Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý cho Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công, với hàng loạt điểm mới liên quan nguyên tắc quản lý nợ, phát hành trái phiếu quốc tế, xử lý vướng mắc thuế với bên cho vay nước ngoài và cơ chế cho vay lại vốn ODA, vay ưu đãi. Các sửa đổi nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, hài hòa với thông lệ quốc tế và đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Một điểm mới nổi bật là bổ sung khoản 6 tại Điều 5 của Luật, quy định mọi nghĩa vụ nợ của Chính phủ phải được đối xử bình đẳng. Đây là nguyên tắc cơ bản trong các giao dịch vay nợ nước ngoài, phù hợp thông lệ quốc tế và yêu cầu của các bên cho vay. Nội dung này được xây dựng dựa trên ý kiến rà soát pháp lý của Bộ Tư pháp, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho các thỏa thuận vay vốn của Chính phủ.
Tại Điều 13, dự thảo bổ sung khoản 7 quy định Chính phủ có quyền ký, phê duyệt các điều ước quốc tế về vay vốn ODA, vay ưu đãi nhân danh Chính phủ. Quy định này nhằm bảo đảm sự thống nhất về thẩm quyền, đồng thời phản ánh đúng thực tiễn quản lý và điều hành các khoản vay hiện nay.
Để đẩy mạnh huy động vốn trên thị trường quốc tế, dự thảo sửa đổi Điều 28, bổ sung khoản 5 và 6 quy định: thu nhập từ lãi trái phiếu Chính phủ quốc tế sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân. Đồng thời, giao Chính phủ ban hành hướng dẫn cụ thể về phương thức lựa chọn tổ chức quản lý phát hành, tư vấn pháp lý, đại lý liên quan và kế hoạch phát hành, bảo đảm tính minh bạch và hiệu quả trong quá trình huy động vốn.
Theo Bộ Tài chính, các tổ chức tài chính nước ngoài khi cho Chính phủ Việt Nam vay thường yêu cầu được nhận đầy đủ khoản thanh toán mà không bị khấu trừ thuế tại Việt Nam. Luật Thuế giá trị gia tăng đã quy định miễn thuế cho các khoản phí ghi rõ trong hợp đồng vay vốn giữa Chính phủ và bên cho vay nước ngoài. Tuy nhiên, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp chưa có quy định miễn thuế đối với thu nhập từ lãi và phí vay.
Để khắc phục, dự thảo bổ sung khoản 1a vào Điều 32, quy định: thu nhập từ lãi và phí của bên cho vay nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam, nếu được quy định trong điều ước quốc tế hoặc thỏa thuận vay, sẽ không thuộc đối tượng nộp thuế tại Việt Nam. Quy định này giúp hài hòa pháp luật trong nước với cam kết quốc tế, đồng thời thuận lợi hơn cho quá trình đàm phán các khoản vay.
Dự thảo sửa đổi Điều 35 với nhiều điểm mới. Khoản 2 được hoàn thiện, chỉ áp dụng đối với đơn vị sự nghiệp công lập, cho phép Bộ Tài chính ủy quyền cho ngân hàng chính sách thực hiện cho vay lại theo phương thức không chịu rủi ro tín dụng.
Khoản 3 bổ sung quy định: khoản vay lại vốn ODA, vay ưu đãi của Chính phủ sẽ không tính vào tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với khách hàng tại cơ quan được ủy quyền cho vay lại. Quy định này nhằm tháo gỡ vướng mắc khi các dự án đã vượt hạn mức tín dụng theo Luật các tổ chức tín dụng và Quyết định số 09/2024/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Khoản 4 mới cho phép Bộ Tài chính ủy quyền cho ngân hàng chính sách hoặc ngân hàng thương mại (đáp ứng điều kiện xếp hạng tín nhiệm quốc tế tối thiểu) thực hiện cho vay lại doanh nghiệp đầu tư các dự án thuộc danh mục ưu tiên của Nhà nước. Cơ chế áp dụng hình thức chia sẻ rủi ro giữa Bộ Tài chính và cơ quan cho vay lại, với chi tiết do Chính phủ hướng dẫn.
Với các điểm sửa đổi, bổ sung này, dự thảo Luật Quản lý nợ công hướng tới việc nâng cao tính minh bạch, đồng bộ của hệ thống pháp luật về quản lý nợ công; mở rộng khả năng huy động vốn; đồng thời xử lý các vướng mắc thực tiễn, bảo đảm an toàn nợ công và hiệu quả sử dụng vốn vay.
