Nhiều tác nhân gây bệnh
Thời gian gần đây, hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm ghi nhận thông tin về việc gia tăng các trường hợp mắc bệnh đường hô hấp và các trường hợp mắc cúm A (H5/N1), Covid-19 tại Trung Quốc, Malaysia, Singapore, Campuchia...
Cụ thể, vào tháng 11/2023, Trung Quốc đã thông báo về việc gia tăng số ca mắc các bệnh về đường hô hấp; đồng thời, ghi nhận chùm ca bệnh viêm phổi chưa rõ nguyên nhân ở trẻ em xảy ra tại một số tỉnh miền bắc nước này. Ủy ban Y tế quốc gia Trung Quốc đã họp và nhận định, nguyên nhân chính là do hiện đang vào mùa đông, thời tiết lạnh, thay đổi bất thường. Kết quả giám sát đã ghi nhận các tác nhân được phát hiện chủ yếu là virus cúm; ngoài ra còn có rhinovirus, mycoplasma pneumoniae, virus hợp bào hô hấp, adenovirus...
Tại Malaysia và Singapore, số bệnh nhân mắc Covid-19 cũng gia tăng từ 50-100%. Hầu hết, các bệnh nhân có triệu chứng nhẹ. Dịch bệnh gia tăng được nhận định do các yếu tố như mùa du lịch cuối năm và việc giảm khả năng miễn dịch của người dân. Còn tại Campuchia, ngày 24/11/2023, đã ghi nhận thêm một ca mắc cúm A/H5N1 ở người. Tích lũy năm 2023, đất nước này đã ghi nhận sáu ca mắc cúm A/H5N1 ở người, trong đó có ba ca tử vong.
Cục Y tế dự phòng nhận định, Việt Nam đang trong giai đoạn vào mùa đông - xuân, thời tiết chuyển mùa, thay đổi thất thường là nguyên nhân xuất hiện và lây lan các dịch bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là bệnh lây truyền qua đường hô hấp. Đây cũng là thời điểm nhu cầu giao thương, du lịch cuối năm tăng cao, là điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh lây lan, có thể làm gia tăng số mắc các bệnh truyền nhiễm, các bệnh lây truyền qua đường hô hấp.
 |
Cần đeo khẩu trang ở những nơi tập trung đông người. Ảnh: K.MINH |
Cẩn trọng với người già, trẻ nhỏ, người có bệnh nền
Ghi nhận tại một số bệnh viện trên địa bàn TP Hà Nội cho thấy, số lượng người có tiền sử mắc các bệnh về đường hô hấp nhập viện có xu hướng gia tăng. Đồng thời, khoa nhi của các cơ sở y tế cũng ghi nhận số lượng bệnh nhi tăng đột biến, nhiều phòng kín giường bệnh.
Tại khoa Khám bệnh (Bệnh viện Hữu Nghị), bệnh nhân tới thăm khám gia tăng khoảng 15% trong những ngày gần đây, chủ yếu là do bệnh đường hô hấp và tim mạch. Trong khi đó, ghi nhận tại các Bệnh viện đa khoa Saint Paul, Bệnh viện đa khoa Hà Đông, Bệnh viện Thanh Nhàn, Bệnh viện Bạch Mai, lượng bệnh nhân trẻ em tới khám và nhập viện gia tăng, hầu hết bệnh nhân nhập viện do nhiễm khuẩn đường hô hấp, viêm phổi virus RSV, cúm A.
PGS, TS Lê Thị Hồng Hanh, Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Nhi T.Ư cho biết, có rất nhiều nguyên nhân gây viêm đường hô hấp, do vi khuẩn hoặc virus. Tuy nhiên, giai đoạn giao mùa là khoảng thời gian thời tiết chuyển lạnh, ánh sáng mặt trời ít hơn là điều kiện để virus sinh sôi nảy nở trong môi trường, đặc biệt là virus hợp bào hô hấp gây bệnh lý hô hấp.
Khi cơ thể nhiễm lạnh, bộ phận hô hấp đầu tiên bị ảnh hưởng là đường hô hấp trên, gây viêm mũi, viêm họng, xoang... và từ đó, nhiễm trùng có thể lan xuống đường hô hấp dưới gây viêm phế quản và phổi, viêm màng phổi.
Độ ẩm trong không khí giảm thấp trong thời điểm giao mùa cũng khiến sức đề kháng cơ thể kém, đó là nguyên nhân để bệnh hô hấp khởi phát. Sức đề kháng yếu khiến cho các loại virus, vi khuẩn cư trú ở chất nhầy niêm mạc mũi họng dễ dàng xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh.
Ngoài các bệnh thông thường về hô hấp dễ mắc trong mùa đông, với bệnh nhân đã có bệnh hô hấp mãn tính như bệnh phổi tắc nghẽn, hen phế quản, thời tiết lạnh sẽ làm bệnh nặng thêm. Vào mùa lạnh hoặc khi tiếp xúc với không khí ô nhiễm (đặc biệt là hít phải bụi mịn, bụi đường, khói công nghiệp, khói than...), bệnh dễ tái phát, gây khó thở. Những căn bệnh nói trên thường có diễn biến nặng do không được phát hiện từ sớm và không được điều trị kịp thời. Bệnh có thể không nguy hiểm với người bình thường nhưng với người cao tuổi, người nhiều bệnh nền, nó có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí là đe dọa tính mạng.
Việc giữ ấm cơ thể là biện pháp hàng đầu để phòng bệnh về đường hô hấp, bởi nhiệt độ thấp kèm với độ ẩm cao khiến người già và trẻ nhỏ rất dễ bị nhiễm lạnh, dẫn đến viêm đường hô hấp. Vì vậy, cần mặc ấm khi ra ngoài trời lạnh, giữ ấm mặt, cổ, ngực bằng cách đeo khẩu trang, đội mũ, quàng khăn ấm khi ra đường, đặc biệt là những người làm việc ngoài trời.
Khi không có việc thật cần thiết thì không nên đi ra ngoài trời lúc sáng sớm hoặc đêm khuya vì lúc đó trời lạnh hơn. Ngoài ra, nên tránh luyện tập gắng sức khi trời lạnh, độ ẩm không khí cao hoặc môi trường nhiều bụi; không nên hút thuốc; tránh khói thuốc và khói bếp, nên ở trong nhà có môi trường ổn định khi đang có đợt cấp của bệnh phổi mạn tính.
Mỗi người cần chú ý vệ sinh cá nhân, giữ đường hô hấp sạch sẽ, làm sạch mũi mỗi ngày... để giảm nguy cơ viêm đường hô hấp. Để có sức đề kháng tốt, cần ăn uống đúng giờ, đủ các chất gồm đạm, tinh bột, chất béo và vitamin, chế độ sinh hoạt phải bảo đảm khoa học. Ngoài ra, để phòng tránh các bệnh liên quan đến đường hô hấp, những người có bệnh hô hấp mãn tính cần dừng ngay thói quen hút thuốc lá, thuốc lào, đặc biệt là những bệnh nhân bị viêm phế quản, hen suyễn, viêm xoang...
Các nhiễm trùng đường hô hấp trên thường do virus và điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng. Người bệnh có thể chỉ cần nghỉ ngơi, uống nhiều nước, dùng thuốc giảm đau, hạ sốt, tăng cường dinh dưỡng... Tuy nhiên, các nhiễm trùng do virus có thể bội nhiễm vi khuẩn, do đó, đôi khi phải điều trị thêm bằng kháng sinh trong trường hợp bội nhiễm. Khi thấy những triệu chứng như ho kéo dài từ 3 - 5 ngày, kèm theo sốt, đau ngực, khó thở... thì người cao tuổi, trẻ nhỏ, người có bệnh nền cần chủ động đi khám và tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý dùng lại đơn thuốc cũ hoặc tự mua thuốc, nhất là thuốc kháng sinh, vì có thể dẫn đến những hệ lụy nguy hiểm.
