Do đó, việc giới thiệu các mô hình, công nghệ và sáng kiến ESG tiêu biểu từ doanh nghiệp và startup Việt Nam cũng như kết nối doanh nghiệp nông nghiệp, nhà đầu tư, startup và cơ quan quản lý nhà nước, với kỳ vọng thúc đẩy hệ sinh thái đầu tư xanh trong ngành nông nghiệp ngày càng đóng vai trò quan trọng.
Đối mới sáng tạo, động lực chuyển đổi nông nghiệp gia tăng giá trị
Trao đổi với Báo Nhân Dân, ông Lê Toàn Thắng, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia (NSSC), nông nghiệp là trụ cột kinh tế của Việt Nam và đổi mới sáng tạo chính là động lực để chuyển từ sản xuất số lượng sang sản xuất giá trị, đưa nông sản Việt Nam vươn tầm quốc tế.
Ông cho biết, trung tâm đang ưu tiên nâng cao năng lực cho doanh nghiệp và nhà đầu tư về vai trò chiến lược của đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp, giới thiệu các mô hình tiêu biểu và triển khai một cuộc thi tìm kiếm tài năng khởi nghiệp sáng tạo quốc gia năm 2026 về chủ đề ESG.
Ông khẳng định, các sự kiện hội thảo, tọa đàm liên quan tới ESG và nông nghiệp cũng chính là cầu nối quan trọng để phát triển hệ sinh thái nông nghiệp công nghệ cao, nơi các bên chia sẻ khó khăn, nguồn lực và giải pháp thúc đẩy đầu tư xanh.
Cũng chia sẻ với chúng tôi, bà Trần Vân Anh, Phó Viện trưởng Viện MSD khẳng định, nông nghiệp tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong bảo đảm sinh kế và an ninh lương thực của Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh ngành phải thích ứng với biến đổi khí hậu, áp lực thị trường quốc tế và yêu cầu chuyển đổi xanh.
Bà cho biết, các chính sách đầu tư xanh và tiêu chí xác định dự án xanh là cơ hội để doanh nghiệp tích hợp ESG nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh minh bạch. “Với vai trò Trưởng Cộng đồng Đổi mới sáng tạo mở xã hội, MSD chúng tôi cam kết làm cầu nối giữa doanh nghiệp, startup, nhà đầu tư và các bên liên quan, đồng thời, thông qua dự án AGREEN, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và hợp tác xã tiếp cận tín dụng xanh và tích hợp ESG để mở rộng thị trường.
Trong khi đó, bà Phạm Tuyết Mai, Quản lý dự án Tài chính công bằng, Tổ chức Oxfam tại Việt Nam khẳng định một hệ thống tài chính minh bạch, công bằng và bền vững là nền tảng để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, đặc biệt khi Việt Nam đang hướng tới phát thải ròng bằng 0 và thúc đẩy chuyển đổi xanh trong nông nghiệp.
Bà đánh giá cao sự tham gia đa dạng từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp, startup, nhà đầu tư và chuyên gia ESG, tạo nên bức tranh toàn diện về đổi mới sáng tạo xanh. “Oxfam cam kết tiếp tục chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, hỗ trợ kỹ thuật và thúc đẩy các sáng kiến nhằm xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp bền vững và bao trùm, dựa trên giá trị xanh và trách nhiệm xã hội”, bà Tuyết Mai nhấn mạnh.
Phân tích về ESG hiện nay, bà Mai Thị Nguyệt Ánh, Trưởng phòng Impact và ESG, đại diện Công ty Kiểm toán KPMG Việt Nam cho biết, ESG đang trở thành yếu tố quyết định trong chiến lược phát triển bền vững. Khảo sát với 1.325 Giám đốc điều hành (CEO) tại 11 thị trường cho thấy 76% sẵn sàng rút khỏi các hoạt động gây hại môi trường dù có lợi nhuận và 1/4 lo ngại việc chậm tích hợp ESG sẽ khiến doanh nghiệp mất lợi thế cạnh tranh.
Nhấn mạnh tài chính xanh đang được thúc đẩy mạnh mẽ bởi chính phủ và hệ thống ngân hàng toàn cầu nhưng doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam vẫn gặp hạn chế về nhân lực, bà cho biết, quy hoạch đất đai, thị trường tiêu thụ và tỷ lệ doanh nghiệp trong ngành còn thấp. Do đó, để triển khai ESG hiệu quả, đại diện KPMG đề xuất cách tiếp cận tổng thể, dựa trên kịch bản định lượng, chỉ số minh bạch và tích hợp ESG vào toàn bộ hoạt động kinh doanh.
Chia sẻ thông tin về tiến bộ mới của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong thực hành ESG và tín dụng xanh, ông Nguyễn Minh Phương, Nhóm Dự án đánh giá Ngân hàng, Tổ chức Oxfam Việt Nam chia sẻ doanh nghiệp nông nghiệp muốn triển khai ESG cần đáp ứng các tiêu chí của ngân hàng - đơn vị cấp vốn quan trọng nhất.
Theo ông Phương, các ngân hàng đang dịch chuyển sang mô hình phát thải thấp, nhiều đơn vị đã cam kết loại bỏ CO₂ trong vận hành vào năm 2030 và ngừng tài trợ dự án than từ 2018. Chính sách rủi ro môi trường-xã hội, báo cáo bền vững và yêu cầu ESG đối với khách hàng vay vốn đều đang được cập nhật, dù mức độ thay đổi khác nhau giữa các ngân hàng.
Ông dự báo, giai đoạn 2025-2026 sẽ xuất hiện nhiều cam kết và công bố thông tin hơn, góp phần tăng tính minh bạch và yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ chuẩn ESG rõ ràng hơn.
Tăng cường ứng dụng công nghệ trong sản xuất nông nghiệp
Từ thực tiễn của một doanh nghiệp tiên phong trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam và thế giới, ông Đặng Văn Niên, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Rijk Zwaan Việt Nam đã chỉ ra những thách thức lớn của ngành như biến đổi khí hậu, nhu cầu thị trường thay đổi và áp lực về nhân lực và quản lý chất thải. Theo ông, việc ứng dụng công nghệ tiên tiến giúp nâng cao độ chính xác trong sản xuất, tối ưu năng suất và bảo đảm quy trình an toàn, thể hiện qua các mô hình như trồng ớt chuông bằng thiên địch, sử dụng giống kháng bệnh, luân canh dưa lưới và xây dựng thương hiệu vùng trồng… Những mô hình này đã chứng minh được hiệu quả và hoàn toàn có thể nhân rộng tại nhiều địa phương, mở ra hướng tiếp cận thực tiễn cho doanh nghiệp và hợp tác xã trong giai đoạn chuyển đổi hiện nay.
Vừa mới đây, tại Thành phố Hồ Chí Minh, cùng thảo luận về đổi mới sáng tạo cho phát triển bền vững ngành nông nghiệp, thực hành ESG và thúc đẩy đầu tư xanh, các chuyên gia, nhà quản lý đã đề xuất những giải pháp thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ và thực hành ESG nhằm nâng cao hiệu quả, tính bền vững và khả năng cạnh tranh của ngành nông nghiệp Việt Nam.
Trên cơ sở đó, các chuyên gia đều nhất trí rằng, cần phải làm rõ vai trò của chính sách, khoa học công nghệ, hệ sinh thái hỗ trợ khởi nghiệp, nguồn lực tài chính và các xu hướng đầu tư xanh trong bối cảnh mới.
Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Văn Dũng, Phó trưởng Phòng khoa học công nghệ cho biết, các chủ trương và chính sách mới, đặc biệt trong bối cảnh sáp nhập địa giới hành chính và tái cấu trúc quản lý, đang mở ra nhiều cơ hội hình thành và mở rộng chuỗi liên kết nông nghiệp xanh, giúp doanh nghiệp và hợp tác xã tăng khả năng hợp tác, kết nối thị trường và nâng cao giá trị sản xuất.
Bên cạnh đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng đang phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng và truyền thông để hướng dẫn hợp tác xã, doanh nghiệp tiếp cận chính sách; hỗ trợ hoàn thiện thủ tục vay vốn; đồng thời tích cực lắng nghe khó khăn thực tế của doanh nghiệp nhằm kịp thời tháo gỡ và hỗ trợ đúng nhu cầu.
Chia sẻ góc nhìn của viện-trường, Tiến sĩ Ngô Vy Thảo, Phó Khoa môi trường và tài Nguyên, Trường đại học Nông lâm Thành phố Hồ Chí Minh, nhấn mạnh vai trò của giáo dục, đào tạo trong nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho toàn ngành, thông qua thực tập, nghiên cứu tại doanh nghiệp, tổ chức các cuộc thi sáng tạo và các chương trình ươm tạo nhằm tạo ra sản phẩm thực tiễn.
Là đại diện từ hệ sinh thái ươm tạo, Thạc sĩ Huỳnh Hồng Mai, Phó Giám đốc Trung tâm sáng tạo và ươm tạo khởi nghiệp Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, cho biết mức độ sẵn sàng đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp và startup nông nghiệp phụ thuộc vào năng lực tiếp thu kiến thức, khả năng kết nối các nguồn lực hỗ trợ và mức độ chuyển đổi thành hành động thực tế, vì vậy cần tăng cường liên kết doanh nghiệp, cộng đồng, đưa sinh viên vào môi trường thực hành thực tế nhằm nâng cao năng lực, kỹ năng và sự sẵn sàng tham gia đổi mới sáng tạo ngay từ giảng đường.
Trong khi đó, chia sẻ thực tiễn doanh nghiệp, bà Lê Thị Thu Ngân, đồng sáng lập Shoes Agtech, cho biết về hành trình Shoes Agtech ứng dụng ESG vào phát triển giải pháp nông nghiệp công nghệ cao, đồng thời nhấn mạnh rằng các hoạt động kết nối đối tác đóng vai trò then chốt giúp doanh nghiệp tiếp cận hỗ trợ kỹ thuật, nguồn lực đầu tư và tăng tốc trong quá trình thử nghiệm, thương mại hóa sản phẩm.
Ở góc độ tài chính, bà Phạm Thị Ngọc Hồng, Giám đốc chi nhánh bắc Sài Gòn, Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á cho biết, Bắc Á Bank, với hơn 15 năm kinh nghiệm triển khai tín dụng xanh, đang ưu tiên mạnh cho nông nghiệp sạch, áp dụng các cơ chế linh hoạt và ưu đãi để hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là startup còn hạn chế tài sản bảo đảm.
Đại diện khối đầu tư, bà Nguyễn Hương Trinh, Giám đốc đầu tư Ái Việt Venture, cho biết các nhà đầu tư giai đoạn sớm thường đồng hành lâu dài với startup nông nghiệp thông qua nhiều tầng hỗ trợ như kết nối đối tác, huấn luyện 1-1 về chiến lược, thị trường và vận hành.
Đồng thời, bà Trinh cũng nhận định xu hướng đầu tư xanh trong 3 năm tới sẽ tập trung vào công nghệ tái tạo đất, đo lường chất lượng đất, giảm phụ thuộc hóa chất và mở rộng sang các thị trường mới như tín chỉ carbon, đòi hỏi doanh nghiệp chuẩn bị mô hình kinh doanh và năng lực công nghệ từ sớm để đón đầu cơ hội.
Có thể thấy, đổi mới sáng tạo, ESG và đầu tư xanh đang trở thành động lực cốt lõi giúp ngành nông nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, thích ứng với các tiêu chuẩn quốc tế và phát triển bền vững trong giai đoạn tới.
