Dấu ấn 25 năm đồng hành cùng dòng chảy văn hóa Việt Nam

Đến tham dự sự kiện có nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An; nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị; cùng đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành liên quan.

Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc, tiền thân là Trung tâm Bảo tồn và phát huy nghệ thuật dân tộc thành lập từ tháng 6/2000. Đến năm 2003, Trung tâm đổi tên thành Trung tâm Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc, trực thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam. Tháng 8/2019, để nâng cấp các hoạt động khoa học, Trung tâm được đổi tên thành Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Quyết Chiến, Tổng Thư ký Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam khẳng định, Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc trong suốt quá trình hình thành và phát triển đã không ngừng lớn mạnh, từng bước khẳng định vị thế là một địa chỉ khoa học uy tín, quy tụ đông đảo các nhà khoa học, văn nghệ sĩ, trí thức tâm huyết với sự nghiệp bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống Việt Nam.

Trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, Viện đã chủ trì và thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu cấp Bộ có giá trị cả về lý luận và thực tiễn. Các kết quả nghiên cứu đã được công bố, lan tỏa thông qua nhiều hội thảo khoa học và nhiều đầu sách, ấn phẩm chuyên khảo, đóng góp thiết thực cho việc nhận diện, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.

Không chỉ dừng lại ở nghiên cứu, Viện còn chú trọng đề xuất, tổ chức, đưa các hoạt động văn hóa truyền thống vào đời sống xã hội thông qua nhiều chương trình thiết thực như dự án “Sân khấu học đường”, đề án “Đưa văn hóa giao thông vào cộng đồng qua các phương tiện thông tin đại chúng và các hình thức văn học nghệ thuật”.

Đáng chú ý, Viện đã chủ trì phục hồi và quảng bá nghệ thuật Bài chòi tại Hà Nội, góp phần lan tỏa giá trị của di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO ghi danh. Cùng với đó, Viện không ngừng mở rộng tổ chức, thành lập các trung tâm nghiên cứu, câu lạc bộ văn hóa nghệ thuật trên phạm vi cả nước, từng bước nâng cao ảnh hưởng trong đời sống xã hội.

Những nỗ lực bền bỉ và kết quả cống hiến của Viện trong suốt 25 năm qua đã được Đảng, Nhà nước, Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam ghi nhận bằng nhiều phần thưởng cao quý, trong đó có 1 Huân chương Lao động hạng Ba, 2 Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, 3 Cờ thi đua của Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam, cùng nhiều hình thức khen thưởng khác.

Đặc biệt, cố Giáo sư Hoàng Chương - Viện trưởng, người có nhiều cống hiến xuất sắc cho sự nghiệp bảo tồn văn hóa dân tộc, đã vinh dự đón nhận danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (năm 2021).

Bước vào giai đoạn phát triển mới, trong bối cảnh đẩy mạnh xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng, ông Nguyễn Quyết Chiến tin tưởng, Viện sẽ tiếp tục phát huy truyền thống 25 năm qua, đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng nghiên cứu, gắn khoa học với thực tiễn, đóng góp thiết thực cho sự nghiệp phát triển văn hóa và con người Việt Nam.

Phát biểu chúc mừng kỷ niệm 25 năm thành lập Viện, Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông ghi nhận, đánh giá cao những kết quả mà Viện đã đạt được trong suốt chặng đường hình thành, phát triển vừa qua. Thứ trưởng khẳng định Viện đã luôn đồng hành tích cực triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, góp phần làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của xã hội.

Thứ trưởng cũng nhấn mạnh, thời gian qua, sự phối hợp giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc đã đạt được nhiều dấu ấn, thể hiện qua hàng loạt sự kiện, hội thảo khoa học, chương trình nghiên cứu và hoạt động thực tiễn.

Thứ trưởng Tạ Quang Đông bày tỏ kỳ vọng, thời gian tới, Viện sẽ tiếp tục phát huy vai trò hạt nhân trong lĩnh vực nghiên cứu và bảo tồn văn hóa dân tộc, đồng thời đẩy mạnh việc đưa văn hóa Việt Nam ra quốc tế. Thứ trưởng cho biết, Bộ sẽ luôn đồng hành cùng Viện thực hiện mục tiêu đưa văn hóa trở thành nền tảng tinh thần, động lực phát triển bền vững trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Nghệ sĩ Nhân dân Lê Tiến Thọ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc khẳng định, thời gian tới, Viện sẽ quyết tâm, nỗ lực phát huy tinh thần đoàn kết, sáng tạo để phát huy hơn nữa những thành tích đã đạt được, phấn đấu có nhiều công trình nghiên cứu, nhiều hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa hiệu quả.

Tại buổi lễ, Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc đã vinh dự đón nhận bức vinh danh từ Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam. Đại diện Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam và đại diện Hiệp hội Phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam đã trao Bằng khen cho các cá nhân xuất sắc của Viện.

Bên cạnh đó, Viện cũng khen thưởng các cá nhân, trung tâm đã đạt nhiều thành tích xuất sắc trong công tác bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc những năm qua.

Đặc biệt, trong khuôn khổ buổi lễ, Ban tổ chức đã trao Giải thưởng Đào Tấn năm 2025 cho 5 tập thể và 9 cá nhân. Đây là giải thưởng do Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc phối hợp Tạp chí Văn hiến Việt Nam khởi xướng từ năm 2000, nhằm tôn vinh các tập thể, cá nhân có tác phẩm sân khấu, văn học, hội họa, âm nhạc xuất sắc, đóng góp tích cực cho tiến trình giao lưu, hội nhập văn hóa đất nước trên cơ sở bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa nghệ thuật truyền thống.

Trong đó, “Giải thưởng Lớn” tôn vinh nhà viết kịch Lê Duy Hạnh (1947-2023), một trong những tên tuổi lớn của sân khấu Việt Nam trong dòng chảy 50 năm qua, bên cạnh Lưu Quang Vũ, Xuân Trình, Tào Mạt… Ông đã sáng tác hơn 50 tác phẩm sân khấu ở nhiều loại hình như kịch nói, tuồng, cải lương, trong đó có nhiều tác phẩm thu hút đông đảo khán giả và có sức sống lâu bền.

Bên cạnh đó, Ban tổ chức trao giải “Tác giả xuất sắc” cho nhà viết kịch Lưu Quang Hà (1928-2008); giải “Nhà quản lý nghệ thuật xuất sắc” cho Nghệ sĩ Nhân dân Lệ Ngọc - Chủ tịch Sân khấu Lệ Ngọc; Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Trung Hiếu - Giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội; Nghệ sĩ Nhân dân Hồ Ngọc Trinh - Trưởng Đoàn Cải lương Vàm Cỏ, tỉnh Tây Ninh.

Giải “Họa sĩ xuất sắc” thuộc về họa sĩ Lê Sa Long (Thành phố Hồ Chí Minh); “Ca sĩ xuất sắc” thuộc về Nghệ sĩ Ưu tú Trần Tựa (Nhà hát Ca múa nhạc Quân Đội).

Giải “Người truyền bá nghệ thuật xuất sắc” vinh danh đạo diễn Nguyễn Thanh Hiệp (Thành phố Hồ Chí Minh), soạn giả Mai Văn Lạng (Đài Tiếng nói Việt Nam).

Dịp này, Ban tổ chức còn trao giải “Câu lạc bộ Tuồng không chuyên xuất sắc cho Câu lạc bộ Tuồng xã Hậu Thành, huyện Yên Thành (cũ), nay là xã Giai Lạc, tỉnh Nghệ An.

Giải "Tác phẩm xuất sắc" tôn vinh 4 tác phẩm: kịch “Ngược chiều bình an” của Nhà hát Kịch Việt Nam; kịch xiếc “Nghêu, Sò, Ốc, Hến” của Liên đoàn Xiếc Việt Nam; tuồng “Dấu thiêng Hà Nội” của Đoàn Nghệ thuật Tuồng, Nhà hát Sân khấu Truyền thống Quốc gia Việt Nam; cải lương “Từ Việt Bắc về Hà Nội” của Đoàn Nghệ thuật Cải lương, Nhà hát Sân khấu Truyền thống Quốc gia Việt Nam.