Qua đôi bàn tay tài hoa và sự sáng tạo miệt mài, bộ bình sơn mài Hoa sen của nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát (phường Tùng Thiện), bộ đôi lộc bình Công danh phú quý của nghệ nhân Nguyễn Phương Nam (xã Bát Tràng) hay hộp vuông “Hồn tre Việt” của nghệ nhân Nguyễn Văn Vinh (xã Phú Nghĩa)… đã đoạt Giải nhất của từng nhóm ngành sản phẩm tham gia cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ thành phố Hà Nội năm 2025. Theo Sở Công thương, chỉ sau gần hai tháng phát động, cuộc thi đã thu hút 161 tổ chức, cá nhân, nghệ nhân tham gia dự thi với tổng số 381 sản phẩm, bộ sản phẩm, thể hiện sức hút của cuộc thi và sự sáng tạo không ngừng của các nghệ nhân trên địa bàn thành phố.
Với chủ đề “Nâng tầm sáng tạo-lan tỏa tinh hoa-vươn mình hội nhập”, các sản phẩm dự thi chia theo sáu nhóm: Gốm sứ; sơn mài; mây, tre, giang đan, guột tế; khảm trai, gỗ, sừng mỹ nghệ; thêu, lụa tơ tằm; đồng, đá và các sản phẩm thủ công khác. Trong đó, 100% số các sản phẩm, bộ sản phẩm dự thi đã thiết kế hoàn chỉnh, không có sản phẩm ở dạng bản vẽ thiết kế. Trên cơ sở xét chọn, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4811/QĐ-UBND về việc công nhận giải thưởng Cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội năm 2025. Nhờ sự kết hợp sáng tạo từ chất liệu mới hoặc nhiều loại nguyên liệu trên cùng một sản phẩm, ứng dụng khoa học-công nghệ vào thiết kế, chế tác đã tạo ra những mẫu sản phẩm vừa mang “hơi thở” hiện đại, vừa có giá trị nghệ thuật, thẩm mỹ cao và đậm chất ứng dụng.
Không chỉ chọn ra được những sản phẩm chất lượng, cuộc thi còn đón nhận được nhiều ý kiến đóng góp quan trọng từ các chuyên gia, từ đó, giúp tạo ra những sản phẩm có thiết kế mới, sáng tạo, có giá trị kinh tế, mỹ thuật cao, phù hợp thị hiếu khách hàng. Trong thời gian diễn ra cuộc thi, Ban tổ chức đã tổ chức sáu buổi tư vấn, định hướng thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ cho các nhóm sản phẩm tham dự. Tại đây, các chuyên gia tư vấn xem xét, góp ý trực tiếp đối với sản phẩm tham dự cuộc thi để tác giả có thể tham khảo và hoàn thiện sản phẩm.
Họa sĩ, chuyên gia thủ công mỹ nghệ Vũ Hy Thiều cho biết, năm nay, cuộc thi có nhiều nét mới với sự xuất hiện của các nghề mới như nghề làm tơ chuối. Mặc dù các sản phẩm này chưa hoàn thiện hoàn toàn, nhưng đã tạo ra chủng loại sản phẩm mới, giúp các nghệ nhân tích lũy kinh nghiệm dần. Đối với các sản phẩm thủ công quen thuộc, cuộc thi năm nay xuất hiện nhiều mẫu mới với chất lượng vượt trội so với những năm trước.
Thành phố Hà Nội hiện có khoảng 1.350 làng nghề và làng có nghề, chiếm hơn 30% tổng số làng nghề của cả nước. Trong đó, có 327 làng nghề đã được Ủy ban nhân dân thành phố công nhận. Năm 2024, tổng doanh thu của 327 làng nghề này ước đạt hơn 24.000 tỷ đồng. Một số làng nghề đạt doanh thu cao đáng kể như làng nghề điêu khắc mỹ nghệ Sơn Đồng, làng nghề đồ mộc Hữu Bằng… Khả năng cung ứng sản phẩm thủ công mỹ nghệ của các làng nghề Hà Nội hiện tương đối ổn định, có tiềm năng lớn phục vụ xuất khẩu.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc “nâng cấp” mẫu mã sản phẩm làng nghề, nhất là ở những dòng sản phẩm truyền thống đòi hỏi kỹ thuật cao, vẫn còn hạn chế. Điểm yếu chung là thiếu đổi mới trong thẩm mỹ và ý tưởng thiết kế. Nhiều sản phẩm chỉ thay đổi phần trang trí, giữ nguyên hình dáng truyền thống, dẫn đến giá trị sáng tạo chưa được phát huy. Một số nghệ nhân còn chạy theo xu hướng cầu kỳ, tạo hình nặng nề, thiếu tính ứng dụng. Do đó, thời gian tới, các làng nghề cần có chiến lược rõ ràng trong tổ chức sản xuất, ứng dụng công nghệ và đổi mới thiết kế để nâng cao năng lực cạnh tranh.
Năm 2025, Cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ đã tạo ra 381 mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ có thiết kế mới. Phó Giám đốc Sở Công thương Nguyễn Ánh Dương cho biết, cuộc thi sẽ là tiền đề để các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ trên địa bàn thành phố tái cơ cấu ngành hàng, đa dạng hóa mẫu mã phục vụ nhu cầu thị trường trong nước và tăng khả năng xuất khẩu, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm.
