Bảo vệ và phát huy giá trị bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara

Đến nay, Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng có 6 hiện vật đã được công nhận là bảo vật quốc gia. Một trong những nỗ lực không ngừng nghỉ của bảo tàng là khắc phục mọi khó khăn để bảo vệ và phát huy cao nhất giá trị của các bảo vật này. Niềm vui nhân lên khi hai di vật cầm tay của tượng Bồ tát Tara là đóa sen và con ốc đã được “hoàn nguyên” trọn vẹn.
Tượng Bồ tát Tara và hai di vật đóa sen và con ốc trong hộp kính đặt dưới chân tượng. (Ảnh do Bảo tàng Điêu khắc Chăm cung cấp)
Tượng Bồ tát Tara và hai di vật đóa sen và con ốc trong hộp kính đặt dưới chân tượng. (Ảnh do Bảo tàng Điêu khắc Chăm cung cấp)

Vừa qua, 2 hiện vật là con ốc và đóa sen - vật cầm tay của bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara đã trở về với nguyên bản sau 45 năm lưu lạc. Hàng chục năm qua, trải qua bao biến thiên, thay đổi của lịch sử, sự trở về của các di vật này, đã minh chứng cho nỗ lực của ngành văn hóa hai địa phương và sự đồng lòng của người dân thôn Đồng Dương, xã Bình Định Bắc, huyện Thăng Bình (Quảng Nam) - nơi tìm thấy hai di vật này sau năm 1978. Việc bàn giao hai hiện vật nhằm hoàn chỉnh nguyên gốc bảo vật quốc gia, phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, đồng thời phục vụ nhu cầu nghiên cứu, học tập, tham quan của người dân, du khách.

Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao TP Đà Nẵng Hà Vỹ, Bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara là hiện vật quan trọng nhất của Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng. Việc đưa hai di vật về với tượng gốc có giá trị quan trọng, giúp hoàn thiện bảo vật và di sản văn hóa Chăm, góp phần gìn giữ và phát huy giá trị của hiện vật trong hoạt động của bảo tàng.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng hiện đang là nơi lưu giữ nhiều tác phẩm điêu khắc Chăm có giá trị, với hơn 2.000 hiện vật lớn nhỏ, gần 500 hiện vật đang được trưng bày bên trong nhà bảo tàng. Hầu hết đây là những tác phẩm điêu khắc nguyên bản, có nguồn gốc, xuất xứ từ các địa phương ở miền trung như Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Kon Tum và Gia Lai.

Các hiện vật được chuyển về bảo tàng trong từng mốc thời gian khác nhau, thể hiện trên các chất liệu đá sa thạch, đất nung và đồng; có niên đại từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ 15, thuộc nhiều phong cách nghệ thuật khác nhau và có tính nối tiếp theo lịch đại như phong cách Mỹ Sơn E1, phong cách Đồng Dương, phong cách Trà Kiệu, phong cách Chánh Lộ, phong cách Tháp Mẫm...

Hiện nay, ngoài sáu bảo vật quốc gia được công nhận gồm: Đài thờ Mỹ Sơn E1, Tượng Bồ Tát Tara; Đài thờ Trà Kiệu, Đài thờ Đồng Dương, Tượng thần Ganesha, Tượng Gajasimha; Bảo tàng Điêu khắc Chăm đã hoàn thiện hồ sơ đề nghị Thủ tướng Chính phủ công nhận ba hiện vật điêu khắc Chăm là bảo vật quốc gia, gồm Tượng Shiva Mỹ Sơn C1, Phù điêu Đản sinh Brahma Mỹ Sơn E1 và Phù điêu Apsara Trà Kiệu. Đây là một trong những nỗ lực rất lớn của Bảo tàng Điêu khắc Chăm trong việc gìn giữ, phát huy các giá trị hiện vật, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người dân, du khách khi tham quan, tìm hiểu về các giá trị văn hóa, di sản tại Đà Nẵng.

Giám đốc Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng Hồ Tấn Tuấn cho biết: Tượng Bồ tát Tara được Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia vào tháng 10/2012 theo Quyết định số 1426/QĐ-TTg. Bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara là một trong 30 cổ vật đầu tiên được công nhận bảo vật quốc gia. Tượng được đúc bằng đồng nguyên khối, cao gần 1,15m, được đánh giá không chỉ là tượng đồng lớn nhất của nghệ thuật Champa mà còn là một trong những tượng đồng quan trọng bậc nhất Đông Nam Á, niên đại được xác định vào khoảng giữa thế kỷ thứ 9, tuổi đời khoảng 1.200 năm.

Năm 1978, người dân thôn Đồng Dương, xã Bình Định (nay là xã Bình Định Bắc, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam) đã tình cờ tìm thấy bức tượng. Tượng nữ thần đứng thẳng, hai tay cùng đưa cân xứng về phía trước. Ngay sau đó, tượng đã được thu hồi, đưa về lưu giữ, bảo quản, trưng bày tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng. Bản gốc bức tượng Bồ tát Tara cho thấy, 2 pháp khí trên tay phải và tay trái đã bị gãy. Sau thời điểm phát hiện tượng Bồ tát Tara, người dân thôn Đồng Dương tiếp tục phát hiện thêm 2 chi tiết là con ốc và đóa hoa sen - hiện vật cầm tay của tượng. Hai hiện vật này sau đó đã được nhân dân xã Bình Định Bắc cất giữ.

Đến năm 2019, xã Bình Định Bắc đã bàn giao hai di vật này cho Bảo tàng Quảng Nam. Đến nay, sau nhiều nỗ lực của hai địa phương, việc bàn giao lại hai di vật đóa sen và con ốc trở về với bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara, có một ý nghĩa rất lớn về cả mặt lịch sử và giá trị của hiện vật. Người dân, du khách sẽ được chiêm ngưỡng trọn vẹn bức tượng này.

Bức tượng Bồ tát Tara hiện nay Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng trưng bày tới công chúng là phiên bản khắc lại tỉ lệ 1:1, phiên bản này thiếu hai hiện vật là đóa sen và con ốc trên tay cầm.

Nói thêm về phương án bảo vệ, gìn giữ bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara sau khi đón nhận thêm hai di vật con ốc và đóa hoa sen, ông Hồ Tấn Tuấn cho biết: Phương án bảo tồn duy nhất là để hai di vật này trong một hộp kính và để dưới chân pho tượng để trưng bày, giới thiệu cho người dân, du khách. Còn việc gắn hai di vật này lên tay của bức tượng thì rất khó, vì chất liệu đồng này đã trải qua khoảng 1.200 năm cho nên không thể dùng phương pháp hàn gò hay xì với nhiệt độ nóng để gắn kết, nguyên tắc bảo tồn bảo vật quốc gia không cho phép.

“Hiện nay bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara được Bảo tàng Điêu khắc Chăm bảo vệ nghiêm ngặt trong một kho đặc biệt và chưa đưa ra ngoài để trưng bày cho du khách xem rộng rãi do tình hình an ninh, bảo quản hiện vật. Muốn đưa tượng Bồ tát Tara ra trưng bày cần có một nguồn kinh phí khá lớn để xây dựng phương án bảo tồn, gìn giữ cẩn thận trên phương diện trưng bày bản gốc cho du khách chiêm ngưỡng”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Có thể bạn quan tâm

Đình làng Lựu Bảo đầy trang nghiêm.

Dấu xưa Lựu Bảo

Qua bao nhiêu năm tháng, ngôi làng Lựu Bảo thuộc phường Kim Long, thành phố Huế vẫn chứa đựng vẻ đẹp nên thơ. Tứ bề gió thổi mây che, làng xưa tựa như nàng thiếu nữ soi bóng xuống dòng sông Bạch Yến trong xanh. Chuyện làng, chuyện sông không thể tách rời là vậy.

Công nhân Hợp tác xã chiếu cói Hoài Châu Bắc hoàn thiện một công đoạn làm ra chiếc chiếu thành phẩm. (Ảnh MỸ HÀ)

Làng nghề chiếu cói Hoài Nhơn

Dệt chiếu cói là nghề truyền thống lâu đời ở xã Hoài Châu Bắc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định (nay là phường Hoài Nhơn Bắc, tỉnh Gia Lai).

Nhiều du khách trẻ thích thú khi check-in tại Tháp Pô Klong Garai.

Giữ gìn Bảo vật quốc gia, góp phần thúc đẩy du lịch

Khánh Hòa là vùng đất giao thoa văn hóa với sự chung sống của 36 dân tộc anh em, trong đó nổi bật là văn hóa Chăm và Raglai, thể hiện qua hệ thống đền tháp cổ kính, các lễ hội truyền thống đặc sắc cùng phong tục tập quán giàu bản sắc.

Hòn Vọng Phu trong không gian đô thị ở Thanh Hóa.

Nỗ lực bảo tồn hòn Vọng Phu cùng cụm di tích An Hoạch

Hòn Vọng Phu trên đỉnh núi An Hoạch (núi Nhồi) ở phường Hạc Thành, tỉnh Thanh Hóa cùng những “Vọng Phu thạch” hiện hữu trên nhiều miền đất đã gắn liền với lịch sử dựng nước, giữ nước cùng đạo lý, nhận thức thẩm mỹ của dân tộc.

Bãi Làng - khu vực trung tâm Cù Lao Chàm.

Cù Lao Chàm - Viên ngọc thô đang được "mài giũa"

Mùa du lịch năm 2025, cụm đảo gần bờ của thành phố Đà Nẵng là Cù Lao Chàm đón hơn 269.000 du khách. So với năm 2024 và những năm trước đó, con số này cho thấy sự tăng trưởng và là một lời khẳng định: Những tiềm năng du lịch mạnh mẽ của “viên ngọc thô” xứ Quảng đang dần được cụ thể hóa, khai thác một cách hiệu quả và đúng hướng.

Cô gái Chăm trong Lễ hội Katê tại Khánh Hòa.

Thúc đẩy liên kết vùng du lịch trọng điểm

Những năm gần đây, hành trình du lịch nối dài giữa “biển xanh” Khánh Hòa và “đại ngàn” Đắk Lắk đã trở thành xu hướng mới. Sự dịch chuyển đó thể hiện nhu cầu khám phá nhiều hơn của du khách, đồng thời tạo cơ hội hình thành các tour, tuyến liên vùng mang dấu ấn riêng của khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

Du khách trải nghiệm làm đồ gốm khi tới thăm làng Thanh Hà.

Độc đáo làng gốm hơn 500 năm tuổi

Tại lễ trao giải thưởng Du lịch Việt Nam năm 2025 vừa qua, làng gốm Thanh Hà là đại diện của thành phố Đà Nẵng được vinh danh tại hạng mục “Điểm du lịch cộng đồng tốt nhất”.

Ông Lê Văn Nghĩa kiểm tra chất lượng sản phẩm rượu cần.

Bảo tồn và phát triển nghề truyền thống

Giữ được hương vị nồng say của rượu cần truyền thống sẽ mở ra cơ hội phát triển kinh tế cho bà con Cơ Tu. Đó là cách làm kinh tế hiệu quả của ông Lê Văn Nghĩa và một số hộ dân ở thôn Phú Túc, xã Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng.

Người dân và du khách nghe hát bài chòi ở Hội An.

Cân bằng giữa phát triển và gìn giữ ở Hội An

Sau khi mở rộng địa giới thành phố Đà Nẵng, Hội An (cũ) nay gồm ba phường: Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây và một xã đảo Tân Hiệp (Cù Lao Chàm) tiếp tục giữ vai trò đặc biệt trong chiến lược phát triển du lịch-văn hóa của thành phố.

Thu gom lưới bẫy bắt chim yến trái phép. (Ảnh CTV)

Cần có giải pháp bảo vệ chim yến

Những năm gần đây, nạn săn bắt chim yến trái phép diễn ra tràn lan ở nhiều địa phương trên cả nước, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển bền vững của quần thể chim yến ở nước ta.

Đảo Lý Sơn, hạt nhân du lịch biển, đảo của tỉnh Quảng Ngãi.

Tìm hướng phát triển bền vững du lịch biển, đảo Quảng Ngãi

Du lịch biển, đảo Quảng Ngãi có nhiều tiềm năng trở thành trụ cột phát triển kinh tế- xã hội quan trọng. Tỉnh cần tạo ra sức mạnh tổng hợp, cân bằng lợi ích kinh tế-xã hội và môi trường để du lịch biển, đảo Quảng Ngãi phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và khẳng định vị thế trong khu vực.

Võ cổ truyền đã và đang được triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để phát triển một cách bài bản, bền vững

Bảo tồn và lan tỏa võ cổ truyền

Võ cổ truyền Bình Định không chỉ là một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia mà còn là một hệ giá trị sống động, có khả năng thích ứng và phát triển trong thời đại mới. Trong bối cảnh đất nước hội nhập sâu rộng, văn hóa truyền thống không thể chỉ lưu giữ trong bảo tàng hay lễ hội mà phải được đưa vào đời sống, đến với thế hệ trẻ.

Hội thi Ẩm thực Yến sào Khánh Hòa.

Độc đáo Lễ hội Yến sào Khánh Hòa

Không chỉ thành kính tri ân, tưởng nhớ công đức lớn lao của thủy tổ, thánh mẫu, các vị tiền bối sáng lập, phát triển ngành nghề yến sào trong suốt 700 năm qua, Lễ hội Yến sào Khánh Hòa đã tạo nên một không gian văn hóa biển, đảo đa dạng và sinh động.

Bề mặt dải đá bằng phẳng, đoạn rộng nhất lên tới 50 mét.

Kỳ quan dưới đáy biển Gia Lai

Làng chài Nhơn Hải, phường Quy Nhơn Đông, tỉnh Gia Lai không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp bình yên cùng cảnh sắc biển, trời hùng vĩ, mà còn được nhiều người say đắm bởi một kỳ quan độc đáo.

Phụ nữ Pa Kô làm món Đổi A-lỗq chuẩn bị cho ngày lễ Aza.

Món ăn độc đáo của người Pa Kô

Khi còn nhỏ, tôi biết đến món Đổi A-lỗq (cơm nếp ống tre) của người Pa Kô qua những lần theo bố về thăm quê nội ở thôn A Liêng, xã Tà Rụt (Quảng Trị) bên dòng Krông Klang. Hương vị đặc trưng của món ăn này vẫn in đậm trong ký ức sau những lần tôi dự lễ hội và thưởng thức cùng mọi người.

Công đoạn khoét rỗng mõ là quan trọng nhất

Giữ tiếng mõ làng Thủy Xuân

Giữa không gian thanh vắng ở tổ 11, phường Thủy Xuân, thành phố Huế, tiếng cốc cốc khi nhỏ khi to đưa con người về chốn tĩnh tại. Ở vùng đất Cố đô, người ta vẫn còn nhớ đến làng mõ Thủy Xuân.

Nghệ thuật trang trí cây nêu của người Co ở Quảng Ngãi là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Sắc mầu văn hóa dân tộc Co

Chỉ với khoảng 34 nghìn người cư trú chủ yếu ở phía tây tỉnh Quảng Ngãi, song cộng đồng người Co có một kho tàng văn hóa dân gian đặc sắc với kiến trúc nhà ở, truyện kể dân gian, nghệ thuật tạo hình, nghệ thuật diễn xướng, tri thức dân gian.

Đà Nẵng liên tiếp xúc tiến mở các đường bay thẳng từ thị trường khách du lịch Ấn Độ, các nước Trung Đông và CIS.

Mở rộng không gian đưa ngành du lịch bứt phá

Với những lợi thế sẵn có của thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam (trước đây), Đà Nẵng hiện nay thụ hưởng nhiều dư địa để đưa ngành du lịch bứt phá. Biết tận dụng tối đa cơ sở vật chất, tài nguyên du lịch, di sản văn hóa sẽ tạo động lực phát triển, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của thành phố.

Nghệ nhân Đạt Thị Nam (áo cam) truyền dạy kỹ thuật dệt hoa văn Chăm cổ cho phụ nữ Chăm.

Truyền giữ nghề dệt thổ cẩm Chăm

Nghệ nhân Đạt Thị Nam ở xã Ninh Phước (Khánh Hòa mới) được cộng đồng Chăm tôn vinh là điển hình tiêu biểu trong sưu tầm, phục hồi nhiều loại hoa văn cổ và tận tâm truyền dạy nghề dệt thổ cẩm cho phụ nữ các dân tộc khu vực miền trung - Tây Nguyên.

Nâng tầm giá trị sâm Ngọc Linh

Nâng tầm giá trị sâm Ngọc Linh

Từ cây thuốc trên dãy núi Ngọc Linh thuộc hai tỉnh Quảng Nam và Kon Tum, sau hơn 50 năm phát hiện, cây sâm Ngọc Linh nay được xem như "quốc bảo" của Việt Nam, góp phần thay đổi chất lượng cuộc sống của người dân.

Tháp Pô Klong Garai, phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm (Ninh Thuận), được Thủ tướng Chính phủ công nhận Di tích quốc gia đặc biệt tháng 12/2016.

Khai thác giá trị văn hóa Chăm để phát triển du lịch

Tỉnh Ninh Thuận có 80 di sản được lập hồ sơ và xếp hạng, trong đó Nghệ thuật làm gốm của người Chăm được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp; có 2 di tích được Thủ tướng Chính phủ công nhận Di tích quốc gia đặc biệt là tháp Hòa Lai và tháp Pô Klong Garai. Bên cạnh đó, còn có tháp Pô Rômê là di tích lịch sử, kiến trúc cấp quốc gia...

Nét hoang sơ ở mũi Vi Rồng.

Đánh thức huyền thoại hoang sơ

Bình Định có một nơi mà thiên nhiên còn nguyên vẹn với những vách đá sừng sững vươn ra biển như một con rồng khổng lồ, nơi mà mỗi con sóng vỗ vào bờ như mang theo một câu chuyện huyền thoại. Đó chính là mũi Vi Rồng, một trong những thắng cảnh ngoạn mục nhất của tỉnh.

Một cảnh thực hành nghi lễ tín ngưỡng thờ Mẫu tại phường Bắc Sơn.

Bỉm Sơn - một vùng di sản, danh thắng

Không chỉ có vị trí giao thông trọng yếu, thị xã Bỉm Sơn (Thanh Hóa) còn là vùng đất lưu dấu lịch sử và văn hóa. Thung lũng phía đông núi Dốc Xây vẫn còn in dấu con đường thiên lý năm xưa, nơi thi sĩ Hồ Xuân Hương cảm tác bài “Đèo Ba Dội” sau khi vượt ba ngọn đèo gập ghềnh.