Mới sáng sớm, đứng trên cây cầu bắc qua sông Thom nhìn xuống hai bờ sông đã thấy gần chục chiếc ghe hối hả chuyển dừa lên các vựa. Tại đây, có hàng trăm người đợi sẵn để lột vỏ, sau đó chuyển dừa hột (dừa đã lột vỏ xong) xuống ghe hoặc lên xe tải để chở đến nhà máy chế biến. Theo người dân sống lâu năm ở địa phương, từ năm 1986, người dân nơi đây đã mở các cơ sở sơ chế dừa, đưa máy tuốt chỉ xơ dừa về để hình thành làng nghề. Từ đó, làng nghề phát triển với gần 40 cơ sở sơ chế các sản phẩm từ quả dừa đã giải quyết việc làm cho hơn 1.000 lao động tại địa phương. Ông Trần Văn Thành (ngụ xã Nhuận Phú Tân) đã gần 20 năm sống bằng nghề vận chuyển dừa cho biết: “Mỗi ngày tôi làm thuê trên ghe chở hàng từ chợ Thom đến các nhà máy, được chủ trả tiền công 400 nghìn đồng. Tại chợ này có nhiều ghe từ khắp các tỉnh trong khu vực như Đồng Tháp, Cần Thơ, Cà Mau chở dừa về đây bán. Sau đó, dừa sẽ được lột vỏ rồi tiếp tục đưa vào nhà máy chế biến. Nhờ nhiều công đoạn cần nhân công làm việc cho nên mấy chục năm qua đã giải quyết việc làm cho hàng trăm lao động mỗi ngày để lo cuộc sống gia đình”.
Hằng ngày, chị Trương Thị Ngọc Linh, 41 tuổi cùng chị ruột di chuyển bằng xe máy từ xã Thành Thới đến chợ Thom khoảng 8 km để lột dừa thuê. Năm 19 tuổi, chị đã đến đây lột dừa thuê mưu sinh. Chị Linh kể: “Lúc mới vào nghề mình chỉ chọn những cây nầm (dụng cụ lột dừa bằng gồ có gắn lưỡi bằng kim loại) cũ, không sắc bén và đặt hơi nghiêng vì chưa quen, năng suất lột cũng không cao. Lâu dần, khi đã quen sẽ dùng những cây nầm sắc bén, đặt dựng đứng để tốc độ lột nhanh hơn. Để làm được nghề lột dừa lúc nào cũng tập trung cao độ vì nếu lơ là thì cây nầm sắc bén có thể đâm vào tay bất cứ lúc nào. Nghề này đối với phụ nữ rất vất vả, nhưng có thu nhập để lo cho cuộc sống, nuôi con học hành”. Theo chị Linh, mỗi ngày người lột dừa làm từ sáng sớm tới chiều được khoảng 1.600 quả, nếu dừa nhiều làm thêm có thể hơn 2.000 quả. Trung bình, lột một quả được trả tiền công 250 đồng, cho nên mỗi lao động cũng kiếm được khoảng 400 nghìn đồng/ngày. Tuy nhiên, những lúc dừa về ít nhân công thu nhập thấp, thậm chí không có việc làm.
Sau khi lột quả dừa, phần vỏ dừa có mụn, chỉ xơ dừa bên trong được đưa vào máy tách ra từng phần cho nên cũng cần nhiều lao động. Trước đây, mụn dừa là thứ bỏ đi vì thế mọi người đổ xuống dòng sông Thom gây ô nhiễm môi trường. Gần đây, người dân đã sử dụng mụn dừa để làm phân bón cho nên tất cả đều được đóng vào bao để bán cho nông dân, các cơ sở sản xuất cây giống. Phần chỉ xơ dừa được máy se lại thành sợi dài để dệt thảm, lưới. Hiện tại, hầu hết các mặt hàng từ chỉ xơ dừa được xuất khẩu vì bền chắc, thân thiện với môi trường. Chị Lữ Thị Trang (ngụ xã Nhuận Phú Tân) làm thuê cho cơ sở sản xuất chỉ xơ dừa được 5 năm, trung bình mỗi ngày làm 8 giờ với thu nhập 200 nghìn đồng/ngày. Chị Trang cho biết: Công đoạn làm chỉ xơ dừa hầu hết có máy móc hỗ trợ cho nên đỡ vất vả hơn so với nghề lột dừa nhưng thu nhập thấp, được cái có việc làm thường xuyên. Nhờ chợ dừa này mà nhiều người có việc làm tại chỗ, không cần phải đi lên các khu công nghiệp như những vùng khác.
Năm 2006, làng nghề sản xuất chỉ xơ dừa hai bên bờ sông Thom được Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre (trước đây) công nhận là làng nghề tiểu thủ công nghiệp, đến năm 2008 được Hiệp hội làng nghề Việt Nam công nhận là làng nghề tiêu biểu. Chánh Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân xã Nhuận Phú Tân Nguyễn Văn Thanh cho biết, làng nghề tiểu thủ công nghiệp phía bờ xã Nhuận Phú Tân có diện tích hơn 30 ha với 19 cơ sở và một doanh nghiệp chuyên sản xuất các mặt hàng từ quả dừa, đã giải quyết việc làm cho khoảng 700 lao động tại địa phương.
Từ làng nghề tiểu thủ công nghiệp bên bờ sông Thom, Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre (trước đây) đã quy hoạch dự án “Làng dừa huyện Mỏ Cày Nam” nhằm khai thác lợi thế tuyến sông Thom để thu hút đầu tư phát triển du lịch, khách sạn, chợ nổi, khu chế biến dừa, bảo tàng dừa… với diện tích hơn 350 ha. Dự án tạo việc làm và môi trường thu hút đầu tư phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn trong tương lai, góp phần đưa nơi này trở thành trung tâm dừa của khu vực, giữ gìn tinh hoa nghề dừa kết hợp phát triển du lịch, thương mại và đô thị. Đồng thời, tỉnh định hướng không gian chức năng phát triển và làm cơ sở cho các quy hoạch ngành và quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch vùng đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của địa phương.
