Quần thể di tích Bà Triệu hấp dẫn khách thập phương

Trong suốt chiều dài lịch sử, Thanh Hóa là vùng đất địa linh nhân kiệt, có bề dày truyền thống văn hóa hàng ngàn năm, có vị thế đặc biệt trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước hào hùng của dân tộc.

Một phần kiến trúc đền Bà Triệu dưới chân núi Gai, xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa.
Một phần kiến trúc đền Bà Triệu dưới chân núi Gai, xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa.

Trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa hiện có nhiều di tích, di sản gắn liền với thời kỳ đấu tranh chống ách phong kiến bắc thuộc, giành độc lập, tự chủ.

Người dân xứ Thanh tham gia cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, sau đó nêu cao truyền thống yêu nước, kiên cường chống ách áp bức, đô hộ của nước Đông Ngô. Năm 230, Thứ sử nhà Ngô là Lữ Đại đã tàn sát hàng nghìn người dân Cửu Chân, châm ngòi cho các cuộc khởi nghĩa. Tại vùng núi Quân Yên (huyện Yên Định ngày nay) Triệu Thị Trinh khẳng khái: “Tôi muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ, chém cá kình ở biển đông, đánh đuổi giặc Ngô, giành lại giang sơn, cởi ách nô lệ, chứ tôi đâu chịu khom lưng làm tỳ thiếp cho người” và cùng anh trai Triệu Quốc Đạt bí mật chuẩn bị lực lượng, lương thảo, vũ khí chống lại nhà Ngô.

Khi kế hoạch bị phát hiện, Triệu Thị Trinh cùng anh trai và quân sĩ rút sang Ngàn Nưa xây dựng căn cứ sau đó đánh chiếm làm chủ lỵ sở Tư Phố. Nghĩa quân đã giải phóng vùng xuống phía nam và tiến ra bắc hợp quân với ba anh em họ Lý xây dựng căn cứ Bồ Điền (nay thuộc xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc). Nhà Ngô cử Lục Dận, Thứ sử Giao Châu chỉ huy 8.000 quân tiến vào Cửu Chân nhằm đàn áp cuộc khởi nghĩa.

Bà Triệu Thị Trinh cùng nghĩa quân chặn đánh giặc từ các cửa biển: Thần Phù, Lạch Trường và trên toàn tuyến phòng thủ phía bắc đã diễn ra khoảng 30 trận giao chiến, khiến quân giặc than vãn: “Vung tay đánh cọp xem còn dễ, đối diện bà Vương mới khó sao”. Quân Lục Dận vây hãm Bồ Điền và trong trận chiến ngày 22 tháng 2 âm lịch năm Mậu Thìn 248, Triệu Thị Trinh hy sinh anh dũng tại núi Tùng.

Ba tướng họ Lý tiếp tục chiến đấu đến người cuối cùng. Khởi nghĩa Triệu Thị Trinh tô thắm thêm tinh thần yêu nước, bản lĩnh bất khuất, kiên cường của dân tộc Việt Nam. Để tưởng nhớ các anh hùng dân tộc, tại các căn cứ kháng chiến và địa danh lịch sử ở Thanh Hóa, nhiều công trình, cụm di tích đã được bảo tồn qua hàng nghìn năm. Các địa danh Na Sơn, Am Tiên thuộc các huyện: Như Thanh, Triệu Sơn; đền thờ Bà Triệu dưới chân núi Tượng Lĩnh, đình làng Phú Điền ở xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc nhiều lần được trùng tu, tôn tạo và bảo tồn. Khu di tích đền Bà Triệu được công nhận là di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt năm 2014.

Trưởng ban quản lý di tích đền Bà Triệu Nguyễn Văn Tĩnh cho biết, di tích có diện tích 4ha, gồm các đơn nguyên: Tiền đường, trung đường, hậu cung được trùng tu, tôn tạo, kết nối thành hình chữ công. Nhà tiền đường cùng các cấu kiện gỗ lim, cột đá, đồ thờ, đại tự “thượng đẳng đại vương” được bảo tồn nguyên gốc. Trong quần thể di tích còn có đình Phú Điền với kiến trúc thời Nguyễn, trong đó một số cụm điêu khắc, họa tiết hoa văn trên cấu kiện gỗ thuộc thời Lê được tái sử dụng qua các lần trùng tu. Các đề tài chạm khắc trên gỗ kết hợp hài hòa giữa văn hóa truyền thống, Nho giáo và yếu tố dân gian. Trên các bức cốn khắc hình người phụ nữ là hình ảnh hiếm gặp trên cấu kiện các ngôi đình ở xứ Thanh cùng thời kỳ.

Tại hậu cung đình Phú Điền, nơi thờ Bà Triệu là Thành hoàng làng cùng ba tướng họ Lý, các vị tôn thần đã kề vai, sát cánh trong chiến đấu để bảo vệ quê hương. Tín ngưỡng thờ tự, suy tôn người có công với nước trường tồn cùng lịch sử dân tộc, được trao truyền qua các thế hệ. Ngoài đền Bà Triệu, đại đình Phú Điền còn có các điểm di tích: Miếu Bàn Thề, nghè Đệ Tứ, khu lăng mộ Bà Triệu cùng ba tướng họ Lý ở núi Tùng. Núi Tùng từng là đài quan sát trong hệ thống căn cứ Bồ Điền xưa. Từ khu mộ ba ông tướng họ Lý, du khách theo lối đi lên, qua hơn 300 bậc sẽ tới đỉnh núi Tùng, nơi có khu lăng mộ bà Triệu được chế tác bằng đá xanh nguyên khối. Từ đây có tầm nhìn bao quát và Tổng đốc Thanh Hoá triều Nguyễn Vương Duy Trinh nhận xét: “Ngẫm mà xem phong cảnh Phú Điền. Sau có núi, trước có sông làm án. Phong cảnh ấy và giang sơn ấy nên công hầu, công tước là đây”.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc Vũ Văn Thanh cho biết: Cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương luôn quan tâm bảo vệ các di tích và tham gia các hoạt động, nhiệm vụ được phân công. Cộng đồng dân cư vẫn bảo tồn các trò chơi, trò diễn dân gian như trò nhà Mạc, nấu cơm thi, kéo co, chơi cờ tướng; lưu giữ các tài liệu bằng chữ nôm ghi lại các sự kiện lịch sử, nghi thức rước kiệu, tế lễ và lựa chọn những cá nhân tiêu biểu mặc trang phục truyền thống tham gia các hoạt động thực hiện nghi lễ tín ngưỡng.

Theo Ban Quản lý khu di tích, năm 2024 có hơn 70.000 lượt khách đến tri ân, tham quan trong đó có khoảng hàng chục nghìn học sinh tham gia hành hương về nguồn, tìm hiểu lịch sử và trải nghiệm văn hóa truyền thống. Tượng đài Bà Triệu dự kiến được khởi dựng trên đỉnh núi Gai kết hợp với khu lăng mộ ở núi Tùng. Dự án đã được ghi vốn đầu tư. Trong tương lai, khu di tích sẽ có nhà trưng bày tư liệu, hiện vật nhằm đa dạng hóa sản phẩm du lịch và nâng cao chất lượng phục vụ đáp ứng nhu cầu tham quan của nhân dân.

Có thể bạn quan tâm

Đình làng Lựu Bảo đầy trang nghiêm.

Dấu xưa Lựu Bảo

Qua bao nhiêu năm tháng, ngôi làng Lựu Bảo thuộc phường Kim Long, thành phố Huế vẫn chứa đựng vẻ đẹp nên thơ. Tứ bề gió thổi mây che, làng xưa tựa như nàng thiếu nữ soi bóng xuống dòng sông Bạch Yến trong xanh. Chuyện làng, chuyện sông không thể tách rời là vậy.

Công nhân Hợp tác xã chiếu cói Hoài Châu Bắc hoàn thiện một công đoạn làm ra chiếc chiếu thành phẩm. (Ảnh MỸ HÀ)

Làng nghề chiếu cói Hoài Nhơn

Dệt chiếu cói là nghề truyền thống lâu đời ở xã Hoài Châu Bắc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định (nay là phường Hoài Nhơn Bắc, tỉnh Gia Lai).

Nhiều du khách trẻ thích thú khi check-in tại Tháp Pô Klong Garai.

Giữ gìn Bảo vật quốc gia, góp phần thúc đẩy du lịch

Khánh Hòa là vùng đất giao thoa văn hóa với sự chung sống của 36 dân tộc anh em, trong đó nổi bật là văn hóa Chăm và Raglai, thể hiện qua hệ thống đền tháp cổ kính, các lễ hội truyền thống đặc sắc cùng phong tục tập quán giàu bản sắc.

Hòn Vọng Phu trong không gian đô thị ở Thanh Hóa.

Nỗ lực bảo tồn hòn Vọng Phu cùng cụm di tích An Hoạch

Hòn Vọng Phu trên đỉnh núi An Hoạch (núi Nhồi) ở phường Hạc Thành, tỉnh Thanh Hóa cùng những “Vọng Phu thạch” hiện hữu trên nhiều miền đất đã gắn liền với lịch sử dựng nước, giữ nước cùng đạo lý, nhận thức thẩm mỹ của dân tộc.

Bãi Làng - khu vực trung tâm Cù Lao Chàm.

Cù Lao Chàm - Viên ngọc thô đang được "mài giũa"

Mùa du lịch năm 2025, cụm đảo gần bờ của thành phố Đà Nẵng là Cù Lao Chàm đón hơn 269.000 du khách. So với năm 2024 và những năm trước đó, con số này cho thấy sự tăng trưởng và là một lời khẳng định: Những tiềm năng du lịch mạnh mẽ của “viên ngọc thô” xứ Quảng đang dần được cụ thể hóa, khai thác một cách hiệu quả và đúng hướng.

Cô gái Chăm trong Lễ hội Katê tại Khánh Hòa.

Thúc đẩy liên kết vùng du lịch trọng điểm

Những năm gần đây, hành trình du lịch nối dài giữa “biển xanh” Khánh Hòa và “đại ngàn” Đắk Lắk đã trở thành xu hướng mới. Sự dịch chuyển đó thể hiện nhu cầu khám phá nhiều hơn của du khách, đồng thời tạo cơ hội hình thành các tour, tuyến liên vùng mang dấu ấn riêng của khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

Du khách trải nghiệm làm đồ gốm khi tới thăm làng Thanh Hà.

Độc đáo làng gốm hơn 500 năm tuổi

Tại lễ trao giải thưởng Du lịch Việt Nam năm 2025 vừa qua, làng gốm Thanh Hà là đại diện của thành phố Đà Nẵng được vinh danh tại hạng mục “Điểm du lịch cộng đồng tốt nhất”.

Ông Lê Văn Nghĩa kiểm tra chất lượng sản phẩm rượu cần.

Bảo tồn và phát triển nghề truyền thống

Giữ được hương vị nồng say của rượu cần truyền thống sẽ mở ra cơ hội phát triển kinh tế cho bà con Cơ Tu. Đó là cách làm kinh tế hiệu quả của ông Lê Văn Nghĩa và một số hộ dân ở thôn Phú Túc, xã Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng.

Người dân và du khách nghe hát bài chòi ở Hội An.

Cân bằng giữa phát triển và gìn giữ ở Hội An

Sau khi mở rộng địa giới thành phố Đà Nẵng, Hội An (cũ) nay gồm ba phường: Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây và một xã đảo Tân Hiệp (Cù Lao Chàm) tiếp tục giữ vai trò đặc biệt trong chiến lược phát triển du lịch-văn hóa của thành phố.

Thu gom lưới bẫy bắt chim yến trái phép. (Ảnh CTV)

Cần có giải pháp bảo vệ chim yến

Những năm gần đây, nạn săn bắt chim yến trái phép diễn ra tràn lan ở nhiều địa phương trên cả nước, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển bền vững của quần thể chim yến ở nước ta.

Đảo Lý Sơn, hạt nhân du lịch biển, đảo của tỉnh Quảng Ngãi.

Tìm hướng phát triển bền vững du lịch biển, đảo Quảng Ngãi

Du lịch biển, đảo Quảng Ngãi có nhiều tiềm năng trở thành trụ cột phát triển kinh tế- xã hội quan trọng. Tỉnh cần tạo ra sức mạnh tổng hợp, cân bằng lợi ích kinh tế-xã hội và môi trường để du lịch biển, đảo Quảng Ngãi phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và khẳng định vị thế trong khu vực.

Võ cổ truyền đã và đang được triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để phát triển một cách bài bản, bền vững

Bảo tồn và lan tỏa võ cổ truyền

Võ cổ truyền Bình Định không chỉ là một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia mà còn là một hệ giá trị sống động, có khả năng thích ứng và phát triển trong thời đại mới. Trong bối cảnh đất nước hội nhập sâu rộng, văn hóa truyền thống không thể chỉ lưu giữ trong bảo tàng hay lễ hội mà phải được đưa vào đời sống, đến với thế hệ trẻ.

Hội thi Ẩm thực Yến sào Khánh Hòa.

Độc đáo Lễ hội Yến sào Khánh Hòa

Không chỉ thành kính tri ân, tưởng nhớ công đức lớn lao của thủy tổ, thánh mẫu, các vị tiền bối sáng lập, phát triển ngành nghề yến sào trong suốt 700 năm qua, Lễ hội Yến sào Khánh Hòa đã tạo nên một không gian văn hóa biển, đảo đa dạng và sinh động.

Bề mặt dải đá bằng phẳng, đoạn rộng nhất lên tới 50 mét.

Kỳ quan dưới đáy biển Gia Lai

Làng chài Nhơn Hải, phường Quy Nhơn Đông, tỉnh Gia Lai không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp bình yên cùng cảnh sắc biển, trời hùng vĩ, mà còn được nhiều người say đắm bởi một kỳ quan độc đáo.

Phụ nữ Pa Kô làm món Đổi A-lỗq chuẩn bị cho ngày lễ Aza.

Món ăn độc đáo của người Pa Kô

Khi còn nhỏ, tôi biết đến món Đổi A-lỗq (cơm nếp ống tre) của người Pa Kô qua những lần theo bố về thăm quê nội ở thôn A Liêng, xã Tà Rụt (Quảng Trị) bên dòng Krông Klang. Hương vị đặc trưng của món ăn này vẫn in đậm trong ký ức sau những lần tôi dự lễ hội và thưởng thức cùng mọi người.

Công đoạn khoét rỗng mõ là quan trọng nhất

Giữ tiếng mõ làng Thủy Xuân

Giữa không gian thanh vắng ở tổ 11, phường Thủy Xuân, thành phố Huế, tiếng cốc cốc khi nhỏ khi to đưa con người về chốn tĩnh tại. Ở vùng đất Cố đô, người ta vẫn còn nhớ đến làng mõ Thủy Xuân.

Nghệ thuật trang trí cây nêu của người Co ở Quảng Ngãi là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Sắc mầu văn hóa dân tộc Co

Chỉ với khoảng 34 nghìn người cư trú chủ yếu ở phía tây tỉnh Quảng Ngãi, song cộng đồng người Co có một kho tàng văn hóa dân gian đặc sắc với kiến trúc nhà ở, truyện kể dân gian, nghệ thuật tạo hình, nghệ thuật diễn xướng, tri thức dân gian.

Đà Nẵng liên tiếp xúc tiến mở các đường bay thẳng từ thị trường khách du lịch Ấn Độ, các nước Trung Đông và CIS.

Mở rộng không gian đưa ngành du lịch bứt phá

Với những lợi thế sẵn có của thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam (trước đây), Đà Nẵng hiện nay thụ hưởng nhiều dư địa để đưa ngành du lịch bứt phá. Biết tận dụng tối đa cơ sở vật chất, tài nguyên du lịch, di sản văn hóa sẽ tạo động lực phát triển, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của thành phố.

Nghệ nhân Đạt Thị Nam (áo cam) truyền dạy kỹ thuật dệt hoa văn Chăm cổ cho phụ nữ Chăm.

Truyền giữ nghề dệt thổ cẩm Chăm

Nghệ nhân Đạt Thị Nam ở xã Ninh Phước (Khánh Hòa mới) được cộng đồng Chăm tôn vinh là điển hình tiêu biểu trong sưu tầm, phục hồi nhiều loại hoa văn cổ và tận tâm truyền dạy nghề dệt thổ cẩm cho phụ nữ các dân tộc khu vực miền trung - Tây Nguyên.

Nâng tầm giá trị sâm Ngọc Linh

Nâng tầm giá trị sâm Ngọc Linh

Từ cây thuốc trên dãy núi Ngọc Linh thuộc hai tỉnh Quảng Nam và Kon Tum, sau hơn 50 năm phát hiện, cây sâm Ngọc Linh nay được xem như "quốc bảo" của Việt Nam, góp phần thay đổi chất lượng cuộc sống của người dân.

Tháp Pô Klong Garai, phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm (Ninh Thuận), được Thủ tướng Chính phủ công nhận Di tích quốc gia đặc biệt tháng 12/2016.

Khai thác giá trị văn hóa Chăm để phát triển du lịch

Tỉnh Ninh Thuận có 80 di sản được lập hồ sơ và xếp hạng, trong đó Nghệ thuật làm gốm của người Chăm được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp; có 2 di tích được Thủ tướng Chính phủ công nhận Di tích quốc gia đặc biệt là tháp Hòa Lai và tháp Pô Klong Garai. Bên cạnh đó, còn có tháp Pô Rômê là di tích lịch sử, kiến trúc cấp quốc gia...

Nét hoang sơ ở mũi Vi Rồng.

Đánh thức huyền thoại hoang sơ

Bình Định có một nơi mà thiên nhiên còn nguyên vẹn với những vách đá sừng sững vươn ra biển như một con rồng khổng lồ, nơi mà mỗi con sóng vỗ vào bờ như mang theo một câu chuyện huyền thoại. Đó chính là mũi Vi Rồng, một trong những thắng cảnh ngoạn mục nhất của tỉnh.

Một cảnh thực hành nghi lễ tín ngưỡng thờ Mẫu tại phường Bắc Sơn.

Bỉm Sơn - một vùng di sản, danh thắng

Không chỉ có vị trí giao thông trọng yếu, thị xã Bỉm Sơn (Thanh Hóa) còn là vùng đất lưu dấu lịch sử và văn hóa. Thung lũng phía đông núi Dốc Xây vẫn còn in dấu con đường thiên lý năm xưa, nơi thi sĩ Hồ Xuân Hương cảm tác bài “Đèo Ba Dội” sau khi vượt ba ngọn đèo gập ghềnh.