Đến hết quý III/2025, cả nước đã ghi nhận hơn 600 công trình xanh với tổng diện tích gần 17 triệu m², cùng hơn 183.000 ô-tô điện và gần 1.000 xe buýt điện đang lưu hành. Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là hai địa phương dẫn đầu, phản ánh rõ xu hướng chuyển dịch sang năng lượng sạch.
Phát triển xanh - yêu cầu tất yếu
Theo Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, phát triển công trình xanh và giao thông xanh không chỉ là yêu cầu tất yếu của xu thế toàn cầu, mà còn là định hướng chiến lược trong tái cấu trúc nền kinh tế Việt Nam theo hướng tăng trưởng xanh, phát thải thấp và phát triển bền vững. Công trình xanh giữ vai trò then chốt trong lĩnh vực xây dựng, đô thị khi giúp giảm tiêu thụ năng lượng, nước, vật liệu và khí CO₂, đồng thời thúc đẩy sản xuất vật liệu tái chế, nâng cao hiệu quả sử dụng đất và chất lượng môi trường sống.
Còn giao thông xanh là trụ cột của kinh tế xanh trong hạ tầng-năng lượng-vận tải, gồm việc sử dụng phương tiện sạch như xe điện, xe sinh học, đầu tư hạ tầng bền vững như metro, BRT, đường sắt điện khí hóa, trạm sạc điện và hệ thống giao thông thông minh.
“Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm phát triển xanh, ban hành hàng loạt nghị quyết, chính sách quan trọng như Nghị quyết số 24-NQ/TW (2013) về ứng phó biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế xanh; Nghị quyết Đại hội XIII khẳng định định hướng xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường; Nghị quyết số 06-NQ/TW (2022) về phát triển bền vững đô thị đến năm 2030, khuyến khích sử dụng vật liệu và hạ tầng xanh”, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh nhận định.
Triển khai các định hướng trên, Bộ Xây dựng đã đồng bộ hóa hệ thống pháp luật liên quan đến công trình và giao thông xanh, trong đó nổi bật là Luật Xây dựng, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Luật Đường bộ, Luật Đường sắt, Luật Bảo vệ môi trường, cùng nhiều nghị định, quyết định hướng dẫn cụ thể của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ. Trong 4 năm trở lại đây, Bộ Xây dựng đã tổ chức thường niên Tuần lễ “Công trình xanh” nhằm lan tỏa mô hình thiết kế bền vững, tiết kiệm năng lượng, thúc đẩy ứng dụng công nghệ hiện đại.
Năm nay, nội dung được mở rộng sang lĩnh vực giao thông xanh, phản ánh rõ định hướng mới trong chức năng, nhiệm vụ của Bộ. Với các hoạt động phong phú, đa dạng, gắn với chuyên môn và thực tế, Tuần lễ “Công trình xanh, giao thông xanh năm 2025” hướng tới các mục tiêu: Triển khai hiệu quả các chiến lược và chương trình quốc gia về tăng trưởng xanh, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; xác định điểm nghẽn chính sách, đề xuất trọng tâm ưu tiên để thúc đẩy chuyển đổi xanh trong ngành xây dựng. Đồng thời, phối hợp liên ngành hiệu quả giữa các bộ, địa phương, tổ chức quốc tế và khu vực tư nhân, nâng cao nhận thức và năng lực cho doanh nghiệp, địa phương trong áp dụng giải pháp tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính.
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Bùi Xuân Cường, sự kết nối hai lĩnh vực trọng yếu xây dựng và giao thông, hướng tới phát triển đô thị xanh, thông minh, phát thải thấp và bền vững có ý nghĩa hết sức quan trọng. Sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh (mở rộng) đã trở thành siêu đô thị với hơn 14 triệu dân, có hơn 10 triệu xe máy và 1 triệu ô tô, đối mặt với thách thức lớn về năng lượng, môi trường và giao thông đô thị. Thành phố đang tiên phong triển khai nhiều chương trình chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải carbon và khí metan, theo đúng cam kết của Việt Nam tại COP26.
Đến nay, trong tổng số gần 2.400 xe buýt, thành phố có hơn 600 xe buýt điện (26,3%) và 451 xe buýt sử dụng khí CNG (17,9%); trong hơn 18.600 xe taxi, có hơn 13.000 taxi điện (71%), khoảng 25.000 xe máy điện, chiếm hơn 28% trong nhóm xe công nghệ. Ngoài ra, thành phố đang có gần 87.000 xe máy điện trên tổng số 12 triệu xe máy; 39.566 xe ô-tô điện trên tổng số 1,4 triệu xe ô-tô, trong đó, có khoảng 25.000 xe ô-tô điện kinh doanh vận tải, chiếm 63,2%. Thành phố cũng đang đẩy mạnh chứng nhận công trình xanh, khuyến khích doanh nghiệp xây dựng công trình tiết kiệm năng lượng và Net Zero. Tính đến tháng 9/2025, khu vực Thành phố Hồ Chí Minh mở rộng đã có 268 công trình xanh với 6,29 triệu m² sàn.
Phấn đấu năm 2050, phát thải ròng bằng 0
Theo ông Nguyễn Hữu Tiến, Phó Vụ trưởng Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), biến đổi khí hậu và ô nhiễm không khí đang là thách thức lớn đối với toàn cầu, đòi hỏi mỗi quốc gia cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh và bền vững. Tại COP26, Việt Nam cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong ứng phó biến đổi khí hậu với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế.
“Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan ngành giao thông đã được Thủ tướng phê duyệt, là bước quan trọng nhằm phát triển hệ thống giao thông Việt Nam theo hướng hiện đại, bền vững và phù hợp xu thế toàn cầu. Chuyển đổi năng lượng xanh cần được triển khai đồng bộ trên cả 5 phương thức vận tải: đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng hải và hàng không, với lộ trình cụ thể cho từng lĩnh vực. Để thành công, cần phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương, thúc đẩy hợp tác công-tư (PPP), chuyển giao công nghệ xanh và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ cho giai đoạn phát triển mới-xanh hơn, thông minh hơn và bền vững hơn", ông Nguyễn Hữu Tiến nhấn mạnh.
Theo bà Trịnh Thị Bích Thủy, cán bộ Chương trình giao thông điện (UNDP) cho biết: Tại COP30, các quốc gia đã thống nhất ba ưu tiên lớn: tăng cường hợp tác ứng phó biến đổi khí hậu, kết nối hành động khí hậu với đời sống người dân và đẩy nhanh việc thực hiện Thỏa thuận Paris. Trong các bản đóng góp do quốc gia tự quyết định, các cam kết giảm phát thải lĩnh vực giao thông vận tải được nâng lên rõ rệt, tập trung vào điện khí hóa phương tiện và chuyển đổi phương thức vận tải. Nhiều quốc gia đã thúc đẩy sử dụng xe điện, xe hybrid, phát triển trạm sạc và ban hành chính sách ưu đãi thuế, phí để khuyến khích người dân chuyển sang phương tiện xanh.
Song song với đó, cũng đẩy nhanh xu hướng giảm phương tiện cá nhân, tăng giao thông công cộng, xe đạp, đi bộ, đường sắt,… giúp tiết kiệm năng lượng, giảm ùn tắc đô thị. Phát thải từ vận tải đang chiếm khoảng 13% tổng phát thải khí nhà kính toàn cầu, nếu không có biện pháp can thiệp, con số này có thể gấp 3 lần vào năm 2030 (so với năm 2014). “Tại Việt Nam, vận tải đường bộ hiện chiếm khoảng 93% lượng hành khách và 63% lượng hàng hóa vận chuyển, trong khi giao thông công cộng mới đáp ứng được khoảng 15% nhu cầu đi lại tại các đô thị. Từ năm 2014 đến 2022, lượng ô tô tăng gần 18%, xe máy tăng gần 10%, phản ánh xu hướng tiêu dùng phương tiện cá nhân tiếp tục tăng mạnh. Do đó, việc phát triển giao thông phát thải thấp không chỉ giúp giảm khí nhà kính, mà còn cải thiện chất lượng không khí, giảm chi phí vận hành và thúc đẩy đổi mới công nghệ, góp phần xây dựng hệ thống giao thông bền vững, thân thiện môi trường”, bà Trịnh Thị Bích Thủy phân tích.
Chuyển đổi năng lượng xanh không chỉ là xu hướng tất yếu, mà trở thành yêu cầu cấp bách và là động lực cho giai đoạn phát triển mới trong ngành giao thông vận tải. Những định hướng, lộ trình và mô hình hay tại một số địa phương, đơn vị được kỳ vọng sẽ tiếp tục lan tỏa, tạo nền tảng để Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang hệ thống giao thông xanh, thông minh và bền vững trong thời gian tới.
