Động đất và bài toán chưa có lời giải

Các nhà khoa học trên thế giới đã tìm nhiều cách nhằm trả lời chính xác câu hỏi khi nào và ở đâu động đất sẽ xảy ra, tuy nhiên, cho đến nay, trên thế giới chưa có nước nào có thể dự báo được chính xác khi nào động đất xảy ra, cũng như làm cách nào để chống lại động đất .
Cán bộ chuyên môn thu thập thông tin ảnh hưởng của một trận động đất từ người dân tại huyện Kon Plông (KonTum)
Cán bộ chuyên môn thu thập thông tin ảnh hưởng của một trận động đất từ người dân tại huyện Kon Plông (KonTum)

Một giới hạn của khoa học

Theo Tiến sĩ Bùi Thị Nhung, Nghiên cứu viên chính của Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần ( Viện Các khoa học trái đất, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đối với mỗi đứt gãy cụ thể, các nhà khoa học biết rằng có thể sẽ có một trận động đất khác xảy ra trong tương lai, nhưng họ không có cách nào để biết khi nào nó sẽ xảy ra.

Tuy nhiên, trong lịch sử, đã có một trận động đất được dự báo thành công, đó là trận động đất Hải Thành (Trung Quốc) có độ lớn 7,3 vào năm 1975. Nhiều tháng trước khi động đất xảy ra, người ta đã nhận thấy dấu hiệu của những chuyển động dưới mặt đất, và có nhiều trận động đất nhỏ xảy ra, động vật trong vùng có những hành vi bất thường. Nhờ vào các dấu hiệu này, các nhà chức trách ở đây đã cho di tản một triệu người dân trong thành phố.

Việc cảnh giác này cùng với kiểu xây dựng nhà cửa ở địa phương vào thời điểm xảy ra chấn động chính đã cứu được hàng nghìn người. Mặc dù vậy, trận động đất này vẫn cướp đi sinh mạng của 2.000 người. Câu hỏi đặt ra là: Đây là một thành công thật sự hay chỉ là một sự trùng hợp ngẫu nhiên? Bởi chỉ một năm sau đó, trận động đất ở Đường Sơn (Trung Quốc) xảy ra gây tử vong cho khoảng 255.000 người và không hề được dự báo. Trước khi trận động đất ở Đường Sơn xảy ra, người ta cũng có thấy những hiện tượng khí hậu lạ như quả cầu lửa và những tia chớp bí ẩn, mực nước hồ thay đổi, nhưng không ai có thể kết nối các hiện tượng ấy với một trận động đất sắp xảy ra.

Cho đến ngày nay, mối liên hệ này vẫn rất mờ nhạt. Ngay tại Nhật Bản, một nước thường xuyên xảy ra động đất, chính phủ Nhật Bản rất quan tâm đến vấn đề này, nhưng mặc dù các nhà khoa học Nhật Bản đã thử nhiều biện pháp, cuối cùng họ cũng phải công nhận thất bại.

Chính vì vậy, các quốc gia trên toàn thế giới chỉ tập trung vào bàn bạc về các biện pháp giảm nhẹ hậu quả động đất, ưu tiên nghiên cứu xây dựng những công trình có khả năng chịu động đất cao, cũng như huấn luyện cho người dân những kỹ năng tồn tại và sống sót sau thảm họa.

Cẩm nang tuyên truyền cách giảm thiểu rủi ro từ động đất do Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần xây dựng.

Cẩm nang tuyên truyền cách giảm thiểu rủi ro từ động đất do Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần xây dựng.

Hậu quả tức thì của động đất

Theo Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần, một trận động đất có thể gây ra 6 hậu quả nguy hiểm và xảy ra gần như ngay lập tức:

Rung lắc mặt đất: Đây là hiện tượng quen thuộc và dễ nhận thấy nhất khi xảy ra động đất. Mức độ rung lắc có thể rất nhẹ (chỉ làm đèn chao đảo), nhưng cũng có thể cực mạnh, khiến nhà cửa sụp đổ. Tại những khu vực có nền đất yếu, sự rung lắc sẽ bị khuếch đại, thậm chí nền đất có thể bị hóa lỏng, làm tăng nguy cơ sập đổ nhà cửa, cầu đường và các công trình lớn.

Phá vỡ bề mặt đất: Khi đứt gãy địa chất lan lên đến mặt đất, nó có thể làm nứt, gãy, xé toạc mặt đất. Hệ thống đường ống (dẫn nước, khí đốt), đường hầm, đường sắt, đường bộ, sân bay… nằm gần các đứt gãy dễ bị hư hại nghiêm trọng, gây nguy cơ ngập lụt, cháy nổ và tê liệt giao thông.

Hóa lỏng và lún nền đất: Động đất có thể làm đất yếu trở nên “mềm nhũn”, như bùn nhão. Khi đất hóa lỏng, các hạt đất mất kết cấu, trôi nổi trong nước ngầm. Hiện tượng này khiến nền móng không còn vững chắc, gây sụt lún, nứt nền. Các tòa nhà, đường sá, sân bay có thể bị nghiêng, trượt, hoặc thậm chí chìm trong đất hoá lỏng.

Hỏa hoạn: Sau động đất, hỏa hoạn thường là nguyên nhân gây thiệt hại lớn. Mặt đất bị nứt gãy có thể làm đứt dây điện, vỡ ống dẫn gas, nổ bình chứa… Trong khi đó, nguồn nước cấp cứu thường cũng bị gián đoạn, khiến công tác dập lửa gặp nhiều khó khăn.

Trượt lở đất: Rung lắc có thể làm sườn núi, đồi dốc mất ổn định và sụp đổ. Các trận lở đất do động đất có thể cuốn trôi nhà cửa, chặn đường giao thông, thậm chí chặn dòng sông gây ngập lụt.

Sóng thần: Nếu động đất xảy ra dưới đáy biển, có thể tạo ra sóng thần, những con sóng cao như bức tường nước, di chuyển cực nhanh (có thể tới 800 km/h), quét sạch mọi thứ trên đường đi. Chỉ trong vài giờ sau khi động đất xảy ra, sóng thần có thể tấn công các vùng ven biển cách xa hàng nghìn km.

Có thể bạn quan tâm

Bên lề Đại hội, các đại biểu tham quan gian hàng của Công ty cổ phần Khoa học công nghệ Việt Nam (Busadco).

Doanh nghiệp khoa học-công nghệ: Củng cố nội lực để bứt phá

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên kinh tế tri thức, với những đột phá mạnh mẽ về trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, cộng đồng doanh nghiệp khoa học-công nghệ đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới tư duy, tái cấu trúc nguồn lực và đầu tư chiều sâu để tạo ra năng lực cạnh tranh mới.

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo không chỉ là khung pháp lý cho một công nghệ mới mà là bước đi chiến lược giúp Việt Nam chủ động nắm bắt cơ hội của kỷ nguyên số. Khi được ban hành, luật sẽ tạo nền tảng để AI phát triển an toàn nhân văn và hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Các diễn giả trao đổi tại Diễn đàn. (Ảnh: Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài)

Thúc đẩy hợp tác khoa học-công nghệ, kinh tế xanh và chuyển đổi số vì tương lai bền vững

Diễn đàn Tây Australia -Việt Nam “Tăng cường hợp tác khoa học và công nghệ vì tương lai bền vững” là cơ hội để lãnh đạo, chuyên gia, doanh nghiệp Việt Nam và Australia chia sẻ tầm nhìn, tăng cường hiểu biết và thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số.

Đại biểu tham dự hội thảo.

Vĩnh Long: Phối hợp chuyển giao ứng dụng khoa học-công nghệ phục vụ phát triển kinh tế-xã hội

Chiều 4/12, Văn phòng Bộ Khoa học và Công nghệ tại miền nam phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ Vĩnh Long tổ chức Hội thảo với chủ đề “Phối hợp giữa Bộ Chủ trì Chương trình Khoa học-công nghệ cấp quốc gia với các địa phương trong chuyển giao ứng dụng kết quả nghiên cứu phục vụ phát triển kinh tế- xã hội khu vực phía nam”.

Ảnh minh họa.

Cảnh báo chiến dịch ‘Hanoi Thief’ tấn công mạng doanh nghiệp Việt Nam

Hàng loạt email giả mạo hồ sơ xin việc, đính kèm tệp “Le Xuan Son CV.zip”, được gửi đến các doanh nghiệp lớn, nhỏ tại Việt Nam. Đây là lớp vỏ ngụy trang cho chiến dịch tấn công mạng mang tên Hanoi Thief, với mục tiêu xâm nhập mạng nội bộ, chiếm quyền hệ thống và đánh cắp dữ liệu khách hàng, bí mật doanh nghiệp.

Toàn cảnh tọa đàm.

Những nghiên cứu mới hỗ trợ ngành nông nghiệp giảm phát thải, chăn nuôi bền vững

Các giải pháp đổi mới trong nông nghiệp và chăn nuôi bền vững, bao gồm việc áp dụng công nghệ gene, hệ vi sinh vật, nông nghiệp chính xác, AI và IoT để cải thiện năng suất, giảm hóa chất và phát thải, nâng cao khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu vừa được giới thiệu tại tọa đàm “Đổi mới trong nông nghiệp và thực phẩm”.

Lễ khai mạc triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học”.

Chín nghệ sĩ tiêu biểu của nghệ thuật đương đại Việt Nam trưng bày tác phẩm tại triển lãm "Tỏa V-Điểm chạm khoa học"

Triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học” tôn vinh những thành tựu khoa học và ứng dụng sáng tạo vì sự phát triển bền vững và tương lai của nhân loại. Sự kiện nghệ thuật đặc biệt đánh dấu cột mốc kỷ niệm 5 năm Giải thưởng VinFuture cũng như 5 mùa triển lãm "Tỏa" của VCCA.

Lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh chụp hình lưu niệm cùng các đại biểu dự hội nghị.

Khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới 2025

Sáng 3/12, tại phường Bình Dương (Thành phố Hồ Chí Minh), đã diễn ra Lễ khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF Global Summit 2025) do Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF) và Tập đoàn Becamex đăng cai tổ chức.