Thị trường chứng khoán giảm sức hấp dẫn

Số liệu cho thấy, từ đầu năm 2024, thị trường chứng khoán liên tục rơi vào tình trạng trầm lắng. Gây chú ý gần đây nhất là phiên giao dịch ngày 5/11, giá trị khớp lệnh sàn HoSE chỉ đạt 8.200 tỷ đồng, mức thấp nhất kể từ giữa tháng 5/2023. Ngay cả khi VN Index tăng hơn 15 điểm nhờ hiệu ứng đắc cử Tổng thống Mỹ của ông Donald Trump vào phiên 6/11, dòng tiền vào thị trường vẫn không được cải thiện. Thanh khoản tiếp tục duy trì ở mức thấp, chỉ khoảng 11.000 - 12.000 tỷ đồng trong các phiên sau đó.

Dòng tiền “rời bỏ” thị trường

Thống kê tháng 10/2024 cho thấy thanh khoản trung bình chỉ đạt 17.764 tỷ đồng, tương đương tháng 9/2024 và là mức thấp nhất kể từ đầu năm. Theo PGS, TS Nguyễn Hữu Huân, Trường đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, thanh khoản thị trường chứng khoán giảm mạnh, trong khi khối nhà đầu tư nước ngoài vẫn duy trì trạng thái bán ròng với con số kỷ lục gần 80.000 tỷ đồng tính từ đầu năm đến nay.

Sự thoái lui của dòng vốn ngoại, kết hợp với việc các chỉ số chứng khoán như VN Index liên tục thất bại trong việc vượt qua ngưỡng 1.300 điểm, đã khiến thị trường ngày càng mất sức hút đối với các nhà đầu tư. Việc tìm kiếm lợi nhuận trên thị trường chứng khoán trở nên vô cùng khó khăn, thậm chí nhà đầu tư có nguy cơ thua lỗ nếu không thận trọng.

Cũng theo ông Huân, việc nhà đầu tư trong nước hấp thụ toàn bộ lượng bán ròng từ khối ngoại suốt từ đầu năm đến nay đã là một nỗ lực đáng ghi nhận. Tuy nhiên, nếu không xuất hiện những động lực đủ mạnh hoặc dòng tiền mới tham gia thị trường, khả năng bứt phá là rất mong manh. Thị trường chứng khoán hiện nay khiến nhiều nhà đầu tư… lo lắng.

“Thị trường vàng đang trở thành tâm điểm với sức hấp dẫn ngày càng lớn, lãi suất tiền gửi tiết kiệm cũng tăng nhẹ, mang đến thêm lựa chọn cho nguồn vốn nhàn rỗi. Trái lại, thị trường chứng khoán vẫn kém khởi sắc, khiến nhiều nhà đầu tư quyết định đứng ngoài quan sát, hạn chế giao dịch, điều này càng làm thanh khoản suy giảm sâu hơn”, PGS, TS Nguyễn Hữu Huân nhận định.

Đồng quan điểm, ông Phan Dũng Khánh, Giám đốc Tư vấn đầu tư tại Công ty Chứng khoán Maybank, nhận định các công ty chứng khoán hiện đang nắm giữ một lượng tiền mặt lớn, sẵn sàng cho các hoạt động mua cổ phiếu. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo về khả năng một phần dòng tiền này có thể chuyển sang vàng nhằm đa dạng danh mục đầu tư.

Dù vậy, ông Khánh cho rằng, quy mô của dòng tiền chuyển sang vàng sẽ không lớn, bởi việc đầu tư vào vàng tại Việt Nam gặp nhiều hạn chế. Đặc biệt, trong bối cảnh giá vàng đang ở mức đỉnh, rủi ro càng tăng cao. Với mức chênh lệch mua - bán lớn, giá vàng mua vào phải tăng khoảng 15% thì nhà đầu tư mới có thể đạt lợi nhuận 10%, điều này không dễ dàng thực hiện.

Ngoài ra, ông Khánh chỉ ra rằng, vàng không mang lại lợi suất trong thời gian chờ tăng giá như các kênh đầu tư khác. Thí dụ, với cổ phiếu, nhà đầu tư có thể nhận cổ tức; với bất động sản, họ có thể thu lợi từ việc cho thuê. Trong khi đó, vàng không chỉ không sinh lợi trong thời gian nắm giữ mà thậm chí nhà đầu tư còn có thể phát sinh chi phí nếu phải gửi vàng vào ngân hàng.

Cần những cú huých mạnh mẽ

Với diễn biến hiện tại, các chuyên gia đều cho rằng, khó có tín hiệu tích cực cho thị trường chứng khoán trong ngắn hạn. Dù có những tín hiệu tích cực như Thông tư 68/2024/TT-BTC, cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mua cổ phiếu mà không cần đủ tiền khi đặt lệnh, chính thức có hiệu lực từ đầu tháng 11, các chuyên gia cho rằng, hiệu quả của chính sách này cần thêm thời gian để thẩm thấu.

“Các quỹ nước ngoài đã hoạt động tại Việt Nam từ lâu và quen thuộc với các quy định cũ, nên việc thay đổi này không ảnh hưởng quá nhiều đến họ. Trong khi đó, các tổ chức nước ngoài mới cần thêm thời gian để nghiên cứu, đánh giá và định giá kỹ lưỡng trước khi quyết định tham gia thị trường”, ông Trương Hiền Phương, Giám đốc cấp cao Công ty CP Chứng khoán KIS Việt Nam nhận định.

Đồng quan điểm, ông Vicente Nguyễn, Giám đốc đầu tư Quỹ AFC Vietnam Fund cho rằng, quy định non-prefunding hiện chưa mang lại tác động trực tiếp đáng kể. Tuy nhiên, nhờ quy định này, khả năng nâng hạng thị trường của Việt Nam theo đánh giá của FTSE Russell được mở ra. Nếu việc nâng hạng thành hiện thực, đó sẽ là động lực quan trọng để thu hút dòng vốn ngoại vào thị trường chứng khoán.

Trước thực tế này, hầu hết các chuyên gia đều đưa ra nhận định, khi các yếu tố hỗ trợ từ chính sách chưa phát huy tác dụng, thị trường sẽ tiếp tục đối mặt với trạng thái "dậm chân tại chỗ". Trong ngắn hạn, VN Index vẫn khó có khả năng vượt qua vùng 1.300 điểm nếu không có yếu tố đột phá lớn từ dòng tiền mới hoặc thông tin hỗ trợ mạnh mẽ hơn.

Tuy nhiên, xét về dài hạn, ông Vicente Nguyễn cho rằng, vẫn có nhiều phương án để cải thiện thị trường, thu hút dòng vốn cả trong và ngoài nước. Chẳng hạn như, cần tập trung vào việc cải tiến quy trình giao dịch, đặc biệt là rút ngắn thời gian từ T+2,5 xuống T0, nhằm tạo sự hấp dẫn cho nhà đầu tư.

Về mặt chính sách, ông Trương Hiền Phương kỳ vọng các cơ quan quản lý tiếp tục mạnh tay xử lý các hành vi thao túng giá trên thị trường chứng khoán, đồng thời rà soát và kiểm soát chặt chẽ các hội, nhóm tự phát tư vấn chứng khoán thiếu cơ sở, làm sai lệch thông tin về thị trường và gây tâm lý hoang mang cho nhà đầu tư.

Đặc biệt, ông Phương đề xuất các cơ quan quản lý đẩy nhanh việc hoàn thiện các quy trình, đáp ứng yêu cầu từ các tổ chức quốc tế để sớm nâng hạng thị trường. Bởi lẽ, sự phát triển của thị trường chứng khoán không thể dựa vào nỗ lực của riêng một bên.

Chỉ khi có sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan quản lý và các doanh nghiệp niêm yết, tâm lý nhà đầu tư mới được cải thiện, từ đó thu hút dòng tiền trở lại thị trường, cả từ nhà đầu tư trong nước lẫn quốc tế. Nếu các nỗ lực cải cách và chính sách không đồng bộ, thị trường khó thoát khỏi tình trạng trầm lắng, làm mất đi cơ hội phát triển trong giai đoạn then chốt.