Khẳng định tầm quan trọng của khoa học

Chiều 5/10, Hội đồng Nobel công bố giải Nobel Hóa học ở Thủ đô Stockholm (Thụy Điển). Trước đó, giải Nobel Sinh học và Vật lý đã tìm được chủ nhân mới, mở màn mùa Nobel 2022 đầy sôi động và ý nghĩa.
0:00 / 0:00
0:00
Họp báo công bố ba chủ nhân giải Nobel Vật lý tại Stockholm. Ảnh: REUTERS
Họp báo công bố ba chủ nhân giải Nobel Vật lý tại Stockholm. Ảnh: REUTERS

Chiều 5/10, Viện Hàn lâm khoa học hoàng gia Thụy Điển đã công bố giải Nobel Hóa học năm 2022 thuộc về ba nhà khoa học Carolyn R. Bertozzi (Mỹ), Morten Meldal (Đan Mạch) và K. Barry Sharpless (Mỹ) về sự phát triển của nghiên cứu phản ứng hóa học click và phản ứng hóa học sinh trực giao.

Trước đó, ngày 4/10, Hội đồng Nobel đã công bố giải Nobel Vật lý 2022 thuộc về ba nhà khoa học Alain Aspect (Pháp), John F. Clauser (Mỹ) và Anton Zeilinger (Áo) với các nghiên cứu liên quan lĩnh vực lượng tử. Trong cuộc họp báo tại Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, ông Thors Hans Hansson - thành viên Ủy ban Nobel Vật lý vinh danh ba nhà khoa học đã thực hiện những thí nghiệm mang tính đột phá và tiên phong trong lĩnh vực khoa học thông tin lượng tử, một lĩnh vực hoàn toàn mới và còn nhiều tiềm năng phát triển.

Ba nhà khoa học Alain Aspect (75 tuổi), hiện là GS tại Trường đại học Paris-Saclay (Pháp); John F. Clauser (80 tuổi) nhận bằng TS tại Trường đại học Columbia (New York, Mỹ) năm 1969 và hiện là nhà vật lý nghiên cứu; Anton Zeilinger (77 tuổi) hiện là GS tại Trường đại học Vienna (Áo) đã dành hàng chục năm sự nghiệp khám phá những tiềm năng ngoài dự đoán của cơ học lượng tử. Các kết quả của họ góp phần mở đường cho những ứng dụng công nghệ mang tính đột phá trong tương lai như máy tính lượng tử, mạng lượng tử và thông tin lượng tử.

Trước đó ngày 3/10, nhà di truyền học người Thụy Điển Svante Paabo (67 tuổi) đã trở thành chủ nhân giải Nobel Y sinh năm 2022, với công trình nghiên cứu về gien của các loài vượn người và sự tiến hóa của loài người. Ông đã khai sinh bộ môn khoa học hoàn toàn mới có tên gọi là Paleogenomics: tái tạo và phân tích thông tin bộ gien của các loài đã tuyệt chủng. Các nghiên cứu mang tính bước ngoặt của ông và cộng sự đã góp phần làm thay đổi lĩnh vực nghiên cứu về nguồn gốc loài người, như giải trình tự ADN của người cổ xưa chỉ dựa trên những dữ liệu gien từ mẫu vật là một mẩu xương tay… Năm 1999, GS Paabo sáng lập Viện Nghiên cứu nhân chủng học tiến hóa ở Leipzig (Đức) và vẫn liên tục làm việc tại viện cho tới nay.

Cứ đầu tháng 10 hằng năm, giới học thuật và công chúng quan tâm lại háo hức đón đợi một mùa Nobel sôi nổi, nơi vinh danh những nghiên cứu và đóng góp khoa học quan trọng trong quá trình phát triển của nhân loại. Những năm gần đây, lễ công bố giải thưởng Nobel được truyền dẫn trực tuyến (livestream) qua nhiều kênh nên góp phần truyền thông rộng rãi, thu hút sự chú ý của đông đảo công chúng.

Cũng có nhiều tình huống thú vị trong các buổi công bố giải Nobel, chẳng hạn nhiều chủ nhân của giải Nobel khi nhận tin từ lễ họp báo công bố đã xuất hiện rất giản dị, có người ngủ quên không nghe điện thoại thông báo nhận giải, có người chỉ biết mình được giải vào ngày hôm sau khi gia đình và bạn bè thông báo, hoặc nhà vật lý học người Áo Anton Zeilinger vừa qua đã khiêm nhường thừa nhận mình có thể không nghe được hết những câu hỏi phỏng vấn bằng tiếng Anh khi góp mặt trực tuyến trong buổi họp báo.

Dù có một sự nghiệp nghiên cứu thành công, có đóng góp to lớn cho nhân loại song phần lớn những người đạt giải Nobel đều sống giản dị và khiêm nhường, bền bỉ cống hiến cho khoa học và xã hội. Tổng Thư ký của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, GS Hans Ellegren chia sẻ: “Đây là dịp chúng tôi cất lên tiếng nói để khẳng định tầm quan trọng của khoa học và nghiên cứu trong xã hội, cũng như bảo vệ quyền tự do học thuật”.

Chiều 6/10, Hội đồng Nobel tiếp tục công bố giải Nobel Văn học và vào ngày 10/10, giải Nobel Kinh tế sẽ khép lại Tuần lễ Nobel 2022. Giải Nobel Hòa bình là giải thưởng duy nhất sẽ được công bố ở Oslo (Na Uy) ngày 7/10. Giải thưởng với tiền mặt trị giá 10 triệu crown Thụy Điển (gần 900.000 USD) sẽ được trao cho mỗi chủ nhân giải Nobel 2022 vào ngày 10/12 tới trong lễ trao giải ở Stockholm (Thụy Điển).