED được thực hiện theo Nghị định số 123/2025/NĐ-CP ngày 11/6/2025 của Chính phủ quy định chi tiết về thiết kế kỹ thuật tổng thể và cơ chế đặc thù cho một số dự án đường sắt.
Về phát triển khoa học, công nghệ và nguồn nhân lực đường sắt: Quy định về tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp nhà nước được giao nhiệm vụ hoặc doanh nghiệp Việt Nam được đặt hàng cung cấp dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt được thực hiện theo Nghị quyết số 106/NQ-CP ngày 23/4/2025 của Chính phủ về kế hoạch triển khai dự án đường sắt tốc độ cao trên trục bắc-nam.
Về danh mục hàng hóa, dịch vụ công nghiệp đường sắt: Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về danh mục dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt được giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp nhà nước hoặc đặt hàng cho doanh nghiệp Việt Nam cũng được thực hiện theo Nghị quyết số 106/NQ-CP nêu trên.
Về các Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp thành phố: Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh được giao xây dựng, ban hành Nghị quyết về phát triển đô thị theo mô hình phát triển đô thị gắn với phát triển giao thông công cộng và quy định chi tiết phương pháp xác định mức thu, thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện thu các khoản liên quan đến phát triển hệ thống đường sắt đô thị, giao thông công cộng, hạ tầng kỹ thuật kết nối… theo khoản 1 Điều 6 và khoản 1 Điều 9 của Nghị quyết số 188/2025/QH15.
Hai là, tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết số 188/2025/QH15
Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là cơ quan chủ quản, phối hợp các bộ, ngành, địa phương liên quan tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả, khả thi và đúng tiến độ; đồng thời phòng ngừa trục lợi chính sách, thất thoát, lãng phí. Hai thành phố chỉ đạo các sở, ngành, địa phương bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, hiệu quả trong tổ chức thực hiện.
Các Đề án phát triển nguồn nhân lực và công nghiệp đường sắt được triển khai theo nhiệm vụ cụ thể giao cho các bộ, ngành, địa phương tại Nghị quyết số 127/NQ-CP ngày 13/5/2025 của Chính phủ.
Ba là, nhiệm vụ cụ thể đối với Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh
Chính phủ yêu cầu hai thành phố chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành thực hiện các nhiệm vụ:
Rà soát, điều chỉnh quy hoạch vùng phụ cận ga, đề-pô đường sắt, điều chỉnh chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội (nếu cần) để triển khai dự án khai thác quỹ đất theo mô hình phát triển đô thị gắn với phát triển giao thông công cộng;
Lập, phê duyệt dự án khai thác quỹ đất theo mô hình phát triển đô thị gắn với phát triển giao thông công cộng tại các ga, đề-pô đường sắt đô thị;
Bố trí nguồn vốn ngân sách địa phương để triển khai dự án đầu tư công phục vụ công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy hoạch vùng phụ cận ga đường sắt, tạo quỹ đất đấu giá nhằm phát triển đô thị;
Tổ chức đấu giá quỹ đất vùng phụ cận ga, đề-pô đường sắt theo quy định pháp luật để tạo nguồn lực cho ngân sách địa phương và tái đầu tư hạ tầng giao thông công cộng.
