Là một trong những người đầu tiên tại Việt Nam nghiên cứu về hội chứng teo yếu cơ (sarcopenia) - bệnh chỉ mới được mã hóa ICD từ năm 2016, nữ Phó Giáo sư trẻ nhất ngành y và là Phó Giáo sư trẻ nhất Đại học Y Hà Nội năm 2025 - bác sĩ Nguyễn Ngọc Tâm đã mang những kiến thức ấy áp dụng vào thực tiễn, giúp cho nhiều người cao tuổi phát hiện sớm bệnh lý teo cơ.
Thử lửa bản lĩnh khi theo đuổi ngành lão khoa
Chúng tôi gặp Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tâm khi chị vừa khám xong cho một người bệnh 80 tuổi. Cũng như một số bệnh nhân khác gặp triệu chứng tuổi già, hạn chế vận động, người bệnh này cũng rơi vào hội chứng suy giảm dự trữ chức năng và khả năng chống chịu của cơ thể hay còn gọi là hội chứng teo yếu cơ.
"Hội chứng này chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Khi hội chứng này ảnh hưởng đến chức năng thực hiện động tác đơn giản như đứng lên, ngồi xuống thì người bệnh nguy cơ mắc các bệnh lý nặng hơn, tăng nguy cơ phụ thuộc, nguy cơ nhập viện và tử vong cao hơn", bác sĩ Tâm vừa nói, vừa hoàn tất kết luận hồ sơ bệnh án cho người bệnh trên hệ thống.
Từ nhiều năm trước, bác sĩ Nguyễn Ngọc Tâm cùng đồng nghiệp dành nhiều tâm huyết nghiên cứu về về sarcopenia – bệnh lý teo yếu cơ hay hội chứng ngã.
Trước một bệnh lý mới hoàn toàn, bác sĩ Tâm và nhóm nghiên cứu đã triển khai sàng lọc bằng bộ câu hỏi, chẩn đoán bằng các công cụ đánh giá khối cơ và sức mạnh cơ. Mặc dù không có thuốc điều trị đặc hiệu, nhưng nếu phát hiện sớm, người bệnh có thể cải thiện rõ rệt nhờ dinh dưỡng giàu protein và các bài tập sức mạnh, thăng bằng.
Kết quả nghiên cứu không chỉ phục vụ lão khoa mà còn giúp các chuyên ngành khác như tim mạch, nội tiết, hồi sức... hiểu hơn về đặc thù bệnh lý người cao tuổi.
"Các nghiên cứu này đã và đang là nền tảng cho hướng dẫn điều trị lão khoa hiện tại và chúng tôi sắp công bố hướng dẫn này. Việc này không chỉ giúp ngành lão khoa mà giúp cho bệnh cơ xương khớp, tim mạch... để người cao tuổi được hưởng lợi nhiều hơn", bác sĩ Tâm chia sẻ.
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có mẹ là một điều dưỡng, giảng viên trường y khoa, từ khi bước vào cấp II bác sĩ Tâm đã khao khát theo nghề của mẹ, dù bố muốn cô làm giáo viên cho đỡ vất vả. Tốt nghiệp bác sĩ đa khoa năm 2011, bác sĩ Tâm thi đậu chương trình bác sĩ nội trú và thực hành tại Bệnh viện Lão khoa trung ương.
Để trở thành bác sĩ nội trú, với những nữ sinh viên trường y luôn vất vả hơn bội phần. Bác sĩ nội trú thực sự là “24/24 ở viện”, đi buồng khi mặt trời còn chưa mọc và có khi rời khoa lúc 10 giờ đêm. Áp lực không chỉ từ thời gian mà còn từ trách nhiệm. Nhưng vì yêu nghề và xác định đây là lựa chọn của mình, bác sĩ Tâm luôn tự nhủ: "Nếu không vượt qua được, mình sẽ không bao giờ trở thành người bác sĩ như mình mong muốn".
Thách thức đặt ra với những bác sĩ nội trú như bác sĩ Tâm đó là ngành lão khoa còn rất mới mẻ. Bệnh nhân cao tuổi có nhiều bệnh phối hợp nhưng lại chưa có hệ thống lão khoa mạnh để quản lý toàn diện. Xã hội cũng từng chưa hiểu đúng vì nhiều người vẫn nghĩ “già thì tất nhiên là đau, là quên, là chóng mặt”.
Ngay khi về Bệnh viện Lão khoa Trung ương, bác sĩ Tâm được phân công cùng nhóm nghiên cứu triển khai các nghiên cứu mới, từ những nghiên cứu các đề tài về đái tháo đường phối hợp với Thụy Điển, rồi sau đó mở rộng sang các hội chứng lão khoa. Nhiều nghiên cứu đã trở thành nền tảng cho các hướng dẫn điều trị lão khoa hiện nay như hội chứng suy yếu, hội chứng ngã, hay sarcopenia (suy giảm khối cơ).
Nữ bác sĩ luôn xưng "cháu-con" với bệnh nhân
Bác sĩ Tâm nhớ mãi một bác bệnh nhân tăng huyết áp và cũng vẫn chỉ nghĩ mình tăng huyết áp bình thường, đơn giản. Nhưng với việc nghĩ xa hơn đến bệnh lý động mạch cảnh, khi bác sĩ Tâm đề nghị tầm soát động mạch cảnh thì vấp phải phản ứng rất mạnh của bệnh nhân. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng phát hiện có xơ vữa, huyết khối động mạch cảnh và đã được can thiệp kịp thời, giúp bác tránh được tai biến mạch máu não.
"Với việc tầm soát chủ động và đúng chuyên khoa, người bệnh này đã thoát được những biến chứng về sức khỏe. Trong quá trình điều trị cho người cao tuổi, cần phải có đánh giá lão khoa toàn diện, sàng lọc chủ động chứ không chỉ khu trú một bệnh để không bỏ sót bệnh lý, giúp cho quá trình lão hóa khỏe mạnh hơn", bác sĩ Tâm chia sẻ.
Chia sẻ về cảm xúc khi nhận danh hiệu nữ Phó Giáo sư ngành y trẻ nhất năm 2025, bác sĩ Tâm bày tỏ sự biết ơn các thầy cô, các anh chị lãnh đạo, đồng nghiệp đã đồng hành suốt chặng đường dài. Đặc biệt, những người thầy trực tiếp hướng dẫn như Giáo sư Phạm Thắng hay Phó Giáo sư Vũ Thị Thanh Hiền đã dìu dắt Tâm từ những ngày đầu học nội trú, nghiên cứu sinh và cả những công trình sau này.
"Danh hiệu này không chỉ là dấu mốc cá nhân, mà là thành quả của một tập thể của những người luôn hỗ trợ tôi trên giảng đường, trong bệnh viện, trong từng ca trực, từng nghiên cứu", bác sĩ Tâm tâm sự.
Là một giảng viên của Đại học Y Hà Nội, Phó Giáo sư Tâm chia sẻ, điều để truyền cảm hứng cho các bạn theo đuổi ngành học vất vả này chính là bằng sự chân thành. Khi mình thật lòng yêu nghề và muốn truyền lại, các em sẽ cảm nhận được. Sinh viên trẻ mang đến năng lượng mới, khiến mình luôn phải cố gắng cập nhật và làm gương cho các em.
Nữ Phó Giáo sư trẻ này mong muốn Việt Nam xây dựng được hệ thống ngành dọc lão khoa, để các bệnh viện trên toàn quốc có khoa Lão khoa chính thức. Người cao tuổi thường phải khám 3–5 chuyên khoa cùng lúc, nhưng không có một đơn vị nào đánh giá toàn diện. Điều đó dẫn đến điều trị manh mún và đôi khi quá mức.
"Khi có khoa Lão khoa mạnh, người bệnh sẽ được đánh giá toàn diện, điều trị cá thể hóa và an toàn hơn. Đây là điều tôi rất trăn trở và kỳ vọng trong tương lai gần.
Tôi mong góp phần vào việc phát triển ngành lão khoa Việt Nam một cách đầy đặn hơn, từ đào tạo thống nhất, phát triển các đơn vị lão khoa trên toàn quốc đến nâng cao chất lượng chăm sóc cho người cao tuổi", bác sĩ Tâm giãi bày.
Bác sĩ Nguyễn Ngọc Tâm, sinh năm 1987 tại xã Hòa Tiến, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình (cũ), nay là tỉnh Hưng Yên, là nữ Phó Giáo sư trẻ nhất Việt Nam ở Hội đồng giáo sư ngành y và cũng là Phó Giáo sư trẻ nhất Đại học Y Hà Nội 2025.
Từ năm 2021 đến nay, chị đảm nhiệm vị trí giảng viên chính, giáo vụ sau đại học của Bộ môn Lão khoa và giữ chức Phó Trưởng khoa Nội tiết-Cơ xương khớp, Bệnh viện Lão khoa Trung ương.
Bác sĩ là đồng tác giả của hai cuốn sách chuyên ngành được Nhà xuất bản Y học phát hành: “Bệnh học Lão khoa” và “Triệu chứng học nội khoa”.
