Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) nhận định, phân khúc nhà ở xã hội đã và đang ghi nhận tốc độ triển khai được cải thiện rõ rệt. Theo Bộ Xây dựng, riêng trong năm 2025, cả nước đã hoàn thành 102.388/100.275 căn (đạt 102%); khởi công mới 85 dự án với quy mô 91.431 căn. Đáng chú ý, có tới 19 địa phương hoàn thành chỉ tiêu được giao trong năm 2025, trong đó có các đô thị lớn, có nhu cầu về nhà ở cao như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng…
Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều địa phương chưa thực sự quan tâm đúng mức đến phát triển nhà ở xã hội. Quỹ đất dành cho nhà ở xã hội dù đủ về số lượng nhưng chất lượng chưa bảo đảm, thường nằm ở vị trí xa trung tâm, thiếu hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội. Công tác giải phóng mặt bằng chậm, thủ tục đầu vào và đầu ra còn phức tạp, trong khi giá bán nhà ở xã hội tại một số dự án vẫn ở mức cao. Đặc biệt, tình trạng môi giới trái phép, “cò mồi”, quảng cáo “suất ngoại giao” làm méo mó chính sách và làm giảm ý nghĩa nhân văn của nhà ở xã hội.
Nguồn cung nhà ở xã hội cải thiện mạnh nhưng quy mô vẫn vô cùng ít ỏi so với nhu cầu của người dân. Trong khi đó, phân khúc nhà ở thương mại chủ yếu là các sản phẩm cao cấp, giá trị lớn, thiếu hụt nghiêm trọng các sản phẩm nhà ở giá phù hợp khiến tình trạng lệch pha cung-cầu vẫn tiếp diễn. Đặc biệt trong bối cảnh doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong việc điều chỉnh giảm giá bán do chi phí phát triển dự án chịu tác động mạnh từ các yếu tố cấu thành giá như tiền sử dụng đất, chi phí vật liệu xây dựng và chi phí pháp lý.
Trước thực trạng này, Bộ Xây dựng đã đề xuất nhiều nhóm giải pháp trọng tâm nhằm ổn định và phát triển thị trường bất động sản bền vững. Trong đó, phải kể đến việc hoàn thiện thể chế theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, phân quyền và đẩy mạnh chuyển đổi số; thúc đẩy phát triển nhà ở thương mại giá phù hợp và nhà ở cho thuê; đẩy nhanh tiến độ các dự án để tăng nguồn cung; thành lập Quỹ nhà ở quốc gia; tháo gỡ vướng mắc pháp lý cho các dự án; nghiên cứu thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý; đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra và kiểm soát tín dụng, trái phiếu bất động sản.
Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) cũng hoàn toàn đồng tình và tán thành các định hướng, giải pháp mà Bộ Xây dựng đề xuất. Thêm vào đó, trước thực trạng giá bất động sản ngày càng tăng cao, Viện nghiên cứu kiến nghị tiếp tục đẩy mạnh phát triển các dự án có mức giá phù hợp để giảm áp lực cung-cầu; xây dựng chính sách thuế và tín dụng có lộ trình, phân biệt rõ giữa đầu cơ và nhu cầu ở thực; đồng thời đẩy nhanh xây dựng hệ thống dữ liệu và chuyển đổi số trong lĩnh vực bất động sản để tạo cơ sở điều tiết thị trường.
Đối với nhà ở xã hội, cần cải cách mạnh mẽ thủ tục đầu ra theo hướng hậu kiểm, tăng vai trò hỗ trợ của chủ đầu tư.
Đặc biệt, với việc bảng giá đất tại một số địa phương tăng 25-30%, Viện nghiên cứu đề xuất, cần đánh giá kỹ tác động trước khi thực thi, phân tách rõ hành vi sử dụng đất để áp dụng mức phù hợp, tránh làm tăng giá nhà, giảm sức hấp dẫn đầu tư và gây áp lực lên hoạt động sản xuất kinh doanh.
