Những ngày đầu làm báo Nhân Dân điện tử hẳn có không ít kỷ niệm, thưa ông?
Sau khi Việt Nam kết nối mạng internet toàn cầu vào tháng 11/1997, Đảng và Nhà nước đã đặt ra yêu cầu đưa thông tin chính thống lên mạng internet nhằm thực hiện nhiệm vụ thông tin đối ngoại, đáp ứng nhu cầu thông tin về Việt Nam của kiều bào Việt Nam ở nước ngoài và cộng đồng quốc tế.
Báo Nhân Dân được lựa chọn là tờ nhật báo đầu tiên của Việt Nam xuất bản trên mạng internet. Trước đó, tạp chí Quê hương của Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài đã đưa nội dung lên mạng internet, nhưng chỉ là phiên bản tạp chí in hằng tháng. Báo điện tử với nhiệm vụ cập nhật, sản xuất tin, bài hằng ngày trên nhiều chuyên trang, chuyên mục phức tạp hơn nhiều.
Tôi được bổ nhiệm làm Trưởng ban, hơn hai chục biên tập viên, nhân viên kỹ thuật từ các ban chuyên môn được đào tạo cấp tốc và điều động về Ban để triển khai một công việc hoàn toàn mới mẻ thời điểm đó. Trên cơ sở tham khảo một vài báo điện tử của nước ngoài, như tờ USA Today, chúng tôi được yêu cầu học cách chọn lọc rồi biên tập lại các tin, bài ngắn lại, hấp dẫn hơn, kèm theo nhiều ảnh. Về sau, các biên tập viên được khuyến khích tự đi tác nghiệp theo phong cách báo điện tử.
Ở thời điểm đó, báo Nhân Dân điện tử có nội dung khá phong phú, với hàng chục nghìn độc giả theo dõi thường xuyên. Đặc biệt, bạn đọc ở nước ngoài lần đầu được đọc một tờ báo chính thống từ Việt Nam với tin tức, hình ảnh mới mẻ, cập nhật liên tục, đã có nhiều phản hồi tích cực. Một số trí thức Việt kiều nhiệt tình cộng tác, trao đổi về các nội dung thông tin báo đăng, cung cấp tư liệu, gửi tin, bài cho tòa soạn.
Ở thời điểm mọi thứ đều quá mới mẻ, làm sao định hình được thế nào là một tờ báo điện tử hấp dẫn, thưa ông?
Chúng tôi định hướng xây dựng tờ báo hướng tới đáp ứng nhu cầu, phù hợp tâm lý, thị hiếu, gu thẩm mỹ của đối tượng độc giả đặc thù là người Việt ở nước ngoài và cộng đồng quốc tế. Đặc biệt, cần cố gắng khắc phục cách thức tuyên truyền khô cứng, thiếu hấp dẫn, bằng cách diễn đạt mềm mại hơn, “trung tính” hơn.
Với chúng tôi, tiệm cận được cách làm báo hiện đại của báo chí quốc tế, truyền tải được kịp thời, chính xác và phong phú thông tin trong nước lên mạng internet, chính là một tờ báo điện tử hấp dẫn.
Để tăng cường hiệu quả thông tin đối ngoại, báo Nhân Dân điện tử tiếng Anh ra mắt vào 11/3/1999. Chúng tôi “đốt đuốc” chọn người hiệu đính tầm chuyên gia (dịch giả Mạnh Chương), biên tập viên văn phong là người Anh (Adam Goldstein) cố gắng hướng tới chuẩn mực văn phong bản địa.
Là người tâm huyết tham gia xây dựng tờ báo điện tử đầu tiên, ông nhìn nhận thế nào về sự tiếp nối của những người làm báo Nhân Dân điện tử?
Lãnh đạo Đảng, Nhà nước chủ động chỉ đạo Báo Nhân Dân khẩn trương ra báo điện tử là một quyết định mạnh dạn và sáng suốt. Chặng đường gần 30 năm chưa phải quá dài, nhưng đủ để đánh giá được khách quan về những thành tựu, cống hiến của báo Nhân Dân điện tử, và cả những giá trị quý báu mà tập thể Báo Nhân Dân đã chung tay, góp sức tạo ra. Tôi tự hào khi chứng kiến, báo Nhân Dân điện tử đã trở thành một trong những sản phẩm chủ lực của Báo Nhân Dân.
Mặc dù vẫn cần tiếp tục cố gắng, đổi mới hơn nữa, nhưng tôi có thể khẳng định, báo Nhân Dân điện tử là một dự án tốt, được thực hiện với nhiều sáng tạo tạo sức lan tỏa mạnh mẽ và bền vững.
Ông vừa nhắc đến sức sáng tạo và độ lan tỏa. Vậy điều gì khiến ông tâm đắc nhất với bước phát triển của Nhân Dân điện tử hôm nay?
Những năm gần đây, báo Nhân Dân điện tử đã có bước tiến vượt bậc, theo hướng hiện đại và ứng dụng công nghệ một cách mạnh mẽ, đột phá, phát triển các sản phẩm đa phương tiện, báo chí dữ liệu (data journalism), biến những con số khô khan thành những câu chuyện thú vị có sức thuyết phục, giúp bạn đọc hiểu sâu và nhớ lâu... Báo đã tăng mạnh nội dung video, podcast, inforgraphic, đáp ứng thị hiếu người dùng số, đặc biệt là thế hệ trẻ; kể chuyện bằng hình thức Longform, Emagazine, nhất là các tuyến bài đặc biệt nhân các sự kiện lớn; tổ chức lại quy trình sản xuất theo mô hình tòa soạn hội tụ. Tin, bài được chia sẻ đồng thời cho website, Tiktok, fanpage, YouTube… ngay từ khâu biên tập đầu tiên. Cùng với đó, báo ứng dụng phần mềm quản trị nội dung (CMS) hiện đại; tăng cường tương tác, kết nối bạn đọc để lan tỏa nội dung; xây dựng cộng đồng độc giả trên các nền tảng số, mạng xã hội...
Với những sự kiện chính trị trọng đại của đất nước, Báo Nhân Dân đã có nhiều sản phẩm báo chí truyền thông mới có sức lan tỏa mạnh mẽ, gắn kết báo in truyền thống với nền tảng công nghệ tạo ra được những trải nghiệm mới mẻ, phục vụ và thu hút đông đảo bạn đọc, nhất là đối tượng bạn đọc trẻ ưa thích công nghệ số...
Theo ông, định hướng phát triển sắp tới của báo Nhân Dân điện tử cần chú trọng vấn đề gì để có thể đáp ứng được cả hai yêu cầu: vừa bảo đảm tính chính thống trên không gian số, vừa hấp dẫn, cuốn hút bạn đọc?
Báo Nhân Dân điện tử có vị thế đặc biệt, từng được coi là “chiến sĩ tiên phong” trong làng báo điện tử Việt Nam và có ảnh hưởng quan trọng trong xã hội. Tuy nhiên, để xứng đáng là ngọn cờ đầu trong làng báo điện tử Việt Nam, báo Nhân Dân điện tử cần tiếp tục đổi mới, có quyết sách mang tính đột phá, cách mạng về nghiệp vụ để nâng cao mạnh mẽ chất lượng nội dung. Báo cần chú trọng tăng cường thông tin thời sự chất lượng cao; thể hiện quan điểm chính trị rõ ràng nhưng không giáo điều; chuyển từ “nói cho người dân nghe” sang “nói cho người dân hiểu và nói để dân tin”; mở rộng nội dung phản biện, đối thoại chính sách; thường xuyên tổ chức các diễn đàn, tọa đàm trực tuyến là kênh truyền thông tương tác để dân biết, dân bàn, dân hiến kế, dân phản biện, dân tham gia xây dựng các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước; tích cực tham gia đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực...
Trong thời gian tới, tôi mong Báo Nhân Dân tiếp tục hiện thực hóa chiến lược phát triển đa nền tảng, đa phương tiện, kết hợp thông tin chính thống, tin cậy với công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo, blockchain, chatbot hoặc trợ lý ảo, phát huy các ý tưởng sáng tạo nhằm tuyên truyền sinh động, hấp dẫn các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước tới đông đảo bạn đọc, nhất là đối tượng bạn đọc trẻ.
Được như vậy, tôi tin rằng, báo Nhân Dân điện tử nói riêng và Báo Nhân Dân nói chung sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ!
Xin cảm ơn ông!
Ngày 30/3/1998, Thường trực Bộ Chính trị có văn bản giao nhiệm vụ cho Báo Nhân Dân khẩn trương xuất bản báo Nhân Dân điện tử, đưa tiếng nói chính thức của Đảng và Nhà nước Việt Nam ra thế giới thông qua mạng internet toàn cầu. Đầu tháng 4/1998, Ban Biên tập Báo Nhân Dân quyết định thành lập Ban Nhân Dân điện tử. Đây là tờ nhật báo đầu tiên của Việt Nam xuất bản trên mạng internet (từ 21/6/1998).
