ĐI TỪ THẤT BẠI ĐẾN THÀNH CÔNG
Theo tập quán của người dân miền Tây, ốc lác thường được người dân bắt về, rửa sạch và gác lên bếp. Dưới tác động của khói và hơi nóng từ bếp củi, ốc khô dần nhưng không chết, mà rơi vào trạng thái “ngủ đông”. Nhờ đó, ốc có thể được bảo quản tự nhiên trong nhiều tháng mà không cần nước hay chất bảo quản.
Không ai nhớ cụ thể món ốc gác bếp hay ốc treo giàn bếp này có từ bao giờ, chỉ nghe người lớn kể lại rằng cứ vào mùa lũ rút, nội đồng bắt đầu khô cạn là bà con đi bắt ốc và để dành bằng cách treo trên giàn bếp chờ những tháng khô hay những ngày Tết mới dùng đến. Với hương vị thơm ngon, giòn giòn, béo béo, món ốc gác bếp dần trở thành đặc sản của vùng đất phương nam.
Từng được thưởng thức món ốc gác bếp, cộng với các thông tin về mô hình này qua truyền thông, chị Quỳnh Anh cùng chồng nhen nhóm ý tưởng khởi nghiệp với mô hình khá mới mẻ này.
Năm 2019, chị Quỳnh Anh bắt đầu thử nghiệm làm ốc gác bếp theo cách truyền thống do cha mẹ chỉ dạy, đầu tiên với số lượng chỉ vài chục ký. Nhiều lần thất bại, khi thì ốc chết hàng loạt vì mua nhầm ốc yếu hoặc quá non; không có nền tảng kỹ thuật, thậm chí chị còn không phân biệt được loại ốc nào có khả năng "ngủ đông".
Với tâm thế “nghề dạy nghề”, chị Quỳnh Anh đã tìm tòi, học hỏi và dần nhận ra, ốc chỉ có thể "ngủ đông" nếu đủ khỏe, mập và được nuôi dưỡng tốt trước khi gác bếp. Từ đó, chị cải tiến kỹ thuật bằng cách trải rơm, trấu bên dưới sàn, kết hợp một số thiết bị hỗ trợ kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm trong phòng. Hằng ngày, chị Quỳnh Anh chủ động kiểm tra để loại bỏ những con ốc yếu, bệnh hoặc sắp chết để không ảnh hưởng đến những con ốc khác.
Bí quyết giữ ốc tươi lâu được chị chia sẻ là cần cho ốc "ngủ" trong điều kiện khô ráo, mát mẻ sau khi được làm sạch. Sau đó ốc được tiếp tục giữ ở trạng thái nằm chờ, dinh dưỡng từ đuôi được đẩy lên nuôi cơ thể cho nên có thể thấy phần thân ốc trắng đẹp hẳn ra, thịt cũng ngon hơn bình thường, không tanh hay có mùi bùn của ốc mới bắt lên.
Bên cạnh đó, nguyên liệu sản xuất ốc gác bếp cũng phải sử dụng ốc lác từ giữa cho đến cuối mùa lũ; nguyên nhân là do thời gian này cơ thể ốc được tích tụ đủ dưỡng chất cho quá trình nghỉ đông. Tuy nhiên, không phải loại ốc lác nào cũng tạo nên ốc gác bếp có chất lượng và tỷ lệ sống cao.
Khi kỹ thuật đã nắm chắc, tỷ lệ ốc gác bếp hao hụt kéo giảm còn từ 30-50%, sản lượng ốc “ru ngủ” thành công tăng lên. Đến nay, trung bình mỗi năm chị Quỳnh Anh nhập khoảng 6 tấn ốc nguyên liệu, đưa ra thị trường khoảng từ 3-4 tấn ốc gác bếp thành phẩm.
ĐƯA SẢN PHẨM CHẤT LƯỢNG RA THỊ TRƯỜNG
Năm 2023, nhận thấy mô hình đã đi vào ổn định, chị chính thức mở cửa hàng kinh doanh mang thương hiệu “Ốc lác gác bếp cô Út”. Hiện tại, sản phẩm được cung ứng cho khoảng 30 đầu mối là khách sỉ trên địa bàn Cần Thơ, gồm các cửa hàng tiện ích, nhà hàng, khu du lịch và các địa phương lân cận. Ngoài ra, một số khách hàng miền bắc cũng lựa chọn ốc gác bếp mang đi làm quà tặng.
Để có nguyên liệu đầu vào bảo đảm chất lượng, chị Quỳnh Anh không ngại vượt hàng trăm cây số đến các tỉnh đầu nguồn như An Giang, Đồng Tháp để chọn mua ốc, đây được xem là khâu quan trọng đầu vào để có được sản phẩm chất lượng nhất, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm đến tay người tiêu dùng.
Sau khi nhập về, ốc được ngâm nước từ 6-8 tiếng để loại bỏ tạp chất, sau đó gác lên kệ để hoạt động nhẹ và đưa vào phòng “ru ngủ”. Từ 7-30 ngày sau, ốc bắt đầu rơi vào trạng thái "ngủ đông". Sau khoảng từ 2-3 tháng, ốc được lấy ra, làm sạch vỏ và đóng gói thành phẩm theo các trọng lượng 500 g và 1 kg, với giá bán 220.000 đồng/kg.
Anh Lê Thanh Tùng quê ở huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang cho biết: Có một lần anh lên Cần Thơ công việc, vô tình ngồi ăn cùng bạn bè và được thưởng thức món ốc lác gác bếp. Theo anh Tùng, mặc dù món ốc lác không lạ lẫm với anh, nhưng đây là lần đầu anh được thưởng thức món ốc gác bếp của Cơ sở Cô Út. “Hương vị thật là lạ, thơm ngon và dai, không có mùi tanh, thật sự mang đến một cảm giác khó quên, đặc biệt mang nét đặc trưng của sản vật miền Tây”, anh Tùng chia sẻ thêm.
Chị Quỳnh Anh cũng chia sẻ thêm bí quyết để chế biến ốc gác bếp ngon là sau khi rửa sạch, ngâm ốc vào hỗn hợp sữa và trứng gà hoặc trứng vịt, sau khoảng từ 30-60 phút, ốc hấp thụ hết lượng hỗn hợp nêu trên là có thể mang đi chế biến và thưởng thức.
Từ một người tay ngang, chị Quỳnh Anh nay đã trở thành một trong những người tiên phong áp dụng mô hình sản xuất ốc lác gác bếp tại nhà, mở ra hướng đi mới cho nghề kinh doanh ốc gác bếp ở đô thị miền Tây. Món ăn dân dã trở thành đặc sản địa phương, đó là hành trình thú vị của con ốc lác gác bếp. Món ngon mùi nhớ, để du khách về miền Tây ăn ốc lác gác bếp sẽ nhớ hoài, nhắc mãi...
