Vì vậy, cần kịp thời có đánh giá cụ thể và có giải pháp chấn chỉnh thực trạng này.
Một số biện pháp phòng ngừa còn mang tính hình thức
Theo đánh giá chung của Chính phủ, năm 2025, công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực tiếp tục được đổi mới đi vào chiều sâu, có bước tiến mới quyết liệt và hiệu quả hơn, cả ở Trung ương và địa phương. Các cơ quan điều tra của công an đã thụ lý điều tra 1.251 vụ án/2.836 bị can phạm tội về tham nhũng (giảm 96 vụ án/729 bị can so cùng kỳ năm 2024). Công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực gắn với phòng chống lãng phí, hình thành cơ chế phòng ngừa chặt chẽ, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các vi phạm.
Bên cạnh kết quả đạt được, theo đánh giá của Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Lê Thị Nga, tham nhũng, tiêu cực trên một số lĩnh vực còn diễn biến phức tạp. Đặc biệt, kết quả phát hiện, xử lý tội phạm về tham nhũng của cơ quan chức năng cho thấy có sự câu kết móc nối giữa cán bộ thoái hóa biến chất với doanh nghiệp, tổ chức để trục lợi.
Cùng với đó, cơ chế giải quyết khó khăn, vướng mắc quy định tại Nghị quyết số 206/2025/QH15 của Quốc hội cho phép Chính phủ ban hành nghị quyết quy phạm pháp luật lại có những nội dung khác với luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Tuy đã góp phần tháo gỡ khó khăn,
vướng mắc, nhưng điều này cũng tiềm ẩn nguy cơ lợi dụng kẽ hở pháp lý để tham nhũng, trục lợi. Bên cạnh đó, chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền được thực hiện nhanh chóng, song cơ chế kiểm soát quyền lực chưa thật sự rõ ràng cũng dẫn tới nguy cơ buông lỏng quản lý, tạo điều kiện cho vi phạm xảy ra... “Đây là những thách thức trực tiếp đối với công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực hiện nay và cả trong thời gian tới, do đó, đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu để đưa ra các giải pháp phù hợp”, báo cáo thẩm tra nêu rõ.
Dù trong thời gian qua, các biện pháp phòng ngừa tham nhũng đã được quan tâm, nhưng bà Lê Thị Nga vẫn cho rằng: Một số biện pháp phòng ngừa chưa thật sự hiệu quả, còn mang tính hình thức. Không chỉ vậy, hoạt động giám sát của các cơ quan của Quốc hội và ý kiến của cử tri cho thấy: Hiện nay, có một bộ phận cán bộ, công chức nảy sinh tư tưởng “làm nhiều, sai nhiều” nên làm việc cầm chừng. Vì vậy, đề nghị Chính phủ đánh giá và có giải pháp kiểm soát, giảm thiểu thực trạng này.
Tập trung làm rõ nguy cơ của tham nhũng, tiêu cực
Đánh giá về tiến độ rà soát, xử lý đối với các công trình, dự án chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, kém hiệu quả, gây thất thoát, lãng phí lớn, bà Lê Thị Nga nêu rõ: Về vấn đề này, đề nghị Chính phủ thực hiện theo đúng yêu cầu của Ban Chỉ đạo Trung ương.
Báo cáo làm rõ các vấn đề Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến, nhấn mạnh quan điểm xác định vai trò công tác phòng chống lãng phí ngang với phòng chống tham nhũng, tiêu cực, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết: Vừa qua Thanh tra Chính phủ -
cơ quan đầu tiên thực hiện chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương và Tổng Bí thư Tô Lâm, đã thanh tra dự án cơ sở 2 của Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Việt Đức tại Hà Nam (cũ). Qua đó, xác định hai dự án này lãng phí hơn 1.200 tỷ đồng.
Hiện nay, thực hiện chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương, Chính phủ và Thủ tướng, ngành Thanh tra đang thanh tra hai chuyên đề diện rộng trên phạm vi cả nước. Chuyên đề thứ nhất, thanh tra phòng chống lãng phí trong quản lý sử dụng cơ sở nhà đất do các cơ quan, đơn vị và doanh nghiệp nhà nước quản lý. Cuộc thanh tra chuyên đề này cơ bản đến hết năm 2025 sẽ hoàn thành. Chuyên đề thứ hai, thực hiện thanh tra các dự án khó khăn, vướng mắc tồn tại kéo dài có nguy cơ thất thoát lãng phí. Việc này đến 30/9 cơ bản xong, để góp phần tháo gỡ khó khăn, giải phóng nguồn lực cho phát triển kinh tế-xã hội.
Theo Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong, năm 2025, công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực tiếp tục được triển khai đồng bộ. Đặc biệt qua công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, đã phát hiện nhiều vi phạm, kiến nghị xử lý hàng nghìn tập thể, cá nhân, chuyển cơ quan điều tra hàng trăm vụ việc, đối tượng để xử lý theo thẩm quyền. Ngành Thanh tra tiếp tục thực hiện nghiêm Quy định
số 131-QĐ/TW của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động thanh tra. Tập thể, cá nhân có những vi phạm sẽ được xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.
Theo thông lệ, vào các kỳ họp cuối năm, Quốc hội sẽ thảo luận về các báo cáo tư pháp, trong đó có báo cáo về công tác phòng chống tham nhũng. Để chuẩn bị cho kỳ họp thứ mười Quốc hội khóa XV, dự kiến diễn ra vào tháng 10 và 11/2025 tới đây, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đề nghị Chính phủ phân tích rõ nguy cơ của tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đối với sự tồn vong của chế độ đến nay đã được đẩy lùi đến đâu để dự báo đúng tình hình, trên cơ sở đó xác định rõ nguyên nhân chủ yếu và đề ra giải pháp đột phá để phòng chống có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của tình hình mới.
Trong khuôn khổ chương trình làm việc Đợt 1 Phiên họp thứ 49, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến các báo cáo của Chính phủ về công tác phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật; thi hành án; phòng chống tham nhũng năm 2025; các báo cáo công tác của Viện trưởng Kiểm soát tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao năm 2025 và tổng kết công tác nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV (2021-2026).
