Chú trọng “văn hóa số” trong giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên

Trang bị “văn hóa số” và kỹ năng ứng xử trên không gian mạng cần trở thành một phần trong công tác xây dựng văn hóa học đường, giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên hiện nay. Điều này không chỉ giúp các em tự bảo vệ mình mà còn góp phần xây dựng môi trường mạng an toàn, lành mạnh, nhân văn.

Học sinh trung học cơ sở (Ảnh: ĐẠI THẮNG)
Học sinh trung học cơ sở (Ảnh: ĐẠI THẮNG)

Thách thức đến từ mặt trái của công nghệ

Không gian mạng đã trở thành “không gian sống thứ hai” của học sinh, sinh viên. Việc học tập, giao tiếp, giải trí và tìm kiếm thông tin của giới trẻ đều gắn chặt với các nền tảng số, từ mạng xã hội, diễn đàn học tập đến các ứng dụng trò chuyện và chia sẻ nội dung. Học sinh, sinh viên có thể tiếp cận nguồn tri thức khổng lồ, tham gia các khóa học mở, kết nối với bạn bè quốc tế và nâng cao khả năng thích ứng trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.

Điều này mang lại nhiều cơ hội phát triển tri thức và kỹ năng mới, nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức về an toàn thông tin, đạo đức và kỹ năng ứng xử trên không gian mạng. Lượng thông tin khổng lồ đòi hỏi người trẻ phải biết chọn lọc, phân tích, đánh giá. Tin giả, thông tin xấu độc, nội dung giật gân, các trào lưu lệch chuẩn có thể gây hoang mang, định hướng sai lệch nếu thiếu kỹ năng phản biện. Những tác động của văn hóa ngoại lai, lối sống thực dụng, chủ nghĩa cá nhân cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực tới lý tưởng, đạo đức và hệ giá trị của một bộ phận học sinh, sinh viên.

Theo Phó Vụ trưởng Học sinh, sinh viên, Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Thị Nhung, bên cạnh những lợi ích to lớn mà công nghệ mang lại, môi trường mạng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, từ thông tin độc hại, đến việc lạm dụng dữ liệu cá nhân, đặc biệt đối với các em học sinh còn là nguy cơ xâm phạm quyền trẻ em, như bắt nạt, lừa đảo, nghiện mạng...

“Toàn quốc hiện có hơn 26 triệu học sinh, sinh viên, trong đó, trẻ mầm non, học sinh tiểu học, trung học cơ sở là khoảng 20 triệu em, chiếm 80%. Như vậy, trẻ em thuộc ngành giáo dục quản lý rất lớn, đây là thách thức lớn đối ngành trong việc bảo vệ các em trước các tác nhân xấu nói chung và trên môi trường mạng nói riêng”, Phó Vụ trưởng Nguyễn Thị Nhung nói tại tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, giáo viên phụ trách công tác bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức hồi tháng 9.

Những năm gần đây, các trường học đã chú trọng hơn đến giáo dục công dân số. Một số chương trình ngoại khóa, hoạt động tuyên truyền, mô hình trải nghiệm được triển khai nhằm nâng cao nhận thức cho học sinh. Tuy vậy, thực tế cho thấy việc giáo dục văn hóa số vẫn còn nhiều tồn tại như: công tác quản lý, tổ chức giáo dục văn hóa ứng xử cho trẻ em, học sinh trên môi trường mạng chưa được triển khai mạnh mẽ, việc nắm bắt thông tin, định hướng tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống đẹp cho trẻ em, học sinh còn hạn chế.

Những biến đổi của đời sống số, cùng thách thức từ mặt trái của công nghệ đang đặt ra yêu cầu phải có sự đổi mới mạnh mẽ trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên.

Trang bị “văn hóa số” là một phần trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống

Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng luôn là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong toàn ngành giáo dục. Trong bối cảnh chuyển đổi số, hội nhập quốc tế và tác động mạnh mẽ của mạng xã hội, việc định hướng tư tưởng, đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên càng trở nên cấp thiết, nhằm xây dựng thế hệ trẻ có bản lĩnh, có khát vọng và trách nhiệm với đất nước.

Theo Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo Lê Quân, thời gian qua, các địa phương, các Sở Giáo dục và Đào tạo, cơ sở giáo dục trên cả nước đã nỗ lực, trách nhiệm trong việc thực hiện, triển khai các nội dung tại Quyết định 1299/QĐ-TTg, Chỉ thị 08/CT-TTg và Quyết định 1895/QĐ-TTg về xây dựng văn hóa ứng xử, giáo dục đạo đức, lối sống, lý tưởng cách mạng cho thanh thiếu niên, nhi đồng.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và tổ chức triển khai thực hiện Quyết định số 311/QĐ-TTg ngày 5/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình “Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng trên không gian mạng giai đoạn 2022-2030”.

Đến nay, theo đánh giá của Bộ Giáo dục và Đào tạo, 100% cơ sở giáo dục đã xây dựng và thực hiện quy tắc ứng xử văn hóa trong trường học, công tác giáo dục đạo đức, lối sống ngày càng đi vào nền nếp, chất lượng và hiệu quả được nâng lên rõ rệt. Công tác xã hội và tư vấn tâm lý trong trường học được triển khai đồng bộ, hình thành mạng lưới hỗ trợ học sinh, góp phần phòng ngừa và giải quyết các vấn đề khó khăn của các em. Cảnh quan, môi trường giáo dục từng bước được cải thiện theo định hướng an toàn, thân thiện, dân chủ, kỷ cương, tạo sự chuyển biến trong xây dựng văn hóa học đường.

Công tác phòng, chống bạo lực học đường, tệ nạn xã hội, tội phạm và vi phạm pháp luật được chú trọng lồng ghép với giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng tự bảo vệ, với nhiều giải pháp và hình thức triển khai…

“Có nhiều mô hình văn hóa học đường được nhân rộng, hoạt động phối hợp nhà trường, gia đình, xã hội thực chất hơn. Đội ngũ giáo viên được bồi dưỡng năng lực về công tác tư vấn tâm lý, kỹ năng sống trong các nhà trường. Các giá trị đạo đức, lối sống được tích hợp hiệu quả trong chương trình giáo dục và hoạt động trải nghiệm”, Phó Vụ trưởng Vụ Học sinh, sinh viên Nguyễn Thị Nhung cho biết tại Hội nghị tổng kết công tác xây dựng văn hóa ứng xử cho thanh thiếu niên, nhi đồng của Bộ Giáo dục và Đào tạo diễn ra hôm 5/12.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Lê Quân, thời gian tới, toàn ngành giáo dục cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, sáng tạo hơn nữa trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống, lý tưởng cách mạng và kỹ năng sống cho giới trẻ với một trong những nhiệm vụ trọng tâm tập trung triển khai thực hiện là tăng cường giáo dục văn hóa số và kỹ năng ứng xử trên không gian mạng cho học sinh, sinh viên.

Có thể bạn quan tâm

Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035. (Ảnh: DUY LINH)

Thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035

Sáng 10/12, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035.

Học sinh lập kỷ lục kép Việt Nam và Thế giới với màn đồng diễn võ nhạc Vovinam “đột phá”

Học sinh lập kỷ lục kép Việt Nam và Thế giới với màn đồng diễn võ nhạc Vovinam “đột phá”

Sáng 30/11, hoạt động trong khuôn khổ chương trình đồng diễn võ nhạc Vovinam trực tiếp kết hợp trực tuyến tại các điểm trường lập kỷ luật kép Việt Nam và Thế giới với sự tham gia của 60.000 học sinh từ 165 điểm trường tại Thành phố Hồ Chí Minh, trở thành buổi đồng diễn có số lượng học sinh tham gia đông nhất.

Với STEM, học sinh được khuyến khích đặt câu hỏi, khám phá thế giới bằng tinh thần khoa học, và tìm ra những lời giải mới mẻ, nhân văn cho những thách thức của cuộc sống

[Ảnh] Học sinh khám phá khoa học qua những ý tưởng sáng tạo gắn với công nghệ xanh

Hào hứng tham gia HNUE Olympic STEM 2025 với chủ đề “Shaping a Green Future-Kiến tạo tương lai xanh”, các đội thi là học sinh các cấp tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông trên cả nước đã đem tới những ý tưởng, sản phẩm sáng tạo gắn với công nghệ xanh dựa trên nền tảng kiến thức STEM cùng tinh thần học hỏi, hợp tác.

Sinh viên trong phòng thí nghiệm Trường đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội).

Tạo đột phá phát triển giáo dục, đào tạo

Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo là văn kiện chiến lược, đặt giáo dục và đào tạo vào vị trí then chốt trong phát triển con người, nâng tầm nguồn nhân lực và tương lai đất nước.

Có 90 đội thi xuất sắc nhất lọt vòng Chung kết HNUE Olympic STEM 2025. (ẢNH: THANH TÙNG)

Thúc đẩy say mê và năng lực sáng tạo của học sinh qua giáo dục STEM

Ngày 7/12, tại Hà Nội, Trường đại học Sư phạm Hà Nội tổ chức chung kết Cuộc thi "HNUE Olympic STEM 2025" với chủ đề “Shaping a Green Future-Kiến tạo tương lai xanh”, hướng tới phát triển năng lực STEM gắn với ý thức bảo vệ môi trường, đổi mới sáng tạo xanh, hình thành tư duy khoa học... 

Các khách mời tham dự chương trình.

Hiện thực hoá tinh thần Nghị quyết số 57

Nhằm triển khai tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về phát triển khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, ngày 7/12, tại Viện Dầu khí Việt Nam, Tạp chí Năng lượng Mới/PetroTimes tổ chức Tọa đàm: “Stem Innovation Petrovietnam” - Hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết số 57.

Sinh viên FPT Polytechnic trải nghiệm hoạt động sáng tạo câu chuyện cho video truyền thông.

Gen Z kể chuyện bằng video ngắn

Trong bối cảnh truyền thông số bùng nổ, video ngắn đang trở thành “ngôn ngữ” quen thuộc của thế hệ Gen Z. Tính trực quan, cảm xúc mạnh và khả năng lan tỏa nhanh giúp hình thức này trở thành phương tiện để người trẻ ghi lại khoảnh khắc đời sống, bộc lộ quan điểm và giải tỏa áp lực trong nhịp sống hiện đại.

Giờ thực hành của học viên Trường cao đẳng Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng. (Ảnh: TUỆ NGHI)

Xây dựng hệ sinh thái AI trong giáo dục nghề nghiệp

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong đào tạo nghề không chỉ giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy,
mà còn mang lại trải nghiệm học tập linh hoạt, cá nhân hóa và hiện đại cho người học. Tuy vậy, quá
trình tiếp cận và triển khai vẫn còn khó khăn.

Chị Mai Hoa tại Lễ tuyên dương Thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viện trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2025. (Ảnh do nhân vật cung cấp)

Hành trình theo đuổi đam mê của thủ khoa đại học U40

Trong số 95 thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viện trên địa bàn Thủ đô năm nay, có một sinh viên ra trường ở tuổi 38. Chị Mai Hoa bước lên bục tuyên dương sau hơn 10 năm thử sức với nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác nhau.

Đồng chí Đỗ Văn Chiến trao Huân chương Lao động hạng Nhì cho Trường đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên.

Kỷ niệm 60 năm Ngày Truyền thống Trường đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên

Ngày 6/12, Trường đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 60 năm Ngày Truyền thống (6/12/1965-6/12/2025) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhì. Đồng chí Đỗ Văn Chiến, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội dự và trao Huân chương Lao động hạng Nhì cho nhà trường.

Hội thảo “Giao lưu, chia sẻ, tôn vinh điển hình tiên tiến trong công tác xóa mù chữ cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Tôn vinh điển hình tiên tiến trong công tác xóa mù chữ cho đồng bào dân tộc thiểu số

Sáng 6/12 tại Hà Nội, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức hội thảo “Giao lưu, chia sẻ, tôn vinh điển hình tiên tiến trong công tác xóa mù chữ cho đồng bào dân tộc thiểu số”. Đây là nhiệm vụ mang ý nghĩa chiến lược trong xây dựng xã hội học tập, thu hẹp chênh lệch vùng miền và phát triển con người Việt Nam trong giai đoạn mới.

Giờ học tại Trường THCS Yên Sơn, huyện Thanh Sơn (Phú Thọ). (Ảnh: MẠNH XUÂN)

Dành nguồn lực cho giáo dục ở địa bàn khó khăn

Nhằm đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, thời gian qua, các cấp ủy đảng và hệ thống chính trị đã tập trung triển khai với quyết tâm cao, hành động cụ thể; trong đó, ưu tiên các vùng đặc biệt khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, biên giới, hải đảo và các đối tượng chính sách.