Nỗ lực bắt kịp xu thế Kinh tế không gian cận biên
Sự phát triển nhanh chóng của phương tiện bay không người lái (UAV), trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, Internet vạn vật (IoT), máy bay, khinh khí cầu, trạm không gian, hệ thống quản lý không gian để giám sát, vận hành và phục vụ đang mở ra một tầng không gian kinh tế mới dưới độ cao 3.000m, được gọi là LAE, đây là tập hợp các ánh xạ của tất cả hoạt động của con người và máy móc trong các ngành kinh tế trên mặt đất được đưa lên không gian với năng suất cao hơn nhiều lần.
Hiện nay, chỉ một số ít quốc gia đang phát triển mạnh Kinh tế không gian cận biên như: Nhật Bản, Bỉ, Mỹ, Trung Quốc. Trong số đó, Trung Quốc khá nổi trội khi đã chính thức triển khai nền Kinh tế không gian cận biên-LAE từ năm 2023 với quy mô ban đầu khoảng 69,8 tỷ USD và dự báo hết năm 2025, tổng các thị trường liên quan trực tiếp và gián tiếp đến LAE sẽ đạt khoảng 550 tỷ USD…, cho thấy tốc độ tăng trưởng choáng ngợp trong lĩnh vực này.
Trên bản đồ quốc tế, những tên tuổi như Unifly (Bỉ) và Aloft (Mỹ) đang cố gắng tuyệt vọng để định hình bầu trời - từ U-Space, LAANC tới các dịch vụ UTM/USS.
Trong khi mảng giao vận bằng UAV chứng kiến sự phát triển táo bạo của SF Express, JD.com, Meituan tại Trung Quốc. Ở trục eVTOL, Vertical Aerospace (Anh) theo đuổi lộ trình chứng nhận dài hơi với đối tác hàng không cấp thế giới cho UAV chở khách.
Song song, các nền tảng Cloud/AI như: UCloud, Huawei Cloud, Baidu Apollo đang trở thành “đất” để dữ liệu bay, mô phỏng và trí tuệ vận hành bám rễ... Terra Drone - công ty LAE hàng đầu Nhật Bản đang mở rộng hệ sinh thái kiểm tra-giám sát xuống Indonesia, nhưng vừa vấp phải vụ cháy trụ sở ở Jakarta, có vẻ như sẽ phải nhường chỗ cho sự trỗi dậy của các quốc gia trẻ hơn.
Tại Việt Nam, GASCO - Công ty Dịch vụ Không gian tổng hợp (thành viên của Tập đoàn CT Group), cái tên gốc không hề thay đổi từ 2012 đến nay như là một định mệnh đã được tạo hóa an bài để làm kinh tế không gian.
Năm 2024, GASCO thông qua Tập đoàn CT Group gây bất ngờ khi trình đề án phát triển nền kinh tế không gian cận biên đến các cơ quan quản lý, đồng thời, âm thầm chuẩn bị một Tổng hành dinh toàn cầu về LAE - dự án Space Ship One (SS1) là tên gốc dự án từ 2012.
Đây là một tổ hợp nghiên cứu, thử nghiệm và đào tạo dịch vụ với quy mô 500.000m² sàn, nằm ngay cạnh Nhà ga T3 Sân bay Tân Sơn Nhất (Thành phố Hồ Chí Minh). Đây là ngôi nhà của hàng nghìn chuyên gia kỹ sư được đào tạo đặc biệt để làm những nhiệm vụ rất đặc biệt. Họ được chia thành hơn 600 phòng ban phục vụ hơn 600 loại dịch vụ LAE trên toàn cầu trong 16 ngành và 72 phân ngành.
Tiên phong đưa Việt Nam lên bản đồ công nghệ cao thế giới
Nhờ sở hữu quy mô lớn và vị trí chiến lược, Dự án SS1 như một “bệ phóng” vững chắc cho các hoạt động R&D (nghiên cứu và phát triển), thử nghiệm và đào tạo tích hợp cũng như hệ thống logistic quốc tế, giúp rút ngắn quá trình thương mại hóa, tăng tốc hậu cần và năng lực trình diễn quốc tế của kinh tế không gian cận biên LAE.
Nhờ sở hữu hệ sinh thái công nghệ toàn diện, hội đủ những giải pháp hiện đại nhất từ các Công nghệ lõi như: Công nghệ trí tuệ nhân tạo, công nghệ bán dẫn, công nghệ hàng không, công nghệ tự động hóa, công nghệ vệ tinh, công nghệ 5G/6G, cho đến các công nghệ về hạ tầng số như công nghệ quản lý bay không người lái UTM, công nghệ giao thông đô thị không người lái UAM, công nghệ bản sao số quốc gia 15 lớp (NDT 15)… đã tạo nên một Công ty về LAE đầu tiên tại Việt Nam có hệ thống công nghệ toàn diện, giúp GASCO tự chủ toàn trình từ nghiên cứu, sản xuất đến triển khai các ứng dụng LAE quy mô lớn.
Điểm khác biệt nữa của GASCO nằm ở năng lực triển khai toàn cầu. Doanh nghiệp này hiện sở hữu hơn hàng trăm chuyên gia khắp thế giới. Sự kết hợp nguồn nhân lực chuyên sâu và đa quốc gia giúp GASCO có thể triển khai các mô hình LAE trên khắp thế giới, điều mà ngay cả nhiều tập đoàn công nghệ lớn trong khu vực vẫn chưa làm được.
Minh chứng rõ ràng và mạnh mẽ nhất cho GASCO chính là sự hợp tác chiến lược mang tầm cỡ quốc gia vào đầu năm 2025 với “con rồng thức giấc” trong G20 ở Đông Nam Á - Indonesia. GASCO được Chính phủ Indonesia giao thực hiện nền Kinh tế không gian cận biên LAE. Đây là một cột mốc lịch sử, đánh dấu lần đầu tiên một doanh nghiệp Việt Nam có đủ lực để đảm nhiệm về triển khai kinh tế không gian cận biên LAE cho chính phủ của một quốc gia khác.
Ông Nguyễn Tuấn Âu, Phó Giám đốc phát triển kinh doanh GASCO cho biết: “LAE là nền kinh tế hoàn toàn mới, có thể tạo sự tăng trưởng đột biến về GDP. Về lĩnh vực này, hiện nay tập đoàn CT Group và GASCO đã làm chủ toàn bộ hệ sinh thái từ công nghệ lõi đến hạ tầng, ứng dụng và dịch vụ, và chỉ cần được các ban ngành, Nhà nước tạo điều kiện thì chúng tôi có thể phát triển đột phá. Chúng tôi cam kết đồng hành cùng quốc gia trong phát triển LAE đến 34 tỉnh, thành phố ở Việt Nam, đưa LAE trở thành công nghệ mũi nhọn của quốc gia, góp phần vào mục tiêu chiến lược phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới".
GASCO đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu “Go-Global”, với vai trò tiên phong và lá cờ đầu của Việt Nam về LAE, hoàn toàn đủ khả năng cạnh tranh sòng phẳng với các cường quốc công nghệ tiên tiến nhất về nền kinh tế mới này. Và đưa Việt Nam lên bản đồ các công nghệ cao nổi bật nhất của thế giới.
