Bồ Đề là xưởng mộc từ thiện. Xưởng này do một nhà hảo tâm giấu tên làm chủ, ngoài việc đóng quan tài trợ táng thì còn cất nhà tình thương, sửa nhà cho người nghèo khó neo đơn. Xưởng có đủ xe cẩu, cần trục, xe cù, xe tải… phục vụ cho công việc cưa cây, cẩu cây, cù cây, chở cây về xưởng. Rồi còn có luôn xe bán tải chở các đồ dùng cần thiết giao tận nhà cho những gia đình hữu sự.
Xưởng khá rộng, có cả khu vực lưu trú cho thành viên đội nếu cần ở lại. Cơm nước, tất nhiên là cơm chay, nhưng đủ ngày ba bữa, nước uống, trái cây. Ông Thiện đến lưu trú tại xưởng này gần ba tháng nay để làm công việc của một lái xe. Hồi trước, ông chỉ phụ mỗi tuần một ngày chủ nhật, nhưng thời gian gần đây thì ở lại xưởng luôn rồi. Không ai thắc mắc cả, chỉ vì xưởng có đến ba, bốn ông. Bây giờ thêm ông nữa, thì thêm chén thêm đũa, chiều chiều bình trà, thêm cái ly nữa là xong thôi.
Thời gian qua, cũng không ai biết nhà cửa, vợ con ông Thiện ở đâu. Chỉ biết ông ấy là một xế khá cao tay. Ngoài việc cùng cả nhóm lái xe đi cưa, cắt, vận chuyển cây về xưởng thì ông Thiện còn tận dụng mớ gỗ vụn đóng những cái ghế ngồi thâm thấp, để đem chúng tặng cho mấy bà nhà bếp ngồi lặt rau, bào củ quả, rửa chén... Gần ba tháng ông Thiện về đây, gỗ vụn đã thành ghế ngồi, cái đẹp cái xấu, cái méo, cái vuông nhưng nó đều rất vui lòng người nhận.
Vậy mà hôm nay bỗng nhiên có ông nào đó đến khóc lóc kêu về là sao?
*
hật ra ông Thiện không phải là một “tay thường”, mà là… “tay cán vá”.
À không, nói vui một chút. Ông Thiện lúc tuổi trẻ là một chủ nhà máy xay lúa vang tiếng cả vùng Trảng Dài này. Vì nhà máy Tư Thiện xay không “mất gạo” như bao nhà máy khác. Tiền cám trừ qua tiền công xay lúa nào cũng còn dư.
Riêng về vỏ trấu thì “Ai muốn xin cứ đến xin. Nhưng nếu xúc bằng bao thì cho nhen anh Năm, chứ xúc bằng xe bò thì không cho à! Vì xúc bao là về họ chụm để nấu ăn hằng ngày. Cái đó thì giải quyết được. Còn xúc bằng xe bò là họ bán hoặc đổ xuống vườn, sao mình cho được hả anh Năm?”.
Anh Năm chính là ông Năm Nhân, người làm công, cũng là quản lý nhà máy, kiêm anh em kết nghĩa của ông Tư Thiện.
Xóm Trảng Dài không biết bao nhiêu gia đình đã nhờ vào vỏ trấu của nhà máy Tư Thiện mà làm cho bếp ấm, cơm chín suốt cả thời nghèo khó. Vợ chồng ông Năm Nhân làm công rồi ở luôn tại nhà máy xay lúa. Chồng làm công nhân bưng bê, vác, xúc lúa gạo. Vợ cơm nước cho bốn nhân công nhà máy, kèm dọn dẹp vệ sinh sao cho mỗi sáng trước khi khởi động máy thì từ sân tới nhà đều sạch sẽ bụi cám, vỏ trấu.
Tình bạn của ông Tư và ông Năm thành tình anh em kết nghĩa cùng ăn cùng làm, cùng dìu nhau qua nghèo khó hết mười mấy năm dài. Có lần ông Tư Thiện suýt đột quỵ, may mà ông Năm Nhân nằm cách một cái vách, nghe tiếng thở ồ ồ rất lạ nên đã cứu ông Thiện một mạng. Từ đó tình chủ - công thật sự thành tình anh em kết nghĩa. Họ thương yêu trân trọng nhau không khác gì ruột thịt.
Dần dà ruộng thành nhà máy xí nghiệp, người ta có bếp gas, có gạo trắng bóc bán đầy các sạp ngoài chợ thì nhà máy xay lúa Tư Thiện không còn hoạt động được nữa vì công nhân trẻ đều nghỉ để đi làm xí nghiệp khỏe hơn, lương cao hơn. Ông Tư Thiện lấp vấp mấy lần mới nói tròn câu chuyện rằng, chắc phải giải thể nhà máy chà lúa. Vì bây giờ thu không bù chi. Nhưng tui chỉ ngại anh chị, tui ngại mang tiếng “đuổi”. Ông Năm cười ha hả, nói rằng thời cuộc mỗi lúc một khác mà chú Tư. Mười mấy năm làm công cho chú thì vợ chồng anh đã đủ tiền mua hai công đất mà làm vườn vui cuộc sống điền viên rồi.
“Anh chị chỉ lo chăm cái vườn trồng vài loại cây ăn trái. Rất cảm ơn mười mấy năm qua chú cho anh chị nương tựa mới có hôm nay”. Họ chia tay nhau đầy bịn rịn với lời hứa sẽ còn tìm gặp nhau.
*
Công nhân tháo dỡ nhà máy xay lúa Tư Thiện xong cũng mất hơn tháng. Rồi sau đó khu đất ấy thành nhà trọ Hạnh Phúc để vợ ông Thiện hàng ngày bán nước giải khát ở đầu khu trọ, tháng tháng đi thu tiền nhà trọ mà đeo vàng rủng rẻng. Ông Thiện mua cái xe du lịch mười sáu chỗ chở khách đi nơi này nơi kia rồi mang thêm đặc sản vùng miền cho vợ mở rộng cái quán giải khát. Cuộc sống ổn định, con cái lập gia đình xong hết thì ông Thiện đăng ký vô xưởng mộc Bồ Đề làm lái xe mỗi tháng hai ngày để góp chút “công quả” cho cuộc đời.
Vợ ông Thiện ngoài việc bán quán nước, bán đặc sản vùng miền thì thu tiền tháng nhà trọ. An yên quá nhưng bà thấy chưa đủ, với uy tín và sự thông minh của mình, bà đã làm thêm công việc… cho vay tiền góp. Bà mượn đầu này đắp đầu kia, lãi suất nơi mượn là ba phần trăm, tốn cuốn sổ và công chạy xe đi cho vay thì lãi tăng thành bảy phần trăm. Ai vay gấp như đáo hạn ngân hàng hay tiệc tùng, bệnh tật gì đó thì lãi mười phần trăm.
Công việc phát triển như diều no gió suốt mấy năm liền. Rồi nhà trọ nở thành hai nhà trọ, mỗi nhà từ sáu tới mười bốn phòng. Mỗi phòng chỉ một triệu đồng thì hằng tháng vợ ông Thiện cũng cầm chắc hai chục triệu đồng trong tay. Vậy mà bà chưa vừa lòng. Bà làm thêm món cho vay tiền góp. Lãi đứng lãi ngồi, lãi mẹ lãi con tuôn về túi ào ào. Rồi bà tập tành làm cò đất, mua bán đất.
Nhưng mấy cái kèo mua đất “giam lại vài chục triệu đồng, ra giấy đỏ xong mới trả hết” thì xem như bà khôn hết phần thiên hạ rồi!
Thì bữa đó, thằng con bà Út Ròm đi làm cuối tuần về nhậu một trận đã đời và tự tông vào trụ điện chấn thương hôn mê. Bà Út phải kêu bán gấp miếng đất duy nhất 4x30 mét mà cứu mạng con. Bà Thiện mua liền nhưng giao kèo “Bây giờ tui trả tiền liền nhưng giam lại năm chục triệu đồng, chờ ngày ra giấy đỏ xong mới trả hết. Vậy mới chắc ăn nhen”.
Tất nhiên vì cần tiền gấp nên bà Út Ròm phải gật đầu. Nhưng may gặp cán bộ địa chính tốt bụng, anh ấy nói như vậy là không hợp pháp. Giấy tờ sau khi ký ở phòng công chứng và về địa phương ký “biến động đất đai” là xem như người bán không còn quyền lợi và trách nhiệm nữa. Thì cớ gì bà Thiện “giam” tiền của bà Út? Hoặc nếu bà Thiện không đủ tiền thì cứ chuẩn bị cho đủ, ngày khác tới ký tiếp.
Vậy là vô tình mà cán bộ địa chính cứu bà Út Ròm một bàn thua trông thấy từ việc ma lanh của vợ ông Thiện.
*
Ở đời, trời không cho không ai bao giờ.
Đồng loạt mấy con nợ lớn của bà Thiên bỗng dưng lặn không sủi tăm.
Họ có một mẫu số chung là đeo nhiều vàng, mập mạp sang trọng, ăn nói sang sảng, chạy xe sang. Chỉ một cuộc điện thoại là “mượn đỡ” của bà Thiện vài trăm triệu đồng, lãi suất mười phần trăm. Làm một cái giấy tay gọi là “giấy mượn nợ”, tiền mặt rút ra trao xấp xấp. Rồi ngay khi vừa nhận năm-ba trăm triệu đồng tiền vay thì người vay rút ngay ra năm-ba chục triệu đồng gọi là “trả lãi trước một tháng”.
Kèo thơm quá làm bà Thiện chói mắt nhưng lời hẹn tháng sau hoàn vốn vẫn chưa thấy, rồi lãi cũng trả in ít kèm lời hẹn cứ cộng dồn vào gốc. Cho đến ngày “thuê bao quý khách hiện không liên lạc được…”.
Hàng chục chủ nợ biến mất như vậy khiến bà Thiên điêu đứng vì tiền bà vay từ chỗ khác về cho vay lại để “kiếm chút cháo”.
Vậy là nhà trọ, đất đai, của chìm, của nổi bà Thiện đều phải bán hết để trả nợ. Ông Thiện biết nói gì hơn, lẽ nào để bà vợ tuổi sáu mươi của mình vướng vòng lao lý. Vậy là đồng lòng ký giấy bán nhà đất cho vợ trả nợ vì sự nghiệp “cho vay tiền góp”.
Không còn nhà cửa, ông Thiện đến xưởng mộc Bồ Đề tá túc. Vợ ông thì về nhà con cái ở tạm.
Cuộc đời thoáng chốc hóa hư không.
Ngược lại vợ chồng ông Nhân làm ăn khá hẳn lên. Vườn cây ăn trái theo phương pháp VietGap nên tạo dần uy tín trên thị trường. Ông Nhân còn xen canh rau ngắn ngày quanh rào để phủ mầu xanh khắp khu đất.
Người quen nào đó nhận ra ông Thiện tá túc ở xưởng mộc Bồ Đề cách nhà ông Nhân mười cây số và đã bật mí cái bí mật đó đến tai ông.
Vậy nên mới có cuộc gặp gỡ đầy xúc động của nghĩa anh em đó.
Ông Nhân năn nỉ ông Thiện về nhà mình. Cả thời tuổi trẻ anh em bao bọc nhau, bây giờ già cả còn ăn mấy hạt gạo nữa đâu mà ngại. Đời người ngắn lắm chú Tư ơi, tuổi già mà đêm không được nằm yên ngủ ngon trên giường thì buồn tủi lắm. Chú thương tui thì cho tui trả nghĩa xưa nhé!
Ông Nhân nói gần như khóc thì ông Thiện mới gật đầu. Nhưng ông Thiện “ra điều kiện” rằng về ở với anh Năm cũng được, nhưng tuần ba ngày phải cho tui tới xưởng mộc này làm công quả nhen! Còn lại bốn ngày tui sẽ phụ anh làm vườn.
Ông Nhân gật như đứa trẻ được quà.
Tài sản ông Thiện chỉ là cái túi xách sờn cũ chứa mấy bộ quần áo đã được ông Nhân xách lên xe.
Những bàn tay của xưởng mộc và ông Thiện vẫy vẫy tạm biệt nhau hẹn rằng, từ nay hai, tư, sáu mỗi tuần lại được ăn uống, làm việc cùng nhau.
Người ta mừng cho cái nghĩa anh em trọn đạo từ tóc xanh đến bạc đầu của hai người đàn ông mà trời cho có hai cái tên đã nói lên tất cả lòng người.
