Tư duy mới này đang được kỳ vọng giúp cho hệ thống pháp luật được ban hành, vận hành minh bạch, thông suốt, hiệu quả hơn. Tuy nhiên, đâu sẽ là các “nguyên tố” cấu thành các “chất liệu” thúc đẩy sự phát triển đúng tầm của pháp luật trong kỷ nguyên mới?
“Kim chỉ nam" cho "đột phá của đột phá"
Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhận định, việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, như một lời hiệu triệu cho một cuộc cải cách thể chế sâu sắc.
Đây là văn kiện chiến lược, khẳng định quyết tâm chính trị cao của Đảng trong việc đổi mới toàn diện công tác xây dựng và thi hành pháp luật với mục tiêu đưa thể chế, pháp luật thật sự trở thành lợi thế cạnh tranh quốc gia, nền tảng vững chắc và động lực mạnh mẽ cho phát triển.
Theo Bộ trưởng Tư pháp, tinh thần xuyên suốt của Nghị quyết số 66 là hệ thống pháp luật phải mang tính kiến tạo, phải “đi trước một bước” để dẫn dắt, tháo gỡ các điểm nghẽn, tạo không gian pháp lý thông thoáng cho đổi mới sáng tạo, huy động mọi nguồn lực cho phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, bảo đảm đầy đủ quyền con người, quyền công dân trong giai đoạn phát triển mới.
Nhằm hiện thực hóa tinh thần của Nghị quyết số 66, hiện toàn bộ hệ thống chính trị đã vào cuộc với quyết tâm cao. Bộ Chính trị đã thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật do đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm là Trưởng ban; Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 140/NQ-CP với gần 50 nhiệm vụ, giải pháp cụ thể; các bộ, ngành, địa phương đang tích cực triển khai với tinh thần khẩn trương, chủ động.
Để đạt được các mục tiêu của nghị quyết, nhiều bộ, ngành địa phương đang đồng thời thực hiện nhiều nhiệm vụ trọng tâm: Vừa rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật với tư duy mới, vừa xây dựng cơ chế đặc thù, linh hoạt trước mắt để khắc phục kịp thời những bất cập, hạn chế trong thực tế dồn tích nhiều năm.
“Vừa xác định tầm nhìn dài hạn, bảo đảm tính ổn định hệ thống, vừa có tính dự báo, kiến tạo của một hệ thống pháp luật hiện đại, tiệm cận tầm quốc tế”, Bộ trưởng Tư pháp nhấn mạnh.
Thực tế hiện nay là các bộ, ngành địa phương đang từng bước đổi mới toàn diện, rà soát, chuẩn hóa quy trình thủ tục hành chính thống nhất ở cả ba cấp chính quyền, thay thế dần dữ liệu bản giấy sang dữ liệu điện tử đem lại lợi ích thiết thực cho người dân và doanh nghiệp.
Cùng với việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong lĩnh vực pháp luật, tư pháp; hoàn thiện các cơ sở dữ liệu quan trọng, nhiều cải cách trong xây dựng, thực thi pháp luật đang dần tạo ra những kết quả đáng kỳ vọng.
Đưa công nghệ vào quy trình lập pháp
Ứng dụng công nghệ hiện đại vào quy trình xây dựng luật pháp là một trong những điều kiện khá then chốt trong bối cảnh hiện nay.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, thời gian qua, Quốc hội đã xem xét, thông qua số lượng rất lớn các luật, nghị quyết, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.
Ông Dũng đề xuất, với khối lượng công việc của Quốc hội ở mỗi kỳ họp lớn như vậy, chúng ta cần xem xét, hoàn thiện khung pháp lý cho việc ban hành và quản lý luật máy đọc được (machine-readable law) - những văn bản pháp luật được thiết kế ngay từ đầu theo chuẩn dữ liệu số - bên cạnh dự thảo luật gửi cho các đại biểu Quốc hội nghiên cứu...
Bà Nguyễn Phương Thủy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, Tư pháp của Quốc hội đồng tình quan điểm của ông Dũng: Nếu nền kinh tế muốn cất cánh, cần đường cao tốc vật chất thì hệ thống pháp luật - nền tảng của quản trị quốc gia- cũng cần một đường cao tốc số để vận hành thông suốt. Luật máy đọc được chính là đường cao tốc đó.
Từ đó, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, Tư pháp của Quốc hội đã kiến nghị bổ sung hoặc nhấn mạnh trong Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV về xây dựng và triển khai hệ thống pháp luật máy đọc được vào mục đột phá chiến lược về thể chế.
“Đây không chỉ là một cải tiến kỹ thuật mà là bước đột phá thể chế, giúp hệ thống pháp luật Việt Nam trở nên minh bạch, thống nhất, dễ tiếp cận và tự phát hiện mâu thuẫn”, bà Thủy nhận định.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tô Văn Hòa, Hiệu trưởng Trường đại học Luật Hà Nội, có một vòng lặp bất cập trong phát triển nguồn nhân lực pháp luật hiện nay. “Từ đào tạo phân mảnh dẫn tới nhân lực chất lượng chưa đồng đều, dẫn tới văn bản pháp luật chất lượng không cao, dẫn tới môi trường làm việc thiếu động lực...”, ông Hòa phân tích.
Để phá vỡ bất cập nêu trên, theo ông Hòa, một trong những giải pháp cần làm đó là, công tác đào tạo cán bộ pháp luật cần được thực hiện một cách liên tục, chuyên sâu theo đúng các công đoạn của quy trình xây dựng pháp luật. Cùng với đó, đẩy mạnh đào tạo và ứng dụng công nghệ số, nhất là các ứng dụng của AI trong công tác xây dựng pháp luật.
Cần trang bị cho cán bộ xây dựng và thi hành pháp luật năng lực sử dụng các công cụ số, phân tích dữ liệu pháp lý, vận hành hệ thống dữ liệu pháp luật quốc gia và nhất là khả năng sử dụng AI trong các hoạt động như tìm kiếm, so sánh văn bản, phát hiện mâu thuẫn, chồng chéo, phân tích tác động chính sách, theo dõi thi hành pháp luật.
Nếu AI được đầu tư đúng, sử dụng đúng sẽ có thể hỗ trợ đắc lực cho cán bộ xây dựng, thi hành pháp luật trong hầu hết công đoạn từ phân tích chính sách, phát hiện vấn đề lập pháp tới kỹ thuật viết văn bản quy phạm pháp luật.
“Cách làm này cũng giúp giảm gánh nặng thủ công, tăng tốc độ xử lý, nâng cao tính chính xác, hình thành văn hóa làm việc dựa trên dữ liệu một cách khoa học”, ông Tô Văn Hòa nhấn mạnh.
![[Video] Quảng Trị liên tiếp bắt giữ nhiều hàng hóa không rõ nguồn gốc](https://cdn.nhandan.vn/images/8f0e69cb696c03bfdf91ec30c3d24bbdade6b3e9682fc2f9858c77bbdd52d27e9163e89195974a368d9b9bb3d1ae35b266c770e6c307db48746e9c15da84fda1b39372492f739f032b7b571b53ce5345826f1b94b0fb76436f6999ca934ce82397d67b378db0ac220574640b741d3d71/quang-tri-lien-tiep-bat-giu-nhieu-hang-hoa-khong-ro-nguon-goc-6671.jpg.webp)
