Giải pháp đột phá ngăn mức giảm sinh dưới mức sinh thay thế

Ba năm liên tiếp, Việt Nam đối mặt mức sinh giảm dưới mức sinh thay thế. Đây dần là vấn đề đáng báo động trên quy mô toàn quốc. Việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội mới đây xem xét, thông qua Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số được coi là bước đi kịp thời.

Chuyên gia dân số khuyến cáo các gia đình trẻ cần sinh đủ hai con.
Chuyên gia dân số khuyến cáo các gia đình trẻ cần sinh đủ hai con.

Theo thống kê, tổng tỷ suất sinh (TFR) tại Việt Nam đã giảm từ 2,11 con/phụ nữ (năm 2005) xuống còn 1,96 con/phụ nữ (năm 2024). Tại nhiều đô thị lớn, mức sinh còn thấp hơn nữa, như tại Thành phố Hồ Chí Minh chỉ đạt 1,39 con/phụ nữ (thấp nhất cả nước). Xu hướng giảm sinh này được dự báo sẽ tiếp tục duy trì trong những năm tiếp theo, nếu không có những giải pháp can thiệp hiệu quả.

Theo TS Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng Dân số (Bộ Y tế), nhìn tổng thể bức tranh dân số hiện nay cho thấy, tỷ lệ mức sinh ở nước ta đang báo động, nơi cần tăng sinh thì giảm nghiêm trọng, nơi cần giảm sinh thì vẫn tăng hoặc đi ngang. Nếu không có giải pháp kịp thời, thì tác động sẽ rất nặng nề khi mức sinh giảm, tỷ lệ người cao tuổi tăng nhanh dẫn đến giảm lực lượng lao động, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, tạo áp lực lớn lên hệ thống an sinh xã hội...

GS, TS Nguyễn Đình Cử (nguyên Viện trưởng Dân số và Các vấn đề xã hội) cho rằng, thay vì đổ lỗi đơn thuần cho “tâm lý ngại sinh con” hay “lối sống hiện đại” cần nhìn nhận thẳng thắn các nguyên nhân đặc thù của Việt Nam: Áp lực mưu sinh lớn, thu nhập của phần lớn các gia đình trẻ hằng ngày, hằng tháng không đủ chi phí; giới trẻ ưu tiên sự nghiệp, phát triển bản thân, e ngại những “gánh nặng” khi lập gia đình và sinh con…

Giải pháp thì rất nhiều, nhưng cần phải có những giải pháp đi thẳng vào vấn đề, giải quyết được nỗi lo thực tế hiện nay. Để giải quyết vấn đề mức sinh xuống thấp hiện nay, mới đây Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét, thông qua Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số số 06/PL-UBTVQH11 đã được sửa đổi, bổ sung theo Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12.

Theo đó, mỗi cặp vợ chồng được quyền tự quyết định sinh số con và khoảng cách giữa các lần sinh; đồng thời cho phép địa phương chủ động xây dựng chính sách dân số phù hợp mức sinh từng vùng.

Việc sửa đổi quy định đó được cho là giải pháp đột phá hiệu quả nhất trong lúc này, giúp tháo gỡ rào cản pháp lý, tạo hành lang chính sách mở cho các địa phương chủ động.

Phó Cục trưởng Phạm Vũ Hoàng cho rằng, sửa đổi Điều 10 Pháp lệnh Dân số được linh hoạt hóa chính sách theo vùng khi Việt Nam có sự chênh lệch lớn về mức sinh giữa các vùng miền. Giao quyền chủ động cho địa phương sẽ giúp điều chỉnh chính sách dân số sát thực tế hơn, thay vì “một chính sách cho cả nước”.

Nhà nước phải có chính sách khuyến khích hỗ trợ gia đình sinh con và nuôi con nhỏ; đa dạng hóa hình thức hỗ trợ như: trợ cấp, miễn giảm thuế thu nhập cá nhân, hỗ trợ tài chính, y tế, tăng thời gian nghỉ thai sản, trợ cấp sinh con, miễn giảm học phí mầm non, hỗ trợ mua nhà giá rẻ cho các gia đình trẻ…

(GS, TS Nguyễn Đình Cử)

Tuy nhiên, GS, TS Nguyễn Đình Cử cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung của pháp lệnh này chỉ là điều kiện cần, nhưng chưa đủ để nâng mức sinh lên, bảo đảm “duy trì mức sinh thay thế”, muốn khuyến khích sinh đạt hiệu quả, cần có gói chính sách đi kèm đủ mạnh.

Nhà nước phải có chính sách khuyến khích hỗ trợ gia đình sinh con và nuôi con nhỏ; đa dạng hóa hình thức hỗ trợ như: trợ cấp, miễn giảm thuế thu nhập cá nhân, hỗ trợ tài chính, y tế, tăng thời gian nghỉ thai sản, trợ cấp sinh con, miễn giảm học phí mầm non, hỗ trợ mua nhà giá rẻ cho các gia đình trẻ…

Song song những chính sách cụ thể, cần nâng cao công tác truyền thông thay đổi nhận thức; tuyên truyền sinh đủ hai con là trách nhiệm với quốc gia...

Mặt khác, đưa các nội dung, chính sách “sinh đủ hai con là trách nhiệm công dân” vào trường học; giao chỉ tiêu sinh đủ con vào kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của địa phương; kết hợp với công tác dân vận, đoàn thể để tiếp cận người dân hiệu quả hơn.

Với việc sáp nhập và tổ chức đơn vị hành chính hai cấp, các địa phương cần xây dựng chính sách dân số phù hợp thực tế địa phương để bảo đảm cơ cấu dân số ổn định với đặc thù từng vùng, nơi mức sinh cao cần khuyến khích giảm sinh; nơi tỷ lệ sinh thấp, thực hiện khuyến khích sinh đủ hai con hoặc nhiều hơn; ban hành chính sách hỗ trợ, linh hoạt, phù hợp bối cảnh dân số chuyển đổi nhanh.

Có thể bạn quan tâm

Dự án "Mắt sáng cộng đồng" bố trí các xe phẫu thuật lưu động đạt chuẩn bệnh viện để hỗ trợ người dân vùng sâu, vùng xa.

Dự án "Mắt sáng cộng đồng": Mỗi đôi mắt sáng trở lại là một cuộc đời lần nữa mở ra

Hơn 10 năm về trước, đoàn bác sĩ của Bệnh viện Mắt quốc tế DND không quản ngại khó khăn, đến Quỳnh Nhai (Sơn La) để tiến hành thay thủy tinh thể cho hơn 100 người cao tuổi. "Đó là những ngày trời rét căm, chúng tôi 'mang' cả phòng mổ lên núi, với mong muốn đem ánh sáng trở lại cho bà con vùng cao", bác sĩ Quỳnh hồi tưởng.

Thành phố Đà Nẵng họp triển khai "chiến dịch Quang Trung".

Đà Nẵng tăng tốc triển khai "chiến dịch Quang Trung"

Ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng yêu cầu việc sửa chữa và xây dựng lại nhà cửa phải bảo đảm tiêu chí an toàn, bền vững, không để tình trạng nhà làm xong 2-3 năm đã hư hỏng. Tại các địa bàn khó khăn chưa triển khai được phải có phương án tạm thời cho dân ngay.

Phối cảnh cầu vượt trực thông trên tuyến đường Cổ Linh.

Làm cầu vượt trực thông dài hàng trăm mét giải quyết ùn tắc đường Cổ Linh

Do lưu lượng phương tiện lớn, đường Cổ Linh (Hà Nội) luôn trong tình trạng ùn tắc, mất trật tự an toàn giao thông, là “điểm nghẽn” phát triển kinh tế-xã hội của khu vực. Dù mới đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhưng phường Long Biên đã chủ động đề xuất giải pháp giải quyết căn cơ tình trạng này.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi Hồ Văn Niên cùng lãnh đạo các ban, sở, ngành của tỉnh và địa phương thực hiện nghi thức khởi công xây dựng nhà mới cho gia đình bà Hồ Thị Hương, ở xã Tây Trà.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi yêu cầu sớm hoàn thành việc xây mới và sửa chữa nhà cho người dân vùng bão lũ

Sáng 5/12, tại buổi lễ trao kinh phí hỗ trợ cho các gia đình có nhà bị hư hỏng do mưa lũ ở xã Tây Trà, đồng chí Hồ Văn Niên, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi yêu cầu địa phương huy động tối đa nguồn lực, sớm hoàn thành việc xây mới, sửa chữa nhà, để các gia đình nhanh chóng ổn định chỗ ở, an cư, lạc nghiệp.

Văn phòng Làng trẻ em SOS Việt Nam.

Cần giải quyết tốt các vấn đề đặt ra khi chuyển các Làng SOS về địa phương quản lý

Gần 40 năm qua, với sự hỗ trợ của Làng trẻ em SOS quốc tế và các nhà tài trợ, Việt Nam có hơn 7.000 trẻ em, thanh, thiếu niên được nuôi dưỡng tại 17 cơ sở. Hiện nay, do nhiều nguyên nhân, nhiều Làng trẻ SOS cơ sở bị dừng nguồn tài trợ dẫn đến gặp nhiều khó khăn trong việc nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em.

Lao động đi làm việc ở Hàn Quốc. (Ảnh minh họa: Colab)

Điểm sáng về kết nối đi làm việc ở nước ngoài với mục tiêu giảm nghèo bền vững

Sau gần 4 năm triển khai, công tác hỗ trợ lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng tại các huyện nghèo (theo đơn vị hành chính cũ) đã ghi nhận những điểm sáng. Nhiều địa phương đã kết nối thành công giữa việc đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài với mục tiêu giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Một góc phường Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp.

Đô thị văn minh ven sông Tiền

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ phường Cao Lãnh nhiệm kỳ 2025-2030 đề ra mục tiêu xây dựng phường trở thành đô thị hiện đại, văn minh, đáng sống. Trong đó, phát triển hạ tầng giao thông nội ô và kết nối liên vùng, hình thành không gian thương mại-dịch vụ-du lịch ven sông hiện đại, được xác định là một trong bốn đột phá của nhiệm kỳ.

Tàu cổ tại thời điểm nổi lên sau cơn bão số 13.

Giải mã thông điệp từ tàu cổ trên biển Hội An

Sau bão số 13 đầu tháng 11, biển Thịnh Mỹ (phường Hội An Tây, thành phố Đà Nẵng) hé lộ một bí ẩn cổ xưa: Xác con tàu cổ trồi lên từ lớp cát dày như một thông điệp nhắc nhớ về một Hội An hưng thịnh, từng là trung tâm thương mại nối kết Đông Nam Á.

Tin nổi bật ngày 4/12: Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì Hội nghị Quân ủy Trung ương lần thứ mười lăm, dự Hội nghị Đảng ủy Công an Trung ương năm 2025

Tin nổi bật ngày 4/12: Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì Hội nghị Quân ủy Trung ương lần thứ mười lăm, dự Hội nghị Đảng ủy Công an Trung ương năm 2025

Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì Hội nghị Quân ủy Trung ương lần thứ mười lăm, dự Hội nghị Đảng ủy Công an Trung ương năm 2025; Thảo luận về cơ cấu, thành phần, số lượng người của các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở Trung ương được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XVI… là một số tin tức đáng chú ý ngày 4/12.

Đồng chí Bùi Thị Minh Hoài thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam tiếp nhận số kinh phí hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai, mưa lũ từ đồng chí Hà Vĩ, Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp nhận 500 nghìn USD hỗ trợ người dân vùng lũ từ Chính phủ Trung Quốc

Tại buổi gặp mặt thân mật diễn ra chiều 4/12 tại Hà Nội, thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đồng chí Bùi Thị Minh Hoài, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tiếp nhận kinh phí hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai từ đồng chí Hà Vĩ, Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam.