Tại Diễn đàn Tương lai của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức sáng 29/8, hướng tới kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nhiều chuyên gia và nhà quản lý đã thảo luận về tầm nhìn cho thập kỷ tới cho ngành khoa học, công nghệ, nhấn mạnh việc định hình tư duy chiến lược trong bối cảnh mới. Một nội dung nổi bật là vấn đề hợp tác giữa Nhà nước-viện, trường-doanh nghiệp.
Giáo sư, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng đại học, Đại học Bách khoa Hà Nội khẳng định cần thúc đẩy mạnh mẽ mô hình này bởi trong bối cảnh của cách mạng công nghiệp 4.0 và kỷ nguyên kinh tế tri thức, không một chủ thể nào có thể tự mình gánh vác toàn bộ chuỗi đổi mới sáng tạo. Liên kết "3 nhà" trở thành chìa khóa quan trọng để phát triển công nghệ.
Giáo sư Lê Anh Tuấn dẫn chứng mô hình hợp tác "3 nhà" tại một số quốc gia phát triển, cho thấy mỗi nước có cách tiếp cận riêng tùy thuộc vào bối cảnh kinh tế, văn hóa và chính trị.
Tại Hàn Quốc, chính phủ đầu tư mạnh vào các chương trình R&D quốc gia và hỗ trợ các khu công nghệ; các tập đoàn lớn như Samsung, LG hợp tác chặt chẽ với các trường đại học và viện nghiên cứu để phát triển sản phẩm mới; các viện, trường đóng vai trò trung tâm trong nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao công nghệ.
Thí dụ, POSCO đầu tư khoảng 2 tỷ USD vào Đại học Khoa học và Công nghệ Pohang (POSTECH) với 2% ngân sách R&D hằng năm dành cho nghiên cứu chung; Samsung đầu tư 50-100 triệu USD/năm vào Đại học Sungkyunkwan (SKKU) từ 1997 để tài trợ xây dựng trung tâm nghiên cứu và học bổng; Viện Khoa học và Công nghệ Hàn Quốc hợp tác với Samsung để phát triển công nghệ bán dẫn và trí tuệ nhân tạo, với sự hỗ trợ tài chính từ Chính phủ.
Thành quả của liên kết này, Hàn Quốc đạt được sự tăng trưởng nhanh chóng trong các ngành công nghệ cao, trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu về sản xuất chip và điện tử. Tỷ lệ R&D/GDP cao, góp phần vào tăng trưởng dựa trên đổi mới sáng tạo . Đại học POSTECH dẫn đầu nghiên cứu về biotech, đầu tư 50 triệu USD vào bio-venture tại Mỹ. Đại học SKKU dẫn đầu bằng sáng chế graphene toàn cầu và phát triển trung tâm dược phẩm đẳng cấp thế giới.
Tại Canada, chính phủ tài trợ thông qua các tổ chức như Mitacs và CANSSI để hỗ trợ các dự án nghiên cứu liên ngành và thực tập sinh viên; doanh nghiệp đóng góp tài chính khoảng 50% chi phí dự án, để hợp tác với các trường đại học, bảo đảm nghiên cứu đáp ứng nhu cầu thực tế; các viện, trường đại học cung cấp chuyên gia và cơ sở vật chất nghiên cứu, đồng thời đào tạo sinh viên thông qua các chương trình thực tập.
Chương trình thực tập Mitacs kết nối sinh viên với các công ty để giải quyết các vấn đề thực tiễn, như nghiên cứu về năng lượng tái tạo và trí tuệ nhân tạo.
Thành quả chủ đạo của liên kết này là tăng cường kỹ năng thực tiễn cho sinh viên, thúc đẩy đổi mới trong các ngành công nghiệp và cải thiện năng lực nghiên cứu. Canada được ghi nhận là quốc gia đạt được thành công cục bộ với mô hình liên kết 3 nhà này, nhưng thiếu quy mô quốc gia, dẫn đến hiệu quả thấp hơn.
Từ những kinh nghiệm quốc tế đó, Giáo sư, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn đề xuất mô hình liên kết 3 nhà cho Việt Nam trong tình hình mới. Theo đó, Nhà nước giữ vai trò kiến tạo thông qua xây dựng chính sách, định hướng chiến lược, đầu tư hạ tầng nghiên cứu và đặt hàng công nghệ; Viện nghiên cứu, trường đại học là nơi tạo ra tri thức mới, đào tạo nhân lực chất lượng cao và phát triển công nghệ nền tảng; doanh nghiệp là đầu kéo thị trường, sở hữu nguồn lực tài chính, tổ chức sản xuất và phân phối sản phẩm.
Ông nhấn mạnh, sản phẩm nghiên cứu sẽ không có sức sống khi không được thương mại hóa và ứng dụng phục vụ kinh tế, xã hội. Do đó, thương mại hóa kết quả nghiên cứu chính là thước đo quan trọng của hoạt động khoa học, công nghệ. Sản phẩm nghiên cứu sáng tạo để ra được thị trường không thể thiếu vai trò của Nhà nước và doanh nghiệp trong đầu tư hoàn thiện sản phẩm, ươm tạo và thị trường hóa sản phẩm.
Để thúc đẩy gắn kết "3 nhà", cần có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở, trong đó cần đề cao vai trò của các hệ sinh thái đổi mới sáng tạo cấp viện, trường. Tại đây, quỹ phát triển khoa học, công nghệ, quỹ đầu tư mạo hiểm cần được khuyến khích hình thành từ nguồn kinh phí tự có của cơ sở và nguồn kinh phí đối ứng của Nhà nước và nguồn tài chính hợp tác doanh nghiệp. Khi quỹ này được sử dụng hiệu quả thì sẽ tạo ra một môi trường nghiên cứu, sáng tạo sản phẩm và tạo động lực cho đội ngũ nhà nghiên cứu cũng như thu hút nhân tài.
Bên cạnh quỹ phát triển khoa học, công nghệ, cần trang bị các fab-lab (trung tâm chế thử) dùng chung, nhà khoa học, nhóm nghiên cứu có thể đăng ký sử dụng các fab-lab cùng với hỗ trợ tài chính từ quỹ cho mua sắm vật tư tiêu hao cho quá trình hoàn thiện sản phẩm...
Quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ đầu tư và các fab-lab cần tổ chức ở nhiều cấp độ và không giới hạn phạm vi tài trợ, tạo ra một hệ sinh thái mở có kết nối dữ liệu để tránh tài trợ, hỗ trợ trùng lặp.
![[Video] Luật Chuyển đổi số: Hoàn thiện thể chế, kiến tạo nền tảng quốc gia số](https://cdn.nhandan.vn/images/3883af5deaaac3167e637b7d16f14779aa56e949fa95dcda3ea8f2e7d5f5a32d39b58d5591d528b453053a3a4d15ce331d600c1b7034269bc2fa03bb87efbaec60f756bb67b9d48b3e8ee90339ffde13/avatar-of-video-1031222.png.webp){kind=avatar}
![[Ảnh] Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự Lễ trao giải VinFuture 2025](https://cdn.nhandan.vn/images/e53b3df5710fb57b6bbd10e5f52083897726acada95455f078eeb2233e251bf696186c4159a132d850cb3186cddee701777d82ae3a1277fa055a954b2babf46031017b07789999476c90be6e264b4707/2628509768338816493-6995.jpg.webp)
![[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo](https://cdn.nhandan.vn/images/3883af5deaaac3167e637b7d16f14779aa56e949fa95dcda3ea8f2e7d5f5a32d330425d5ac55c34c59fce11813c594647213fad326aff1a6b54fc268269aa751/1764674648273.jpg.webp)
![[Video] Hệ thống số hóa quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ](https://cdn.nhandan.vn/images/3883af5deaaac3167e637b7d16f14779aa56e949fa95dcda3ea8f2e7d5f5a32d39b58d5591d528b453053a3a4d15ce3315b6ca5023d0d7a4ed9b35952ec5ea1360f756bb67b9d48b3e8ee90339ffde13/avatar-of-video-1031173.png.webp){kind=avatar}
