Nhưng hơn hết, người dân các địa phương luôn nỗ lực học tập, bảo tồn văn hóa, di tích, phát triển du lịch, vừa để tỏ lòng kính yêu Chủ tịch Hồ Chí Minh, vừa lan tỏa giá trị lịch sử của những vùng quê cách mạng.
Người Pác Bó noi gương Bác
Mỗi người dân, du khách đến Khu di tích quốc gia đặc biệt Pác Bó, xã Trường Hà (mới), tỉnh Cao Bằng, đều có một cảm giác thiêng liêng và bình yên. Không chỉ bởi nơi đây là căn cứ địa cách mạng, không gian được bảo tồn, mà còn bởi cách người dân thể hiện lòng biết ơn với Bác Hồ. Nhiều người dân còn nhớ câu chuyện lịch sử, ngày 28/1/1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc vượt qua cột mốc 108 trên biên giới Việt Nam-Trung Quốc, tại thôn Pác Bó (xã Trường Hà, huyện Hà Quảng trước đây), trở về Tổ quốc sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước.
Năm tháng qua đi, thế hệ các cụ từng phục vụ, được Bác giác ngộ cách mạng đã thành người thiên cổ, chỉ còn thế hệ con, cháu hăng say làm việc. Bà Dương Thị Bích Hợp, Bí thư Chi bộ thôn Pác Bó, chia sẻ: Là người con của quê hương cách mạng, người dân tích cực lao động sản xuất. Ngoài làm nương, chúng tôi tích cực trồng rau sạch, chăn nuôi. Nhiều người dân đã mở rộng kinh doanh, xây dựng homestay làm du lịch. Trong khu di tích có hơn 70 quầy hàng, bày bán đồ lưu niệm, nông sản, sản phẩm OCOP. Pác Bó đón hàng trăm nghìn lượt du khách tham quan mỗi năm. Trẻ trong độ tuổi đi học đều được đến trường. Việc khám chữa bệnh ở cấp cơ sở cũng ngày càng nâng cao chất lượng.
Là cán bộ gần dân, ông Triệu Văn Thuận, Phó Chủ tịch UBND xã Trường Hà, chia sẻ: Kính yêu và noi gương Bác, những người con, cháu của các cụ được phục vụ Bác Hồ, đùm bọc, chở che cho cán bộ cách mạng, vẫn luôn sống gương mẫu, chung sức xây dựng quê hương. Nhờ tinh thần đoàn kết, phát triển kinh tế, du lịch, giữ gìn môi trường, xã Trường Hà (cũ) trở thành một trong những xã đầu tiên ở Cao Bằng đạt chuẩn xây dựng nông thôn mới.
Còn theo ông Đào Văn Mùi, Giám đốc Ban quản lý các di tích quốc gia đặc biệt tỉnh Cao Bằng, với nhiều giá trị đặc biệt về lịch sử, Khu di tích lịch sử Pác Bó trở thành một trong những khu di tích quan trọng của cả nước về Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng. Những năm qua, ngoài việc bảo tồn giá trị di tích gốc, hàng loạt các công trình phụ trợ cũng được thực hiện, như Đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây là nơi tưởng nhớ, khắc ghi công lao to lớn của Người đối với dân tộc, nơi giáo dục truyền thống cách mạng, tinh thần yêu nước cho mọi thế hệ người Việt Nam.
Tân Trào bình yên
Không ít du khách lựa chọn, sau hành trình về nguồn Pác Bó lại đắm mình vào các di tích lịch sử trên “hành trình từ Pác Bó về Tân Trào” của Bác. Tân Trào (Tuyên Quang) bình yên xanh. Người Tân Trào hiếu khách, đặc biệt, rất yêu văn nghệ, say hát then, mê đàn tính. Niềm đam mê và khả năng của họ đã trở thành “điểm cộng” để níu chân du khách đến với vùng đất này.
Hàng chục năm qua, xã Tân Trào (cũ) và các xã chung quanh có sự đổi thay khá toàn diện, đạt những thành tựu quan trọng, nhất là trong lĩnh vực phát triển kinh tế, văn hóa, du lịch, đời sống của nhân dân ngày càng được nâng cao. Thay đổi rõ nét nhất là đường nông thôn được bê-tông hóa 100%, nhiều ngôi nhà sàn truyền thống của đồng bào dân tộc Tày được bảo tồn, sửa chữa và xây dựng mới...
Tân Trào cũng không còn nhà tạm, nhà dột nát. Thu nhập bình quân đạt hơn 52 triệu đồng/người/năm, vượt xa so với trước đây. Sau khi hợp nhất, Tân Trào có thêm nhiều điều kiện khai thác tiềm năng, lợi thế tự nhiên, văn hóa để phát triển du lịch, gìn giữ các nét đẹp của đồng bào dân tộc.
Làng cổ Tân Lập còn giữ được 34 ngôi nhà sàn cổ, trong đó có ngôi nhà của gia đình cụ Nguyễn Tiến Sự, nơi Bác Hồ ở và làm việc những ngày đầu khi Người mới về Tân Trào, đã để lại nhiều ấn tượng cho mỗi du khách.
Làng cổ Tân Lập còn giữ được 34 ngôi nhà sàn cổ, trong đó có ngôi nhà của gia đình cụ Nguyễn Tiến Sự, nơi Bác Hồ ở và làm việc những ngày đầu khi Người mới về Tân Trào, đã để lại nhiều ấn tượng cho mỗi du khách. Hay thôn Bòng có 178 hộ, với 75% là người dân tộc Tày, kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi. Từ khi thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, năm 2013, tư duy sản xuất của người dân trong xã đã có nhiều thay đổi. Chính quyền và người dân tập trung đầu tư cho các mô hình sản xuất như chè sạch, dưa chuột và ớt xuất khẩu. Xã Tân Trào cũng có ba sản phẩm nông nghiệp đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao là: Tâm trà, mật ong Tân Trào, rượu men lá.
Ông Hoàng Văn Cảnh, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Trào, cho biết: “Người dân ở các thôn, làng ở Tân Trào có ý thức cao trong bảo vệ di tích, cảnh quan môi trường, đặc biệt là việc lan tỏa những giá trị của dân tộc. Câu lạc bộ hát then Tân Trào có gần 100 thành viên, nhiều người múa, hát, chơi đàn tính giỏi”.
Sau hành trình về nguồn, du khách Đinh Tiến Long (Ninh Bình), chia sẻ: “Được trở về căn cứ địa cách mạng, tôi rất vui mừng. Sự hiếu khách của người dân, hướng dẫn viên đã giúp chúng tôi hiểu biết hơn về các sự kiện lịch sử cách mạng Việt Nam thời kỳ tiền khởi nghĩa”.
Kết nối, phát triển du lịch
Trở lại “hành trình nam tiến từ Pác Bó về Tân Trào” của Bác Hồ, cuốn “Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử” ghi lại: Ngày 4/5/1945, Hồ Chí Minh bắt đầu cuộc hành trình rời Pác Bó về Tân Trào. Khoảng 9 giờ sáng, đoàn lên đường. Hồ Chí Minh mặc bộ quần áo Nùng đã cũ, đội nón chóp quai thao, khăn che gần kín mặt, đeo chiếc túi dết nhỏ có hai nút buộc dây, tay chống gậy. Trưa: Người nghỉ ăn trưa tại nhà Nông Hiền Hữu ở bản Thua Phia, rồi tiếp tục cuộc hành trình. Chiều tối: Người đến Đào Ngạn, nghỉ ở nhà đồng chí Nông Văn Giáo (bí danh Phục Việt) xóm Bản Nưa. Ngày 21/5, Hồ Chí Minh và đoàn cán bộ đến Hồng Thái (huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang). Người nghỉ chân ở đình Hồng Thái. Sau đó vượt sông Phó Đáy đi Tân Trào. Khoảng 16 giờ, Hồ Chí Minh và đoàn cán bộ đến Tân Trào. Sau ngày 24, Hồ Chí Minh và ông Nguyễn Tiến Sự (chủ nhà Bác ở nhờ) lên rừng tìm địa điểm làm nơi ở mới.
Tỉnh Bắc Kạn (cũ), nay thuộc Thái Nguyên có nhiều di tích ghi dấu ấn về Bác Hồ trong hành trình này. Ở những nơi Người dừng chân, cuộc sống đã đổi thay, đời sống nhân dân được cải thiện rõ nét. Theo các tài liệu, ngày 11/5/1945, tại thôn Hoàng Phài, xã Cốc Đán (huyện Ngân Sơn, Bắc Kạn) đã diễn ra cuộc gặp gỡ nói chuyện thân mật giữa Bác Hồ với đại diện các đoàn thể và bà con nhân dân xã Cốc Đán. Hôm sau, đoàn vượt đường mòn đi qua xã Trung Hòa đến bản Khuổi Mản, xã Hà Hiệu (huyện Ba Bể), cả đoàn nghỉ lại nhà ông Đàm Ngọc Hải là Chủ nhiệm Ban Việt Minh xã Vinh Quang và Hà Hiệu. Trưa 13/5 đoàn đến Cốc Lùng, thuộc Bản Hon (xã Bành Trạch). Các đồng chí lãnh đạo địa phương xã đã cho tập hợp quần chúng nhân dân dưới tán đa cổ thụ để nghe Bác nói chuyện về tình hình phong trào cách mạng của nhân dân ta trên mọi miền đất nước...
Anh Đàm Ngọc Thụ, bản Khuổi Mản (nay thuộc xã Phúc Lộc, tỉnh Thái Nguyên), cháu đích tôn của cụ Đàm Ngọc Hải, kể lại: “Ngày còn nhỏ tôi được bố kể nhiều về ông, một người được giác ngộ cách mạng sớm, làm thơ giỏi, có nhiều công lao với cách mạng. Từ năm 2013, tôi được giao trông nom bia di tích. Còn ngôi nhà năm xưa Bác Hồ dừng chân đã bị thực dân Pháp đốt vào năm 1947. Sau này, bố tôi đã dựng lại ngôi nhà trên nền cũ”.
Theo ông Đào Văn Mùi, trên đường từ Pác Bó (Cao Bằng) qua Bắc Kạn để về Tân Trào (Tuyên Quang), Người đã nghỉ ở nhiều nơi, đã gặp gỡ, động viên cán bộ và nhân dân đoàn kết, tăng gia sản xuất, học văn hóa, đi họp đoàn thể để biết tình hình trong nước và thế giới, nắm vững công tác và nhiệm vụ của cách mạng, tích cực lao động, góp phần vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Ở nơi "cội nguồn cách mạng", suối Lê Nin vẫn êm đềm chảy. Từng gốc cây, hòn đá, ngôi nhà gắn với tháng năm hoạt động của Bác vẫn đang được người dân Pác Bó và Tân Trào trân trọng giữ gìn.
