Dấu ấn giảm nghèo ở Lạng Sơn

Chuyển biến tích cực

Công tác chỉ đạo của Ban chỉ đạo các Chương trình Mục tiêu quốc gia từ cấp tỉnh đến cấp xã bảo đảm kịp thời, đúng quy định. Trên cơ sở nhiệm vụ được phân công, các thành viên chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền các cấp lãnh đạo, chỉ đạo phân bổ kinh phí, tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát triển khai các dự án, tiểu dự án.

Với sự quyết tâm lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, sáng tạo, linh hoạt của Tỉnh uỷ, HĐND tỉnh, UBND tỉnh Lạng Sơn, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; cấp uỷ, chính quyền các cấp, nhiều chương trình, kế hoạch cho cả giai đoạn 2021-2025 và hàng năm được ban hành nhằm đổi mới công tác giảm nghèo, khơi dậy khát vọng xây dựng cuộc sống ấm no của người dân và phát huy sức mạnh toàn diện của cả hệ thống chính trị trong công cuộc giảm nghèo trong điều kiện mới. Các sở, ngành chuyên môn đã tích cực, chủ động tham mưu UBND tỉnh ban hành kế hoạch triển khai thực hiện nghị quyết và các chương trình, cơ chế, chính sách giảm nghèo theo quy định. Các chính sách của Trung ương được triển khai đầy đủ, kịp thời cùng với ban hành Nghị quyết, Chương trình, Kế hoạch và các chính sách đặc thù của tỉnh, góp phần giải quyết kịp thời các vấn đề cơ bản của hộ nghèo, hộ cận nghèo, thôn, xã nghèo về nhà ở, đất ở, đất sản xuất, khám, chữa bệnh, học tập, vay vốn, cơ sở hạ tầng…

Kết quả huy động nguồn lực được tập trung. Mặc dù điều kiện kinh tế còn khó khăn nhưng tỉnh Lạng Sơn đã quan tâm dành một phần ngân sách để thực hiện các nội dung đối ứng như tín dụng, xây dựng cơ sở hạ tầng, đặc biệt là chính sách hỗ trợ đặc thù. Việc sử dụng vốn huy động bảo đảm đúng mục đích, đúng đối tượng, góp phần thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, nâng cao đời sống của một bộ phận người dân thuộc hộ nghèo, người dân vùng đặc biệt khó khăn, vùng an toàn khu, biên giới.

Công tác tuyên truyền, quán triệt và triển khai thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021- 2025 được quan tâm, trong đó chú trọng đến nhân rộng, giới thiệu các cá nhân, tập thể, hộ gia đình tiêu biểu có ý chí vươn lên thoát nghèo. Nhận thức của hệ thống chính trị, người dân trên địa bàn về giảm nghèo được nâng cao, tạo đồng thuận, ủng hộ, khuyến khích, động viên nhiều hộ nỗ lực vươn lên thoát nghèo. Công tác báo cáo, giám sát, đánh giá định kỳ được triển khai nghiêm túc, hiệu quả, qua đó tạo cơ sở kịp thời thực hiện điều chỉnh, bổ sung các chỉ tiêu, nhiệm vụ, tháo gỡ, giải quyết khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai thực hiện.

Các chính sách hỗ trợ người nghèo được thực hiện tốt như: hỗ trợ về cấp thẻ bảo hiểm y tế cho người nghèo và người dân tộc thiểu số, hỗ trợ tiền điện… Công tác cứu đói giáp hạt được thực hiện có hiệu quả, góp phần giúp người nghèo ổn định cuộc sống, an tâm để đẩy mạnh sản xuất tăng thu nhập, giảm nghèo.

Tổng kế hoạch vốn Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2021-2025 là 1.149.183 triệu đồng, tổng nguồn vốn đã giải ngân giai đoạn 2021-2024 là 680.231 triệu đồng, ước thực hiện giải ngân năm 2025 là 273.421 triệu đồng, đạt 100% kế hoạch vốn.

Một số điểm nhấn nổi bật trong giai đoạn 2021-2024 là đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội các huyện (cũ) nghèo: Văn Quan, Bình Gia với 120 dự án thuộc các lĩnh vực như giao thông, thủy lợi, điện, giáo dục, công trình y tế, công trình nhà văn hóa, sân thể thao...Gần 300 mô hình sinh kế tạo điều kiện cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo tham gia, cải thiện thu nhập, nâng cao đời sống. Điển hình là mô hình chăn nuôi trâu, bò, lợn, dê, ngựa; nuôi cá, gà, vịt; các mô hình trồng trọt, làm lâm nghiệp. Dự kiến tăng thu nhập bình quân tối thiểu 30% từ chăn nuôi và mỗi năm thu lãi từ 30 - 50 triệu đồng/hộ.

Thông qua Dự án Phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững, việc cung cấp thông tin thị trường lao động, đa dạng hóa các hoạt động giao dịch việc làm, kết nối cung cầu lao động, hỗ trợ tạo việc làm bền vững cho người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo đạt được kết quả khả quan.

Giai đoạn 2021 - 2024 đã hoàn thành xây mới, sửa chữa 922 căn nhà cho hộ nghèo, hộ cận nghèo. Được hỗ trợ xây căn nhà mới khang trang, bà Hoàng Thị Tị ở xã Lộc Bình phấn khởi bởi không còn nỗi lo nhà lụp xụp, dột nát, nguy cơ đổ sập mỗi khi mưa bão. Việc thực hiện hiệu quả các chính sách giảm nghèo đã góp phần tạo được niềm tin của nhân dân với Đảng, với chính quyền, góp phần ổn định xã hội, quốc phòng - an ninh được bảo đảm. Công tác kiểm tra, giám sát được tăng cường, các chính sách giảm nghèo phát huy hiệu quả; những trường hợp phát hiện sai sót trong rà soát hộ nghèo đều có biện pháp chấn chỉnh và chỉ đạo phù hợp.

Còn khó khăn, hạn chế

Tỷ lệ giảm nghèo hằng năm cơ bản đạt và vượt mục tiêu, kế hoạch, nhưng không bền vững, chưa đồng đều giữa các xã, thị trấn. Các chỉ tiêu thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản còn ở mức cao, đặc biệt các chỉ tiêu về nhà ở, nhà tiêu hợp vệ sinh và chỉ tiêu về việc làm gắn trực tiếp với thu nhập của người dân. Tỷ lệ giảm hộ cận nghèo còn đạt thấp, tiềm ẩn nguy cơ tái nghèo cao.

Tỷ lệ giải ngân của các dự án, tiểu dự án còn thấp do một số nội dung hoạt động chưa triển khai thực hiện, đối tượng thụ hưởng ít hơn so với số kinh phí được cấp, trùng lặp đối tượng thụ hưởng. Việc sử dụng các nguồn vốn ưu đãi hỗ trợ phát triển sản xuất, tín dụng, giải quyết việc làm, nhân rộng mô hình giảm nghèo…còn dàn trải, thiếu tập trung, chưa phát huy hết hiệu quả. Sự phối hợp, huy động và lồng ghép các chương trình, dự án và nguồn lực chưa nhiều, chưa khai thác được nội lực để thực hiện có hiệu quả chương trình, dự án tại địa phương.

Công tác tuyên truyền chưa trọng tâm, trọng điểm, thiếu linh hoạt. Một bộ phận hộ nghèo chậm chuyển biến nhận thức trong cách nghĩ và cách làm, còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ Nhà nước, chưa tích cực, chủ động nỗ lực vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng. Khả năng tiếp nhận chính sách hỗ trợ của đồng bào dân tộc thiểu số, nhận thức của người dân trong tiếp thu, ứng dụng các tiến bộ về khoa học công nghệ vào sản xuất còn hạn chế, chưa thoát khỏi tập quán sản xuất nhỏ lẻ, thuần nông trong phát triển sản xuất.

Cùng với đó, việc chỉ đạo triển khai các nhiệm vụ, giải pháp giảm nghèo ở cơ sở một số nơi còn chưa thật sự quyết liệt, thiếu sâu sát, chủ động, sáng tạo. Một số văn bản quy định, hướng dẫn thực hiện được Chính phủ và các bộ, ngành ban hành còn chưa chi tiết, còn chậm, chưa phù hợp điều kiện thực tế của địa phương đồng thời phải sửa đổi, bổ sung, thay thế gây khó khăn khi tổ chức triển khai thực hiện. Mặt khác, do ảnh hưởng của thời tiết, tình hình dịch bệnh trên đàn vật nuôi diễn biến phức tạp, dịch Covid-19 bùng phát, do đó đối tượng tham gia còn hạn chế, ảnh hưởng đến kết quả thực hiện chương trình giảm nghèo trên địa bàn tỉnh.

Bài học thành công

Kết quả khả quan của công tác giảm nghèo trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn cho thấy, thành công xuất phát từ vai trò lãnh đạo của cấp uỷ, chính quyền; huy động được sự tham gia của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Thực hiện quyết liệt ngay từ giai đoạn lập kế hoạch chung cũng như từng dự án và có sự phân công trách nhiệm cho cơ quan, người chủ trì thực hiện; kịp thời phân bổ kinh phí chi tiết cho từng dự án, nội dung ngay từ đầu năm. Để thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững, cần khơi dậy ý chí tự lực vươn lên của chính bản thân người nghèo, kết hợp với các chính sách hỗ trợ của Nhà nước và cộng đồng xã hội.

Nguồn lực Nhà nước đóng vai trò quyết định, cần được bố trí kịp thời, ưu tiên cho các địa bàn khó khăn hơn; đồng thời có cơ chế huy động nguồn lực hỗ trợ từ cộng đồng, doanh nghiệp, các tổ chức quốc tế và chính bản thân hộ nghèo trong thực hiện mục tiêu giảm nghèo.

Thực tế cho thấy nơi nào cấp uỷ, chính quyền quan tâm chỉ đạo, có sự phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương, thực hiện phân cấp, mở rộng sự tham gia của người dân thì nơi đó công tác giảm nghèo đạt hiệu quả cao và ngược lại. Công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện chương trình cần được tổ chức thường xuyên từ xác định đối tượng thụ hưởng đến tổ chức thực thi chính sách, qua đó để hạn chế các tiêu cực, lợi dụng chính sách, đồng thời phát hiện những hạn chế, bất hợp lý để kiến nghị sửa đổi, bổ sung kịp thời.

Bên cạnh đó, thường xuyên tổ chức các hình thức truyền thông về giảm nghèo đa dạng, phù hợp để chủ trương, chính sách giảm nghèo của Đảng và Nhà nước đến được với người nghèo, nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội. Phát hiện, phổ biến các mô hình, điển hình giảm nghèo hiệu quả để nhân rộng; phê phán các hiện tượng tiêu cực, không muốn thoát nghèo. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ và tập huấn kiến thức cho đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là đội ngũ cán bộ ở xã, thôn, bản. Phát huy vai trò tiên phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên; nghiêm túc thực hiện nguyên tắc dân chủ, công khai, minh bạch trong quản lý, giám sát và đánh giá kết quả thực hiện Chương trình tại địa phương.