Bước tiến mới cho ngành khảo cổ học

Cơ quan cổ vật Israel (IAA) vừa chính thức ra mắt Cơ sở dữ liệu khảo cổ quốc gia, một nền tảng số quy mô lớn, cho phép công chúng toàn cầu tiếp cận hàng thập kỷ nghiên cứu khảo cổ của quốc gia này.

Một hình ảnh trong kho dữ liệu của IAA. Ảnh: TIMES OF ISRAEL
Một hình ảnh trong kho dữ liệu của IAA. Ảnh: TIMES OF ISRAEL

Cơ sở dữ liệu khảo cổ quốc gia Israel là nền tảng trực tuyến tập hợp hơn 3,9 triệu hồ sơ, gần một triệu hiện vật, 1,2 triệu hình ảnh và hơn 15.000 mô hình 3D của các địa điểm và phát hiện. Với quy mô khổng lồ này, dự án được đánh giá là một trong những kho lưu trữ khảo cổ học trực tuyến lớn và toàn diện nhất trên thế giới.

Theo Tiến sĩ Débora Sandhaus, nhà nghiên cứu chính của IAA, việc hình thành cơ sở dữ liệu này đánh dấu bước ngoặt quan trọng. “Trong thế kỷ 21, nghiên cứu khảo cổ học không thể tách rời dữ liệu. Lần đầu, chúng tôi có một cái nhìn toàn cảnh, thống nhất cho toàn bộ ngành học”, bà Sandhaus nhấn mạnh. Bà cũng cho biết, hệ thống mới không chỉ ghi nhận dữ liệu từ khâu lập kế hoạch khai quật cho đến khi công bố, mà còn giúp giới nghiên cứu toàn cầu tiếp cận kho thông tin khổng lồ vốn trước đây chỉ có thể tra cứu trực tiếp tại kho lưu trữ Israel.

Theo Times of Israel, quốc gia này có mật độ khai quật khảo cổ nhiều nhất thế giới. Do đó, với bản đồ tương tác và kho mô hình 3D, các học giả, nhà giáo dục và công chúng có thể tiếp cận kho báu di sản này dễ dàng hơn bao giờ hết. Người dùng chỉ cần đăng ký tài khoản miễn phí để tìm kiếm theo địa điểm, hiện vật, giai đoạn lịch sử hoặc tên các nhà nghiên cứu, thay vì mất nhiều tháng nghiên cứu trực tiếp tại các kho lưu trữ.

Chuyên gia công nghệ Alby Malka, phụ trách hạ tầng kỹ thuật dự án cho biết, cơ sở dữ liệu không chỉ phục vụ học giả mà còn là nguồn tài nguyên quý giá cho giáo viên và học sinh: “Các mô hình 3D có thể mang đến trải nghiệm trực quan, giúp lịch sử Israel được giảng dạy sinh động hơn ở trong nước lẫn quốc tế”.

Dù dự án vẫn đang tiếp tục hoàn thiện, các chuyên gia đánh giá đây là bước khởi đầu quan trọng cho việc số hóa và chia sẻ di sản khảo cổ học toàn cầu. Bà Sandhaus khẳng định: “Điều quan trọng là mọi người có thể tiếp cận và hình dung rõ hơn về tiềm năng nghiên cứu trong tương lai”.

Với sự ra đời của cơ sở dữ liệu khổng lồ này, ngành khảo cổ học thế giới đứng trước một bước tiến lớn, khi những kiến thúc về khảo cổ được mở rộng biên giới, không còn bó hẹp trong những kho lưu trữ truyền thống mà trở nên phổ quát, minh bạch và dễ tiếp cận hơn bao giờ hết.

Có thể bạn quan tâm

Biếm họa: SHIYU

Bảo đảm nguồn lực tái thiết

LHQ ra thông cáo cho hay, nạn đói từng được tuyên bố tại Dải Gaza hồi tháng 8 vừa qua đã chính thức kết thúc, nhờ gia tăng nguồn viện trợ nhân đạo sau lệnh ngừng bắn giữa Phong trào Hồi giáo Hamas và quân đội Israel.

Ảnh: COURTESY

Miss Universe gặp khủng hoảng

Giới chức Mexico đã phát lệnh bắt giữ doanh nhân Raúl Rocha Cantú (trong ảnh), Chủ tịch cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ Thế giới (Miss Universe), với cáo buộc chỉ đạo và tài trợ một mạng lưới tội phạm có tổ chức liên quan buôn lậu nhiên liệu và vũ khí.

Trụ sở BOJ tại Thủ đô Tokyo. Ảnh: AP

BOJ nâng lãi suất chính sách

Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ) vừa nâng lãi suất chính sách chủ chốt lên mức cao nhất trong ba thập kỷ qua, đồng thời để ngỏ khả năng tăng thêm lãi suất.

Phiên họp thông qua gói ngân sách bổ sung của Quốc hội Nhật Bản. Ảnh: JAPAN TIMES

Nhật Bản thông qua gói ngân sách bổ sung kỷ lục

Quốc hội Nhật Bản đã thông qua dự thảo ngân sách bổ sung tài khóa 2025 trị giá 18.300 tỷ yen (117 tỷ USD). Đây là khoản ngân sách bổ sung lớn nhất kể từ năm tài chính 2022 và được xem là cơ sở cho các biện pháp kinh tế mới của chính quyền Thủ tướng Sanae Takaichi.

Tổng thống V.Putin tại cuộc họp báo tổng kết năm 2025. Ảnh: TASS

Thận trọng nhưng không khép kín

Cuộc họp báo tổng kết năm 2025 kéo dài gần năm giờ đồng hồ của Tổng thống Nga Vladimir Putin đã truyền tải những thông điệp một cách trực diện tới người dân trong nước và cộng đồng quốc tế.

Đại sứ Iran tại IAEA, ông Reza Najafi. Ảnh: AP

Sức ép gia tăng

Hội đồng quản trị của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA) đã thông qua nghị quyết yêu cầu Iran thông báo ngay lập tức về tình trạng kho urani đã làm giàu và các cơ sở hạt nhân bị đánh bom của nước này.

Nhân viên làm việc tại cơ sở hạt nhân Isfahan của Iran. Ảnh: GETTYIMAGES

IAEA nối lại hoạt động thanh sát ở Iran

Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA) thông báo đã nối lại hoạt động thanh sát đối với các cơ sở hạt nhân của Iran. Trong khi đó, Tehran khẳng định, luôn coi ngoại giao là kênh quan trọng trong việc tìm giải pháp cho vấn đề hạt nhân.

Một drone được triển khai trong lễ hội Awa Odori. Ảnh: KYODO NEWS

Drone hỗ trợ ứng phó thiên tai

Để giảm thấp thiệt hại do thiên tai, Nhật Bản đã triển khai thiết bị bay không người lái (drone) để phát lệnh sơ tán trong các thảm họa thiên nhiên như sóng thần và mưa lớn.

Phụ nữ tại Bor vui vẻ vì đã có nước sạch sinh hoạt. Ảnh: THE GUARDIAN

Hình mẫu thích ứng biến đổi khí hậu

Sau trận lũ lụt lịch sử năm 2020 nhấn chìm gần như toàn bộ thị trấn Bor, thủ phủ bang Jonglei (Nam Sudan), ít ai nghĩ rằng, nơi đây có thể trở thành một hình mẫu về thích ứng với biến đổi khí hậu. Bor đã từng bước hồi sinh, trở thành trung tâm của chiến lược thích ứng dài hạn.

Biếm họa: DALLAS NEWS

Lực lượng then chốt

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa khởi động sáng kiến quy mô lớn mang tên United States Tech Force (Lực lượng Công nghệ Mỹ), nhằm chiêu mộ nhân tài công nghệ hàng đầu, nhất là liên quan trí tuệ nhân tạo (AI).

Người dân tưởng niệm các nạn nhân vụ xả súng. Ảnh: RZN NEWS

Australia xem xét siết luật kiểm soát súng đạn

Vụ xả súng xảy ra tại bãi biển Bondi ở thành phố Sydney (Australia) ngày 14/12 vừa qua, khiến 16 người chết và 40 người bị thương, là vụ xả súng hàng loạt tồi tệ nhất trong gần 30 năm qua ở nước này.

Biếm họa: LIU RUI

Triển vọng mới

Nga cho biết sẽ phản đối mạnh mẽ nếu các đề xuất do Ukraine và Liên minh châu Âu (EU) xây dựng được đưa vào kế hoạch hòa bình nhằm giải quyết xung đột hiện nay. Trong khi đó, Mỹ cũng xúc tiến đàm phán nhằm nhanh chóng chấm dứt cuộc xung đột tại Ukraine.

Một siêu thị bán hàng tiêu chuẩn chất lượng tại Nhật Bản. Ảnh: NIKKEI

Phát triển hệ thống tiêu chuẩn toàn cầu

Ngân hàng Thế giới (WB) vừa công bố Báo cáo Phát triển thế giới 2025, với chủ đề "Tiêu chuẩn cho phát triển", trong đó nhấn mạnh việc coi tiêu chuẩn là một phần trong chiến lược phát triển để các nước từng bước hướng tới sự thịnh vượng.

Giới thiệu hàng hóa Việt Nam tại Hội chợ ở Ai Cập. Ảnh: TTXVN

Nhịp cầu kết nối Việt Nam - châu Phi

Trong khuôn khổ chương trình “Gặp gỡ châu Phi năm 2025” do Bộ Ngoại giao tổ chức ngày 11/12 tại Hà Nội, các đại sứ từ nhiều quốc gia châu Phi bày tỏ mong muốn có cơ hội gặp gỡ, tiếp xúc trực tiếp và kết nối với các doanh nghiệp lớn của Việt Nam quan tâm hợp tác với đối tác châu Phi.

Biếm họa: MIKAIL ÇIFTÇI

Chuyện bé xé ra to

Căng thẳng giữa Mỹ và Venezuela tiếp tục leo thang sau khi Washington công bố các lệnh trừng phạt mới nhằm vào người thân của Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro và các công ty vận tải dầu mỏ, đồng thời thực hiện vụ thu giữ tàu chở dầu đầu tiên. Chưa hết, “ông chủ” Nhà Trắng còn đe dọa sẽ sớm mở cuộc tấn công nhằm vào Caracas.

Chủ tịch EC Ursula von der Leyen tiếp tục dẫn đầu trong danh sách của Forbes. Ảnh: EUROPA

Phụ nữ kiến tạo tương lai

Tạp chí Forbes mới đây công bố danh sách "100 phụ nữ quyền lực nhất thế giới" năm 2025. Danh sách năm nay cho thấy, phụ nữ đang nắm giữ những vai trò then chốt trong việc định hình chính sách, dẫn dắt nền kinh tế và tạo ra ảnh hưởng văn hóa vượt biên giới.

Việc FED cắt giảm lãi suất sẽ kích thích tiêu dùng tại Mỹ dịp cuối năm. Ảnh: CNN

Cú huých đúng thời điểm

Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) vừa quyết định hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm trong lần thứ ba liên tiếp, đưa lãi suất cơ bản xuống mức thấp nhất kể từ tháng 11/2022. Giới phân tích đánh giá cao động thái của FED, coi đây là cú huých tích cực đối với thị trường Mỹ đúng thời điểm mua sắm nhộn nhịp cuối năm.

Ảnh: POLILTICO

Ukraine sẵn sàng ngừng bắn một phần

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trong ảnh) tuyên bố nước này sẵn sàng thiết lập một lệnh ngừng bắn nhằm vào cơ sở hạ tầng năng lượng, nếu Nga nhất trí vấn đề này.

Trụ sở của Tập đoàn Euroclear tại Bỉ. Ảnh: PREZLY

EU “đóng băng” tài sản của Nga

Liên minh châu Âu (EU) quyết định “đóng băng” vô thời hạn đối với các tài sản Nga đang nắm giữ tại châu Âu, loại bỏ trở ngại lớn trong việc sử dụng nguồn tiền này để hỗ trợ Ukraine. Tuy nhiên, bước đi của EU vấp phải sự phản đối của một số thành viên, trong khi Nga tuyên bố sẽ đệ đơn kiện.

Đấu giá trứng Phục sinh của Sa hoàng

Đấu giá trứng Phục sinh của Sa hoàng

Quả trứng Phục sinh có tên Winter Egg (trong ảnh), được Sa hoàng Nicholas II đặt làm quà tặng mẹ năm 1913, đã được mua lại với giá 30,2 triệu USD trong phiên đấu giá tổ chức mới đây tại Thủ đô London (Anh).

Bão Ditwah gây lũ lụt trên diện rộng tại Sri Lanka. Ảnh: NEWS NATION

Năm lao đao của châu Á

Tình trạng biến đổi khí hậu (BĐKH) gây bão, lũ lụt, sạt lở đất đang tàn phá hệ thống nước và điện trên khắp châu Á, đẩy hàng triệu người vào nguy hiểm và buộc các quốc gia phải chi hàng nghìn tỷ USD để duy trì các dịch vụ thiết yếu. Tương lai của châu lục này phụ thuộc hoàn toàn vào cách mà các chính phủ đầu tư ứng phó với BĐKH.

Ảnh: EURO NEWS

Cú sốc trong giới ngoại giao châu Âu

Vừa qua, bà Federica Mogherini (trong ảnh) - cựu Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) - đã nộp đơn từ chức tại Viện châu Âu, nơi bà giữ cương vị hiệu trưởng suốt 5 năm qua.

Biếm họa: RAHMA

Giật gấu vá vai

LHQ đưa ra lời kêu gọi các mạnh thường quân viện trợ 23 tỷ USD cho các hoạt động nhân đạo trong năm 2026, mức được đánh giá là quá ít ỏi, chỉ bằng một nửa so lời kêu gọi của năm 2024. Tuy nhiên, đây là con số được tính toán thực tế, trong bối cảnh các nhà tài trợ lớn cắt giảm mạnh “bầu sữa” đóng góp cho hoạt động nhân đạo.

Học sinh giới thiệu sản phẩm.

Nuôi dưỡng tinh thần sáng tạo và sẵn sàng hội nhập

Chiếc máy lọc không khí dùng trong gia đình nhỏ gọn thân thiện với chi phí thấp, mô hình sạc điện hay tủ sấy mini sử dụng năng lượng mặt trời… nằm trong số những sản phẩm, mô hình sáng tạo của học sinh THPT trên cả nước, đã hiện thực hóa ý tưởng từ bài học lý thuyết thành sản phẩm thực hành.

Nhiều sản phẩm đồ chơi đã bị cơ quan chức năng thu hồi. Ảnh: AP

Chiến dịch bảo vệ sức khỏe trẻ em ở Australia

Chính quyền bang Victoria (Australia) mới đây thu hồi hàng loạt sản phẩm đồ chơi tiềm ẩn rủi ro đối với sức khỏe trẻ em. Đây là một phần trong chiến dịch kiểm tra do cơ quan chức năng triển khai đối với hệ thống cửa hàng bán lẻ và cửa hàng trực tuyến trong thời kỳ cao điểm của các hoạt động mua sắm trước Giáng sinh.

Hàng triệu người dân Syria vẫn đang cần hỗ trợ nhân đạo sau xung đột. Ảnh: REUTERS

Gian nan tiến trình chuyển đổi ở Syria

Tổng Thư ký LHQ nhấn mạnh: Những gì chờ đợi phía trước Syria không chỉ là một cuộc chuyển giao chính trị, mà còn là tái thiết những cộng đồng tan vỡ và hàn gắn chia rẽ xã hội sâu sắc.

Lực lượng an ninh Syria bảo vệ một sự kiện tại Thủ đô Damas. Ảnh: CNN

Cánh cửa mở rộng với Damas

Chính phủ Canada tuyên bố nước này đã đưa Syria ra khỏi danh sách các quốc gia nước ngoài bị coi là ủng hộ khủng bố, đồng thời xóa tên của nhóm Hayat Tahrir al-Sham - lực lượng dẫn dắt liên minh nổi dậy từng góp phần lật đổ Tổng thống Bashar al-Assad - trong danh sách các tổ chức khủng bố.