Phát huy vai trò nghệ nhân trong giữ gìn, bảo tồn, nâng tầm nghề truyền thống Việt

Sáng 2/12, tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam đã long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 20 năm thành lập hiệp hội (2005-2025) và phong tặng nghệ nhân, các danh hiệu làng nghề Việt Nam lần thứ XII-2025.

Ghi nhận chặng đường phát triển đầy ý nghĩa của hiệp hội 20 năm qua

Nhận thức được việc cần thiết phải có một tổ chức hội để liên kết các ngành nghề, khuyến khích người lao động trong sản xuất, tạo nên sức mạnh thúc đẩy sản xuất ngành nghề nông thôn đồng thời có tiếng nói chung thiết thực đóng góp ý kiến với Đảng và nhà nước trong các chính sách bảo tồn phát triển làng nghề và ngành nghề nông thôn, ý tưởng thành lập Hiệp hội Làng nghề Việt Nam được nhen nhóm bởi một số cán bộ, chuyên gia, đứng đầu là chuyên gia cao cấp Vũ Quốc Tuấn, nguyên Trợ lý nhiều năm của Thủ tướng Võ Văn Kiệt và ông cũng là Chủ tịch hiệp hội khóa I-II. Được sự hỗ trợ của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cao Đức Phát và sự chấp thuận của Bộ Nội Vụ, ngày 3/2/2025, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam đã chính thức được thành lập.

Phát biểu khai mạc, Nhà giáo Ưu tú Trịnh Quốc Đạt, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam khẳng định, 20 năm là thời gian chưa dài nhưng đất nước ta đã có nhiều thay đổi lớn, đang vươn tới kỷ nguyên mới của dân tộc, cùng đồng hành và hoạt động mạnh mẽ vì sự nghiệp bảo tồn, phát triển làng nghề.

Trải qua 20 năm hoạt động, đến nay, hiệp hội đã có hơn 13 nghìn hội viên tập thể và cá nhân, có 5 Văn phòng đại diện tại các vùng bắc-trung-nam, hơn 10 viện và các trung tâm trực thuộc với nhiều hoạt động phong phú hướng tới mục tiêu đem lại lợi ích cho hội viên, phát triển sản xuất, bảo tồn và phát triển làng nghề.

20 năm qua, hiệp hội coi trọng việc tham gia đóng góp ý kiến với các cơ quan của Đảng, Quốc hội, Nhà nước trong công tác bảo tồn và phát triển làng nghề như tham gia góp ý xây dựng Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Luật Bảo vệ Môi trường; Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ; Nghị định 52/2018/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển ngành nghề nông thôn; Nghị định 43/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết về xét tặng danh hiệu "Nghệ nhân Nhân dân”, “Nghệ nhân Ưu tú” trong lĩnh vực nghề thủ công mỹ nghệ; Quyết định 801/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam giai đoạn 2021-2030; Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia...

Song song, hiệp hội đã phối hợp với các đơn vị thuộc bộ, ban, ngành ở Trung ương: Văn phòng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công thương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), các địa phương: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Quảng Nam, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Hải Dương… tổ chức nhiều sự kiện như: hội chợ, triển lãm, trưng bày sản phẩm, liên hoan văn hóa du lịch, hội thảo chuyên đề, hội nghị khách hàng, kết nối cung cầu giữa các làng nghề, cơ sở sản xuất thủ công mỹ nghệ, tạo lập sự tin tưởng của các hội viên và đối tác của hiệp hội

Đáng chú ý, hiệp hội đã tham gia đào tạo thí điểm 3 mô hình đào tạo nghề truyền thống, góp phần nâng cao số lượng thợ thủ công được đào tạo nghề, nâng cao hiệu quả sản xuất với các lớp đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng nghề, thiết kế mẫu mã sản phẩm thủ công mỹ nghệ cho các nghệ nhân, thợ giỏi; tập huấn về ứng dụng công nghệ thông tin và thương mại điện tử nhằm mở rộng thị trường, nâng cao năng lực xuất khẩu sản phẩm thủ công mỹ nghệ trong các làng nghề.

Ngoài ra, hiệp hội đã tổ chức và phối hợp thực hiện các đoàn triển lãm, tham gia hội chợ, khảo sát, làm việc, ký biên bản ghi nhớ hợp tác tại Ấn Độ, châu Âu… đồng thời đón tiếp và làm việc với nhiều đoàn khách quốc tế đến tìm hiểu, làm việc, khảo sát trực tiếp tại một số làng nghề để giới thiệu sản phẩm, thiết lập quan hệ hợp tác, giới thiệu quảng bá sản phẩm cho các hội viên.

Theo Nhà giáo Ưu tú Trịnh Quốc Đạt, hiệp hội còn tích cực hưởng ứng thực hiện các chương trình hành động của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động, tích cực trong công tác xã hội như: hoạt động “Đền ơn, đáp nghĩa”; dâng lễ vật và thắp hương tại các đài tưởng niệm liệt sĩ như ở Đài Liệt sĩ Bắc Sơn, thành cổ Quảng Trị, đền thờ Bến Dược (Thành phố Hồ Chí Minh), nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn, nghĩa trang Liệt sĩ Vị Xuyên (Hà Giang)…; vận động ủng hộ, tương trợ đồng bào bị thiên tai, lũ lụt, ủng hộ, tương trợ đồng bào và hội viên gặp khó khăn do ảnh hưởng của dịch Covid-19; vận động ủng hộ, tương trợ các hoàn cảnh khó khăn, neo đơn; hoạt động thiện nguyện giúp đỡ bà con vùng xa, vùng sâu…

Tại sự kiện, ở tuổi 99, Chuyên gia cao cấp Vũ Quốc Tuấn, nguyên sáng lập viên hiệp hội khẳng định, nghệ nhân là "báu vật nhân văn sống", là tinh hoa của làng nghề, là lực lượng quan trọng để sáng tạo những sản phẩm tinh hoa giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong các sản phẩm, thúc đẩy sản xuất góp phần bảo tồn và phát triển làng nghề. Tới đây, cùng với sự chuyển mình phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới, làng nghề Việt Nam đang có nhiều thời cơ thuận lợi để phát triển bền vững

Nghệ nhân là "báu vật nhân văn sống", là tinh hoa của làng nghề, là lực lượng quan trọng để sáng tạo những sản phẩm tinh hoa giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong các sản phẩm, thúc đẩy sản xuất góp phần bảo tồn và phát triển làng nghề.

Chuyên gia cao cấp Vũ Quốc Tuấn

Đồng quan điểm, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, nguyên Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cao Đức Phát nhấn mạnh, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam cần chủ động đổi mới, sáng tạo, đặc biệt cần luôn đồng hành cùng làng nghề trong mọi hoạt động cũng như đẩy mạnh chuyển đổi số trong các làng nghề song song các hoạt động cải tiến công nghệ, thiết bị, cải tiến mẫu mã sản phẩm, xúc tiến thương mại nâng cao thu nhập người lao động làng nghề, thu hút thế hệ trẻ gắn bó, kế tục bảo tồn, phát huy và sáng tạo tinh hoa nghề nghiệp của cha ông.

Dịp này, ông Cao Đức Phát đề nghị, "Hiệp hội Làng nghề Việt Nam luôn đóng vai trò là trung tâm kết nối các làng nghề, tập hợp, đoàn kết Hội viên cần hỗ trợ nhau hoạt động hiệu quả và tích cực cùng với các cơ quan nhà nước thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước về khôi phục, bảo tồn và phát triển làng nghề".

Phong tặng nghệ nhân và các danh hiệu làng nghề Việt Nam lần thứ XII cho 153 cá nhân và tập thể

Đảng, Nhà nước và xã hội luôn dành sự quan tâm lớn đến cộng đồng làng nghề, đồng thời các nỗ lực của các làng nghề thời gian qua cũng từng bước khẳng định mình trong phát triển mọi mặt kinh tế-xã hội của đất nước.

Từ năm 2007 đến nay, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam đã tổ chức 11 lần Lễ phong tặng 1.396 Nghệ nhân làng nghề Việt Nam, 132 Bảng vàng gia tộc cho những gia tộc có 3 đời trở lên kế tục làm nghề; 73 Làng nghề tiêu biểu; 72 Đơn vị kinh tế làng nghề tiêu biểu; 10 Bảo vật tinh hoa làng nghề; 100 sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh hoa làng nghề tiêu biểu. Các đơn vị và các nghệ nhân được phong tặng đã luôn dẫn đầu trong các hoạt động sản xuất, lao động sáng tạo tại các hộ sản xuất, các doanh nghiệp đóng góp tích cực cho việc phát triển sản xuất làng nghề cả nước. Nhiều Nghệ nhân được hiệp hội phong tặng trong các lần từ 2007 đã phấn đấu đạt danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú trong các lần phong tặng của Nhà nước từ lần đầu tiên 2010 đến nay.

Việc vinh danh, phong tặng các danh hiệu làng nghề được triển khai công khai, minh bạch, tiêu chí xét tặng rõ ràng với Hội đồng xét phong tặng là các chuyên gia, nhà khoa học có uy tín trong xã hội. Việc đón nhận các danh hiệu làng nghề đã thực sự trở thành ngày lễ trang trọng của hội viên cả nước, tạo nên không khí phấn khởi, hồ hởi khuyến khích lao động sản xuất và ngày càng gắn bó mật thiết hơn với hiệp hội.

Chia sẻ với phóng viên Báo Nhân Dân, nghệ nhân điêu khắc đá mỹ nghệ Cao Văn Chiến, thôn Mạch Lũng, xã Thiên Lộc, thành phố Hà Nội bày tỏ vui mừng khi được phong tặng Nghệ nhân Làng nghề Việt Nam đợt này. Anh cho biết, đây vừa là vinh dự vừa là trách nhiệm đòi hỏi mỗi nghệ nhân được phong tặng phải không ngừng cố gắng trong hành trình bảo tồn và phát triển nghề truyền thống của quê hương, của dân tộc.