Mỹ Xuyên Đông và những đạo sắc phong

Trải qua hơn năm thế kỷ hình thành và phát triển, ngôi làng Mỹ Xuyên Đông (thị trấn Nam Phước, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam) luôn là niềm tự hào của nhân dân địa phương. Cùng với đó, 30 đạo sắc phong do các vị vua nhà Nguyễn ban cho đang được lưu giữ càng khiến ngôi làng trở nên đặc biệt.
Đình làng Mỹ Xuyên Đông.
Đình làng Mỹ Xuyên Đông.

Báu vật của làng

Theo các thư tịch cổ, Tiền hiền Lê Quý Công lập làng Mạc Xuyên vào thời nhà Hồ, lúc đầu thuộc huyện Điện Bàn, phủ Triệu Phong, thừa tuyên Thuận Hóa. Đến năm 1572 đổi tên thành Mỹ Xuyên, sau đó tách thành hai làng Mỹ Xuyên Đông và Mỹ Xuyên Tây trước năm 1642. Địa bạ triều Nguyễn ghi diện tích tự nhiên của Mỹ Xuyên Đông là 601 mẫu ta, Mỹ Xuyên Tây là 388 mẫu ta, hầu hết là công điền, công thổ. Đình Mỹ Xuyên Đông thờ Thần Nông ở hương án chính giữa. Sau khi tách thành hai làng thì đình Mỹ Xuyên Đông thờ thêm Tiền hiền, Hậu hiền ở hai bên tả hữu; còn Nhà thờ Tiền hiền Mỹ Xuyên Tây được kiêm thêm chức năng là công sở làm việc của Ban Làng (làm việc ở nhà Hội Hương).

30 sắc phong ở đình Mỹ Xuyên Đông đều là ban phong hoặc gia tặng mỹ tự cho sáu vị Thiên thần và hai vị Nhiên thần. Thiên thần là “Thần Trời” bao gồm: Tả Đông Chinh Thành Hoàng, Đông Chinh Dực vệ Thành Hoàng (Sắc Tả Đông Chinh và Sắc Đông Chinh Dực vệ là hai sắc cùng ban phong năm Minh Mạng ngũ niên 1824, cho nên đó là hai vị thần khác nhau) và Bổn xứ Thành hoàng (Sắc năm Minh Mạng ngũ niên 1824 ghi là Bổn xứ Thành Hoàng, Sắc năm Tự Đức tam niên 1850 ghi là Mỹ Xuyên Thành Hoàng, Sắc năm Duy Tân tam niên 1909 ghi là Bổn Thổ Thành Hoàng, Sắc năm Khải Định cửu niên 1924 ghi là Bổn cảnh Thành Hoàng. Đó là các cách gọi của cùng một vị thần là Bổn xứ Thành Hoàng), Hữu Dực Thánh Thành Hoàng, Đại Càn Quốc Gia Nam Hải Tứ Vị Thánh Nương, Thiên Y A Na Diễn Ngọc Phi. Nhiên thần có “thần hóa” các núi cao, sông lớn, linh vật... như Bạch Mã và Ngũ Hành Tiên Nương gồm năm yếu tố cơ bản trong thiên nhiên là Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ được “nữ hóa” thành Tiên Nương.

Như vậy, trong 30 sắc phong ở Đình Mỹ Xuyên Đông thì không có sắc nào ban phong cho nhân thần Lê Quý Công (là tiền hiền của làng Mỹ Xuyên). Theo đó, sắc phong đầu tiên làng Mỹ Xuyên Đông được vua ban, dịch nghĩa như sau: “Sắc cho Tả Đông Chinh tôn thần giúp nước phò dân, công đức rõ rệt, đã từng được xã dân thờ phụng. Kính vâng theo Thế tổ Cao Hoàng đế ta thống nhất giang sơn, phúc lành ban khắp thần người. Luyến nay: cơ đồ rạng rỡ, [trẫm] mến nghĩ đến sự phù trợ của thần, nên xiển dương danh hiệu cao quý, bèn gia tặng [mỹ tự]: Trợ Uy chi thần. Vẫn chuẩn cho giáp Đông xã Mỹ Xuyên huyện Duy Xuyên theo xưa thờ cúng. Thần hãy cùng hỗ trợ, bảo vệ dân ta! Khâm tai! Ngày 11 tháng 02 năm Minh Mạng thứ 5 (1824)”.

Những đạo sắc phong được xem như vật báu nhiều đời qua của làng Mỹ Xuyên Đông, bằng mọi cách phải cất giữ an toàn nhất. Do đó, công tác bảo quản, gìn giữ được phân công cho những vị thủ sắc là các bậc cao niên có uy tín, tính cách cẩn thận trong làng.

Niềm tự hào về hai di tích lịch sử cấp tỉnh

Với lòng trân trọng cùng sự quyết tâm gìn giữ cẩn thận 30 tấm sắc phong cho đến hiện tại, đình Mỹ Xuyên Đông được xếp hạng là Di tích Lịch sử cấp tỉnh vào năm 2011. Trước đó, vào năm 2006, Lăng Tiền hiền được công nhận là Di tích Lịch sử cấp tỉnh. Với tổng số 22 phái tộc họ cùng sinh sống ở năm thôn, hằng năm vào ngày 12/2 âm lịch (Tế xuân) và 1/11 âm lịch (ngày giỗ Tiền hiền), tất cả những lớp thế hệ cao niên, con cháu dù sinh sống, làm việc, học tập ở nhiều nơi đều quy tụ về làng.

Trưởng làng Mỹ Xuyên Đông hiện nay là ông Nguyễn Văn Hùng (sinh năm 1953) cho rằng, đó chính là dịp để mỗi thành viên trong làng bày tỏ lòng thành kính, nhớ về cội nguồn của mình; đồng thời, lớp con cháu đi sau nhìn vào từng bài dạy của ông cha trong làng để sau này tiếp tục duy trì nếp văn hóa, lịch sử của quê hương. 11 thành viên trong Ban trị sự làng là những người am hiểu lịch sử, văn hóa địa phương. Từ việc cúng bái, tổ chức lễ nghi đến công tác hậu cần được bố trí theo đúng khả năng mỗi người.

Được tín nhiệm bầu làm Trưởng làng chính thức từ đầu năm nay, ông Hùng cho rằng đó là trách nhiệm cao cả mà làng đã trao cho ông. Do đó, việc tìm hiểu, tập trung các tư liệu, sách vở của làng từ trước đến nay và tự học chữ Nôm để tìm hiểu câu đối và sắc phong ở đình là công việc chính được ông Hùng thực hiện mỗi ngày.

Không gian miền quê với cụm hình ảnh cây đa, bến nước, sân đình liên kết nhau giúp cho làng Mỹ Xuyên Đông thêm phần tự hào về những di tích đặc biệt này. Cây đa làng hiện tại vừa bước qua tuổi 50. Trùng hợp thay, vị trí cây đa bén rễ chính trên phần gốc của cây đa cha ngày trước. Nếu không bị cháy thì đến nay, cây đa cha đã hơn 200 năm tuổi. Dù chỉ mới phát triển trong nửa thế kỷ qua, nhưng tán cây đa con đã phủ sum suê kín ngã ba đường làng. Lá đa xanh thẫm, tán rộng như ước vọng về tương lai ngôi làng Mỹ Xuyên Đông luôn trù phú, tình nghĩa cộng đồng thêm gắn kết, bền lâu.

Có thể bạn quan tâm

Công nhân Hợp tác xã chiếu cói Hoài Châu Bắc hoàn thiện một công đoạn làm ra chiếc chiếu thành phẩm. (Ảnh MỸ HÀ)

Làng nghề chiếu cói Hoài Nhơn

Dệt chiếu cói là nghề truyền thống lâu đời ở xã Hoài Châu Bắc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định (nay là phường Hoài Nhơn Bắc, tỉnh Gia Lai).

Nhiều du khách trẻ thích thú khi check-in tại Tháp Pô Klong Garai.

Giữ gìn Bảo vật quốc gia, góp phần thúc đẩy du lịch

Khánh Hòa là vùng đất giao thoa văn hóa với sự chung sống của 36 dân tộc anh em, trong đó nổi bật là văn hóa Chăm và Raglai, thể hiện qua hệ thống đền tháp cổ kính, các lễ hội truyền thống đặc sắc cùng phong tục tập quán giàu bản sắc.

Hòn Vọng Phu trong không gian đô thị ở Thanh Hóa.

Nỗ lực bảo tồn hòn Vọng Phu cùng cụm di tích An Hoạch

Hòn Vọng Phu trên đỉnh núi An Hoạch (núi Nhồi) ở phường Hạc Thành, tỉnh Thanh Hóa cùng những “Vọng Phu thạch” hiện hữu trên nhiều miền đất đã gắn liền với lịch sử dựng nước, giữ nước cùng đạo lý, nhận thức thẩm mỹ của dân tộc.

Bãi Làng - khu vực trung tâm Cù Lao Chàm.

Cù Lao Chàm - Viên ngọc thô đang được "mài giũa"

Mùa du lịch năm 2025, cụm đảo gần bờ của thành phố Đà Nẵng là Cù Lao Chàm đón hơn 269.000 du khách. So với năm 2024 và những năm trước đó, con số này cho thấy sự tăng trưởng và là một lời khẳng định: Những tiềm năng du lịch mạnh mẽ của “viên ngọc thô” xứ Quảng đang dần được cụ thể hóa, khai thác một cách hiệu quả và đúng hướng.

Cô gái Chăm trong Lễ hội Katê tại Khánh Hòa.

Thúc đẩy liên kết vùng du lịch trọng điểm

Những năm gần đây, hành trình du lịch nối dài giữa “biển xanh” Khánh Hòa và “đại ngàn” Đắk Lắk đã trở thành xu hướng mới. Sự dịch chuyển đó thể hiện nhu cầu khám phá nhiều hơn của du khách, đồng thời tạo cơ hội hình thành các tour, tuyến liên vùng mang dấu ấn riêng của khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

Du khách trải nghiệm làm đồ gốm khi tới thăm làng Thanh Hà.

Độc đáo làng gốm hơn 500 năm tuổi

Tại lễ trao giải thưởng Du lịch Việt Nam năm 2025 vừa qua, làng gốm Thanh Hà là đại diện của thành phố Đà Nẵng được vinh danh tại hạng mục “Điểm du lịch cộng đồng tốt nhất”.

Ông Lê Văn Nghĩa kiểm tra chất lượng sản phẩm rượu cần.

Bảo tồn và phát triển nghề truyền thống

Giữ được hương vị nồng say của rượu cần truyền thống sẽ mở ra cơ hội phát triển kinh tế cho bà con Cơ Tu. Đó là cách làm kinh tế hiệu quả của ông Lê Văn Nghĩa và một số hộ dân ở thôn Phú Túc, xã Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng.

Người dân và du khách nghe hát bài chòi ở Hội An.

Cân bằng giữa phát triển và gìn giữ ở Hội An

Sau khi mở rộng địa giới thành phố Đà Nẵng, Hội An (cũ) nay gồm ba phường: Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây và một xã đảo Tân Hiệp (Cù Lao Chàm) tiếp tục giữ vai trò đặc biệt trong chiến lược phát triển du lịch-văn hóa của thành phố.

Thu gom lưới bẫy bắt chim yến trái phép. (Ảnh CTV)

Cần có giải pháp bảo vệ chim yến

Những năm gần đây, nạn săn bắt chim yến trái phép diễn ra tràn lan ở nhiều địa phương trên cả nước, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển bền vững của quần thể chim yến ở nước ta.

Đảo Lý Sơn, hạt nhân du lịch biển, đảo của tỉnh Quảng Ngãi.

Tìm hướng phát triển bền vững du lịch biển, đảo Quảng Ngãi

Du lịch biển, đảo Quảng Ngãi có nhiều tiềm năng trở thành trụ cột phát triển kinh tế- xã hội quan trọng. Tỉnh cần tạo ra sức mạnh tổng hợp, cân bằng lợi ích kinh tế-xã hội và môi trường để du lịch biển, đảo Quảng Ngãi phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và khẳng định vị thế trong khu vực.

Võ cổ truyền đã và đang được triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để phát triển một cách bài bản, bền vững

Bảo tồn và lan tỏa võ cổ truyền

Võ cổ truyền Bình Định không chỉ là một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia mà còn là một hệ giá trị sống động, có khả năng thích ứng và phát triển trong thời đại mới. Trong bối cảnh đất nước hội nhập sâu rộng, văn hóa truyền thống không thể chỉ lưu giữ trong bảo tàng hay lễ hội mà phải được đưa vào đời sống, đến với thế hệ trẻ.

Hội thi Ẩm thực Yến sào Khánh Hòa.

Độc đáo Lễ hội Yến sào Khánh Hòa

Không chỉ thành kính tri ân, tưởng nhớ công đức lớn lao của thủy tổ, thánh mẫu, các vị tiền bối sáng lập, phát triển ngành nghề yến sào trong suốt 700 năm qua, Lễ hội Yến sào Khánh Hòa đã tạo nên một không gian văn hóa biển, đảo đa dạng và sinh động.

Bề mặt dải đá bằng phẳng, đoạn rộng nhất lên tới 50 mét.

Kỳ quan dưới đáy biển Gia Lai

Làng chài Nhơn Hải, phường Quy Nhơn Đông, tỉnh Gia Lai không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp bình yên cùng cảnh sắc biển, trời hùng vĩ, mà còn được nhiều người say đắm bởi một kỳ quan độc đáo.

Phụ nữ Pa Kô làm món Đổi A-lỗq chuẩn bị cho ngày lễ Aza.

Món ăn độc đáo của người Pa Kô

Khi còn nhỏ, tôi biết đến món Đổi A-lỗq (cơm nếp ống tre) của người Pa Kô qua những lần theo bố về thăm quê nội ở thôn A Liêng, xã Tà Rụt (Quảng Trị) bên dòng Krông Klang. Hương vị đặc trưng của món ăn này vẫn in đậm trong ký ức sau những lần tôi dự lễ hội và thưởng thức cùng mọi người.

Công đoạn khoét rỗng mõ là quan trọng nhất

Giữ tiếng mõ làng Thủy Xuân

Giữa không gian thanh vắng ở tổ 11, phường Thủy Xuân, thành phố Huế, tiếng cốc cốc khi nhỏ khi to đưa con người về chốn tĩnh tại. Ở vùng đất Cố đô, người ta vẫn còn nhớ đến làng mõ Thủy Xuân.

Nghệ thuật trang trí cây nêu của người Co ở Quảng Ngãi là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Sắc mầu văn hóa dân tộc Co

Chỉ với khoảng 34 nghìn người cư trú chủ yếu ở phía tây tỉnh Quảng Ngãi, song cộng đồng người Co có một kho tàng văn hóa dân gian đặc sắc với kiến trúc nhà ở, truyện kể dân gian, nghệ thuật tạo hình, nghệ thuật diễn xướng, tri thức dân gian.

Đà Nẵng liên tiếp xúc tiến mở các đường bay thẳng từ thị trường khách du lịch Ấn Độ, các nước Trung Đông và CIS.

Mở rộng không gian đưa ngành du lịch bứt phá

Với những lợi thế sẵn có của thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam (trước đây), Đà Nẵng hiện nay thụ hưởng nhiều dư địa để đưa ngành du lịch bứt phá. Biết tận dụng tối đa cơ sở vật chất, tài nguyên du lịch, di sản văn hóa sẽ tạo động lực phát triển, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của thành phố.

Nghệ nhân Đạt Thị Nam (áo cam) truyền dạy kỹ thuật dệt hoa văn Chăm cổ cho phụ nữ Chăm.

Truyền giữ nghề dệt thổ cẩm Chăm

Nghệ nhân Đạt Thị Nam ở xã Ninh Phước (Khánh Hòa mới) được cộng đồng Chăm tôn vinh là điển hình tiêu biểu trong sưu tầm, phục hồi nhiều loại hoa văn cổ và tận tâm truyền dạy nghề dệt thổ cẩm cho phụ nữ các dân tộc khu vực miền trung - Tây Nguyên.

Nâng tầm giá trị sâm Ngọc Linh

Nâng tầm giá trị sâm Ngọc Linh

Từ cây thuốc trên dãy núi Ngọc Linh thuộc hai tỉnh Quảng Nam và Kon Tum, sau hơn 50 năm phát hiện, cây sâm Ngọc Linh nay được xem như "quốc bảo" của Việt Nam, góp phần thay đổi chất lượng cuộc sống của người dân.

Tháp Pô Klong Garai, phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm (Ninh Thuận), được Thủ tướng Chính phủ công nhận Di tích quốc gia đặc biệt tháng 12/2016.

Khai thác giá trị văn hóa Chăm để phát triển du lịch

Tỉnh Ninh Thuận có 80 di sản được lập hồ sơ và xếp hạng, trong đó Nghệ thuật làm gốm của người Chăm được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp; có 2 di tích được Thủ tướng Chính phủ công nhận Di tích quốc gia đặc biệt là tháp Hòa Lai và tháp Pô Klong Garai. Bên cạnh đó, còn có tháp Pô Rômê là di tích lịch sử, kiến trúc cấp quốc gia...

Nét hoang sơ ở mũi Vi Rồng.

Đánh thức huyền thoại hoang sơ

Bình Định có một nơi mà thiên nhiên còn nguyên vẹn với những vách đá sừng sững vươn ra biển như một con rồng khổng lồ, nơi mà mỗi con sóng vỗ vào bờ như mang theo một câu chuyện huyền thoại. Đó chính là mũi Vi Rồng, một trong những thắng cảnh ngoạn mục nhất của tỉnh.

Một cảnh thực hành nghi lễ tín ngưỡng thờ Mẫu tại phường Bắc Sơn.

Bỉm Sơn - một vùng di sản, danh thắng

Không chỉ có vị trí giao thông trọng yếu, thị xã Bỉm Sơn (Thanh Hóa) còn là vùng đất lưu dấu lịch sử và văn hóa. Thung lũng phía đông núi Dốc Xây vẫn còn in dấu con đường thiên lý năm xưa, nơi thi sĩ Hồ Xuân Hương cảm tác bài “Đèo Ba Dội” sau khi vượt ba ngọn đèo gập ghềnh.

Bà Châu Thị Đông giới thiệu các tác phẩm nghệ thuật Ariya do bà sưu tầm và đóng tập làm tài liệu trình diễn và truyền dạy cho con cháu trong tộc họ văn hóa dân tộc mình.

Người “giữ lửa” dân ca Chăm

Bà Châu Thị Đông, 76 tuổi, ở làng Chăm Phú Nhuận (xã Phước Thuận, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận) được đồng bào nơi đây ví là “báu vật sống” trong "giữ lửa" dân ca Chăm và truyền cảm hứng nghệ thuật diễn ngâm Ariya, góp phần giữ gìn Di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc Chăm.