Bình luận quốc tế

Đàm phán hạt nhân Iran - con đường chông gai

Iran đã ngắt kết nối một số camera do IAEA lắp đặt để giám sát các hoạt động hạt nhân của Tehran. Loạt động thái chỉ trích lẫn nhau giữa các bên đang khiến con đường nối lại thỏa thuận hạt nhân Iran ngày càng chông gai.

Cờ của Iran trước trụ sở IAEA tại Vienna, Aó, năm 2021. (Ảnh: Reuters)
Cờ của Iran trước trụ sở IAEA tại Vienna, Aó, năm 2021. (Ảnh: Reuters)

I RAN vừa gỡ bỏ 27 camera giám sát tại các cơ sở hạt nhân, bất chấp lời cảnh báo của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) rằng, động thái của Tehran có thể phá hỏng các cuộc đàm phán đang được thúc đẩy nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015 giữa Iran và các cường quốc với tên gọi Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA), vốn đang rơi vào bế tắc. Iran viện lý lẽ rằng, các camera bị ngắt kết nối không nằm trong thỏa thuận đã ký với IAEA và Tehran chỉ dừng một số biện pháp mang tính tự nguyện, trong khi vẫn tuân thủ đầy đủ mọi cam kết với IAEA.

Theo JCPOA ký năm 2015, nếu Iran thực hiện cam kết hạn chế các hoạt động hạt nhân thì sẽ được nới lỏng các biện pháp trừng phạt. Tuy nhiên, từ năm 2019, Tehran bắt đầu giảm bớt các cam kết, nhằm đáp trả việc năm 2018, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump (Đ.Trăm) đã rút Washington khỏi thỏa thuận và tái áp đặt trừng phạt nhằm vào Tehran. Tháng 4/2021, các bên nối lại các cuộc đàm phán tại Vienna của Áo nhằm hồi sinh JCPOA, hướng tới việc Mỹ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt và Iran quay trở lại tuân thủ hoàn toàn thỏa thuận. Song, các cuộc đàm phán gần đây đình trệ bởi không ghi nhận bước tiến nào, mà chỉ thấy lời qua tiếng lại giữa các bên.

Giới phân tích cho rằng, trên thực tế, nguồn cơn của động thái ngắt kết nối camera của Iran chính là việc hôm 8/6, Hội đồng Thống đốc IAEA gồm 35 thành viên đã thông qua nghị quyết chỉ trích Iran thiếu hợp tác với cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc. Trong một báo cáo, cơ quan giám sát hạt nhân này cho rằng, Iran đã không giải đáp được những nghi vấn về vật liệu hạt nhân được tìm thấy tại một số cơ sở không nằm trong danh sách mà Iran công bố trước đó. Đây cũng là lần đầu kể từ tháng 6/2020, IAEA ra nghị quyết chỉ trích Iran. Nghị quyết lần này do Mỹ, Anh, Pháp và Đức đề xuất, trong khi Nga và Trung Quốc bỏ phiếu phản đối.

Đáp trả nghị quyết của IAEA, Tổ chức Năng lượng nguyên tử của Iran khẳng định, Tehran vẫn tiếp tục tuân thủ thỏa thuận an toàn với IAEA, song cảnh báo về những phản ứng “kiên quyết và tương xứng”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Saeed Khatibzadeh (X.Kha-típ-da-đê) nhấn mạnh, những bên khởi xướng nghị quyết nêu trên phải chịu trách nhiệm về hành động không mang tính xây dựng. Ngay sau tuyên bố của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran, cảnh báo đáp trả đã được Tehran thực hiện, đó chính là việc hàng chục camera giám sát các hoạt động hạt nhân bị ngắt kết nối.

Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi (R.Grô-xi) gọi động thái gỡ bỏ các camera giám sát của Iran là “đòn giáng mạnh” vào nỗ lực khôi phục thỏa thuận hạt nhân. Ông Grossi cho rằng, nếu không có các camera giám sát thì IAEA không thể kết luận chương trình hạt nhân của Iran có “hòa bình” như Tehran tuyên bố hay không. Thời gian các camera này bị ngắt kết nối càng lâu, càng không có lợi cho các cuộc đàm phán.

Trong một tuyên bố chung, chính phủ Đức, Anh và Pháp, vốn là ba nước tham gia ký JCPOA năm 2015 hối thúc Iran khẩn trương hoàn tất thỏa thuận đang đàm phán. Ba nước cho rằng, một thỏa thuận có tính khả thi được đưa ra bàn thảo từ tháng 3 vừa qua, song Iran không nắm bắt cơ hội ngoại giao để ký kết thỏa thuận.

Iran vẫn khẳng định mọi biện pháp mà nước này áp dụng về mặt kỹ thuật đều có thể đảo ngược. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Khatibzadeh nhấn mạnh rằng, Iran đang hướng tới một thỏa thuận thực chất, có khả năng vận hành và được các bên ký kết. Song, điều này chỉ có thể xảy ra khi Mỹ thay đổi cách tiếp cận và thái độ đàm phán.

IAEA cho biết, chỉ còn khoảng 3-4 tuần nữa là đến thời hạn chót mà các bên đặt ra để khôi phục thỏa thuận về vấn đề hạt nhân của Iran. Rõ ràng, trong lúc này, những hành động “cơm sôi bớt lửa” mới có thể thúc đẩy các bên tiến tới thỏa thuận. Lời qua tiếng lại, chỉ trích lẫn nhau sẽ chẳng dẫn tới đâu, bởi các vòng đàm phán không thể cứ kéo dài bất tận ■

ĐINH TRƯỜNG
 

Có thể bạn quan tâm

Cảng Los Angeles, California, Mỹ. (Ảnh minh họa: THX/TTXVN)

Nền kinh tế thế giới: Bức tranh tươi sáng

Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đánh giá nền kinh tế thế giới năm nay vẫn duy trì được sức bền và khả năng chống chịu với các cú sốc. Chỉ số tích cực của các nền kinh tế lớn, nhất là Mỹ và châu Âu, đã tô điểm các gam màu tươi sáng cho bức tranh kinh tế thế giới.

Dù có những trắc trở, song nỗ lực duy trì tiếp xúc, đàm phán, giải quyết bất đồng từ hai nước cho thấy triển vọng quan hệ Mỹ-Brazil vẫn tích cực.

Quan hệ Mỹ-Brazil: Vừa hợp tác, vừa cạnh tranh

Trong bối cảnh trật tự quốc tế bước vào thời kỳ tái cấu trúc mạnh mẽ, quan hệ Mỹ-Brazil nổi lên như một mối quan hệ then chốt và có tầm ảnh hưởng. Dù hợp tác ở nhiều lĩnh vực, quan hệ hai nước vẫn tồn tại nhiều điểm va chạm, phản ánh giai đoạn “vừa hợp tác, vừa cạnh tranh”.

(Ảnh: NGUYỄN AN/TTXVN)

Biển, hiệp ước và tương lai

Hiệp ước Địa Trung Hải: Một biển, Một hiệp ước, Một tương lai” vừa chính thức ra mắt, đánh dấu bước tiến lịch sử trong quan hệ giữa Liên minh châu Âu (EU) và các nước phía nam Địa Trung Hải. Hiệp ước được xem là nền tảng quan trọng để kiến tạo một không gian Địa Trung Hải gắn kết, hòa bình và thịnh vượng.

Người dân Palestine tại Dải Gaza. (Ảnh: THX/TTXVN)

Xung đột tại Dải Gaza: Hy vọng mong manh

Kế hoạch hòa bình do Mỹ đề xuất từng nhen lên hy vọng về chấm dứt cuộc xung đột kéo dài hơn hai năm qua tại Dải Gaza. Thế nhưng, bất chấp những nỗ lực thúc đẩy của cộng đồng quốc tế, kế hoạch này đang bị bao phủ bởi một màn sương mù nghi kị do những mâu thuẫn về lợi ích chính trị và sự thiếu lòng tin giữa các bên.

Ảnh minh họa. (Nguồn: Tân Hoa xã)

Mối lo “bong bóng AI”

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển mạnh mẽ, là nhân tố quan trọng định hình bản đồ công nghệ toàn cầu. Khi “cơn sốt” AI ngày càng tăng nhiệt và chưa có dấu hiệu dừng lại, giới công nghệ đang bùng lên cuộc tranh luận: Liệu giá trị của thị trường AI có đang bị thổi phồng quá mức, trở thành “bong bóng” có thể vỡ bất cứ lúc nào?

(Ảnh minh họa: Tân hoa xã)

Hệ lụy từ dân số già

Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu (EBRD) vừa công bố báo cáo hằng năm, qua đó khuyến cáo nhiều quốc gia cần nhanh chóng hành động để ngăn chặn đà tăng trưởng dân số chậm lại gây tổn hại nghiêm trọng triển vọng kinh tế dài hạn. Dân số già hóa cũng gây nhiều hệ lụy xã hội phức tạp.

Châu Âu đang tụt lại phía sau trong các lĩnh vực thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai như trí tuệ nhân tạo. (Ảnh minh họa)

Châu Âu cần tăng sức đề kháng

Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde cảnh báo, "lục địa già" đang ngày càng dễ tổn thương trước các cú sốc như thuế quan của Mỹ, đang tụt lại phía sau trong các lĩnh vực thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai như trí tuệ nhân tạo (AI).

Thứ trưởng Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng làm việc với Cố vấn đối ngoại của Chủ tịch Hội đồng châu Âu, Veronika Musilova. Ảnh: Hương Giang. (Ảnh: Phóng viên TTXVN tại Bỉ)

Kết nối khu vực vì sự thịnh vượng chung

Với chủ đề “Cùng nhau kiến tạo một tương lai vững mạnh, thịnh vượng và an toàn”, Diễn đàn Bộ trưởng Liên minh châu Âu (EU)-Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương lần thứ 4 đã khai mạc tại thủ đô Brussels, Bỉ.

Ảnh https://cop30.br.

COP30 - Phép thử về tinh thần đoàn kết

Hội nghị lần thứ 30 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về (COP30) tại Belem, Brazil đang bước vào giai đoạn cam go nhất, với những cuộc đàm phán đến đêm muộn để tháo gỡ khó khăn. 

Trụ sở Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) châu Phi tại Addis Ababa, Ethiopia. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Châu Phi oằn mình đối phó những khó khăn chồng chất

Châu Phi đang căng mình chống chọi với dịch tả và sốt xuất huyết bùng phát tồi tệ nhất 25 năm qua. Sự oằn mình chống đỡ của Lục địa đen lại càng thêm khó trong bối cảnh ngành y tế toàn cầu rơi vào trạng thái tài chính ngày càng eo hẹp do bị cắt nguồn tài trợ.

Các nhà ngoại giao G7 nhóm họp tại Canada. Ảnh: G7

Mùa đông khắc nghiệt ở Ukraine

Một mùa đông lạnh giá, khắc nghiệt về nhiều mặt đang chờ Ukraine ở phía trước. Hệ thống sưởi ấm bị gián đoạn nghiêm trọng do giao tranh; ngọn lửa đoàn kết mà phương Tây dành cho Ukraine cũng có tín hiệu dần nguội với những tranh cãi quyết liệt chung quanh kế hoạch hỗ trợ tài chính cho Kiev.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz phát biểu trong một cuộc họp báo ở Berlin. Ảnh: THX/TTXVN

Nền kinh tế Đức đứng trước ngã rẽ đầy thử thách

Hội đồng các chuyên gia Đức vừa công bố báo cáo thường niên 2025, với những đánh giá mang tính cảnh báo về triển vọng không mấy sáng sủa của nền kinh tế lớn nhất châu Âu. Theo đó, các gói kích thích và quỹ đầu tư khổng lồ chưa phát huy hiệu quả để đưa kinh tế Đức thoát khỏi khủng hoảng.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum đã tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì sự đoàn kết của khu vực Mỹ Latinh và Caribe, đồng thời nhận định đây là thời điểm thích hợp để thảo luận về chủ đề này tại Hội nghị thượng đỉnh lần thứ IX của Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latinh và Caribe (CELAC). (Ảnh: TTXVN)

CELAC-EU: Khẳng định cam kết hợp tác lâu dài

Hội nghị thượng đỉnh lần thứ tư giữa Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latin và Caribe (CELAC) với Liên minh châu Âu (EU), diễn ra tại Colombia, được kỳ vọng thúc đẩy cam kết về “bộ ba chuyển đổi” gồm năng lượng-kỹ thuật số-môi trường, nhằm thiết lập lộ trình hợp tác cho hai năm tiếp theo giữa hai khu vực.

Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa. (Ảnh tư liệu: AA/TTXVN)

Hội đồng Bảo an dỡ bỏ lệnh trừng phạt với Tổng thống lâm thời Syria: Tấm thẻ thông hành

Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vừa thông qua nghị quyết do Mỹ soạn thảo về dỡ bỏ các lệnh trừng phạt nhằm vào Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa. Quyết định của tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh giúp Tổng thống Syria kịp thời có “tấm thẻ thông hành” cho chuyến công du tới Nhà trắng trong tuần này.

(Ảnh minh họa)

Báo động chảy máu chất xám

Nhiều quốc gia trên thế giới sẵn sàng mời gọi đội ngũ y tế từ các nước nghèo với mức lương hấp dẫn. Hàn Quốc là một trong những nước có nhiều chuyên gia giỏi ở lĩnh vực khoa học, công nghệ ra đi tìm “chân trời mới”. Thực trạng này đang làm dấy lên mối lo ngại chảy máu chất xám lĩnh vực y tế và khoa học, công nghệ toàn cầu.