Tín hiệu tích cực
Tham quan vườn chanh vàng Mỹ của Công ty Chanh Việt (xã Thạnh Lợi), khách không khỏi ngỡ ngàng về hình thức trái chanh to vàng, mà còn ngạc nhiên bởi cách bao trái tại vườn chanh này. Đại diện công ty cho biết, sau khi nhập giống về, thấy chanh vàng Mỹ có vỏ dày, nhiều tinh dầu, thơm đặc trưng nhưng trái cho ít nước cho nên trồng khảo nghiệm. Sau vụ thu hoạch đầu, thấy giống chanh này vẫn giữ nhiều hạt cho nên đội ngũ kỹ sư nông nghiệp công ty đã cùng các nhà khoa học nghiên cứu, lai tạo với giống chanh xanh không hạt bản địa. Khi cây chanh vàng Mỹ dần thích nghi, lai tạo và triệt tiêu hạt thì mới trồng đại trà.
Theo các nhà vườn, từ khi trồng chanh vàng Mỹ lai với chanh xanh không hạt, đã thấy giống mới này có khả năng chịu hạn tốt và cũng chịu ngập úng tại vùng có độ chua phèn cao. Bên cạnh đó, giống chanh mới có năng suất bằng với các giống cũ và sau 18 tháng đã cho thu hoạch, được bà con ưa chuộng. Các kỹ sư cho biết, giống chanh mới này còn được áp dụng phương pháp bảo vệ thực vật theo chuẩn hữu cơ, sử dụng kỹ thuật bao trái giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, hạn chế sâu bệnh; phù hợp với các loại hoạt chất tăng trưởng sinh học, phân hữu cơ. Ngay cả các chuyên gia của Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, khi tham quan khu vực đất nhiễm phèn và độ pH thấp vốn khó trồng nhiều loại cây trái khác lại ngạc nhiên khi thấy giống chanh mới phù hợp và sinh trưởng mạnh. Chất lượng và mẫu mã được thị trường ưa chuộng.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Tây Ninh, cây chanh không hạt (Citrus latifolia Tanaka) được du nhập vào Việt Nam năm 1994, có tính thích nghi rộng, có thể sinh trưởng ở nhiều vùng sinh thái khác nhau, đặc biệt vẫn sinh trưởng ở vùng đất nhiễm phèn. Vùng trồng chanh không hạt Tây Ninh hiện có quy mô lớn nhất cả nước với diện tích hơn 10.000 ha. Nhiều nhà vườn và các hợp tác xã tại xã Thạnh Lợi đã áp dụng giống mới và kỹ thuật trồng chanh vàng Mỹ lai chanh xanh không hạt sạch để chế biến thành bột chanh hòa tan, chanh tẩm mật ong, trà chanh… Ngoài ra, mỗi tháng, Công ty Chanh Việt xuất khẩu gần 10 tấn chanh tươi cùng các sản phẩm chế biến sang Mỹ, Trung Quốc, Na Uy, Nhật Bản. Việc phát triển giống chanh mới này không chỉ giúp đa dạng hóa sản phẩm mà còn nâng cao thu nhập cho nhà vườn trồng chanh.
Nông nghiệp hữu cơ là then chốt
Theo Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) , khu vực chỉ dẫn địa lý cho cây chanh không hạt Bến Lức (tỉnh Long An trước đây, nay là tỉnh Tây Ninh) có nền nhiệt trung bình hằng tháng từ 26,3 đến 29,7 độ C; tương đối ổn định. Thời gian chiếu sáng tại khu vực dao động từ 7 đến 9,5 giờ/ngày, các tháng mùa khô đạt trị số cao: 222-295 giờ/tháng. Khu vực chỉ dẫn địa lý có từ 10 đến 11 tháng có số giờ nắng từ 200 giờ/tháng trở lên. Lượng ánh sáng xuyên suốt một vòng đời thu hoạch, kích thích tổng hợp chlorophyll và ức chế hoạt động của phytochro, làm đậm màu quả và chậm quá trình biến đổi mầu sắc vỏ quả chanh. Do đó, cây chanh không hạt tại khu vực có xu hướng sản xuất nhiều vitamin và thành phần hợp chất thứ cấp hơn để bảo vệ cây khỏi tác hại gây bất lợi, kháng ô-xy hóa, điều hòa hoạt động sinh lý của cây.
Theo kinh nghiệm của những người trồng chanh tại Tây Ninh, phân hữu cơ cần được bón một năm hai lần vào đầu và cuối mùa mưa; loại phân hữu cơ được sử dụng là phân chuồng (phân bò, phân gà…) đã ủ hoai. Bí quyết trong việc bón phân giúp tăng cường hàm lượng chất hữu cơ dễ tiêu (cây có thể trực tiếp sử dụng) trong đất như nitơ, phốt pho, kali…, đặc biệt là hàm lượng NH4+, góp phần tác động đến mầu xanh đậm của vỏ quả chanh không hạt. Ngoài ra, còn làm thay đổi tính chất vật lý đất trồng, tăng độ xốp và hoạt động của vi sinh vật trong đất, đặc biệt là nấm Mycorrhiza ký sinh trên lớp biểu bì của rễ, tăng cường khả năng hút nước, muối khoáng và các chất hữu cơ cho cây.
Cây chanh không hạt còn được gọi là chanh tứ quý hoặc chanh bốn mùa vì có thể trồng quanh năm, cây trưởng thành cho năng suất đến 200kg/cây/năm và có tiềm năng xuất khẩu. Trung bình mỗi ha chanh không hạt cho thu nhập 350 triệu đồng/năm, giúp xóa nghèo hiệu quả và mang lại cuộc sống ổn định cho nông dân. Theo một kỹ sư nông nghiệp, với cách chăm sóc mới, việc bao trái chanh sẽ mang lại hiệu quả cả về mặt kinh tế lẫn phòng trừ sâu bệnh. So với việc sử dụng thuốc hóa học, giải pháp bao trái có chi phí ban đầu cao hơn nhưng sản phẩm không bị dư lượng hóa chất, không bị côn trùng cắn phá, vỏ quả đẹp, đồng đều hơn so với chanh không được bao trái.
Nông dân Nguyễn Ngọc Bộ (xã Thạnh Lợi) cho biết: "Hiện tôi đã tham gia hợp tác xã, trồng tổng cộng khoảng 30 ha theo tiêu chuẩn VietGAP và theo hướng hữu cơ. Việc sử dụng phân bón hữu cơ và áp dụng các phương pháp canh tác tiên tiến là một trong những yếu tố quan trọng với chanh cũng như các nông sản khác. Trồng chanh không hạt, nông dân chúng tôi đã nếm được vị “ngọt” của nó”.
